"Vịnh Hạ Long, Quảng Ninh là... "nhân vật đặc biệt" của điện ảnh"

(Hoạ sĩ - NSND Phạm Quang Vĩnh trò chuyện với PV Báo Quảng Ninh)

NSND Phạm Quang Vĩnh sinh năm 1944 tại Hà Nội, trong một gia đình có truyền thống về hội hoạ. Ông là con trai hoạ sĩ Phạm Hậu, cựu sinh viên Trường Mỹ thuật Đông Dương (cùng thời với Danh hoạ Trần Văn Cẩn, Nguyễn Gia Trí...). Tốt nghiệp Trường Mỹ thuật công nghiệp và lớp thiết kế Mỹ thuật đầu tiên của Trường Điện ảnh (do các chuyên gia Liên Xô giảng dạy) năm 1964, hoạ sĩ Phạm Quang Vĩnh về công tác tại Hãng phim truyện Việt Nam. NSND Phạm Quang Vĩnh đã được trao nhiều giải thưởng về thiết kế mỹ thuật: Giải Hoạ sĩ xuất sắc cho phim “Thủ lĩnh áo nâu”, tại LHP Việt Nam lần thứ 8, năm 1988; 3 giải cá nhân Cánh diều Vàng cho các phim “Tiếng cồng định mệnh”, “Hàng xóm” và “Hà Nội, Hà Nội” vào năm 2004 v.v.. Không chỉ thể hiện khả năng thiết kế mỹ thuật ở mảng phim lịch sử, chiến tranh, nông thôn, ông còn để lại nhiều dấu ấn sáng tạo trong các bộ phim về mảng đề tài thành thị...

Lặng thầm sau ống kính, NSND Phạm Quang Vĩnh kiếm tìm bối cảnh chân thực, sinh động góp phần cho thành công của những bộ phim. Ông là hoạ sĩ thiết kế mỹ thuật của nhiều bộ phim có sức hấp dẫn như: “Biển gọi”, “Chuyện của Pao”, “Bến không chồng”, “Tiếng cồng định mệnh”, “Thái sư Trần Thủ Độ” v.v..

Trò chuyện với chúng tôi, khi nói về Vịnh Hạ Long, về Quảng Ninh trong vai trò là bối cảnh điện ảnh, ông bảo: Đó là những “nhân vật đặc biệt”...

- Thưa Hoạ sĩ - NSND Phạm Quang Vĩnh, như tôi được biết, tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 18 vừa qua ở TP Hạ Long, ông đã có tham luận nói về mối quan hệ mật thiết giữa Điện ảnh và Du lịch. Cụ thể mối “quan hệ mật thiết” ấy là như thế nào?

+ Theo tôi, sự liên kết của Điện ảnh với Du lịch có tác động tương hỗ lẫn nhau một cách thắm thiết. Nó không cần sự phô trương ầm ĩ mà thầm lặng sâu lắng nhưng lại có một tác dụng vô cùng lớn. Nó đến với mọi người một cách tự nhiên, nhẹ nhàng như một sự đòi hỏi cần thiết trong cuộc sống hàng ngày. Anh cũng thấy đấy, trên bản đồ, có những địa danh nếu không được Điện ảnh đưa vào phim thì có lẽ ít được ai nhắc tới…

- Ông có thể cho một ví dụ cụ thể ở Việt Nam chẳng hạn?

+ Tôi còn nhớ năm 2003, đoàn làm phim “Chuyện của Pao” đi chọn cảnh cho phim, đã đi rất nhiều tỉnh miền núi phía Bắc. Và sau khi cân nhắc kỹ lưỡng, đoàn quyết định chọn Sủng Là (huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang) làm bối cảnh chính của phim. Đây là một xã được ít người biết đến. Còn nghèo nàn hoang sơ, đời sống lạc hậu nhưng vẻ đẹp tự nhiên của nó đã cuốn hút đoàn làm phim. Đó là phong cảnh núi rừng hùng vĩ với mùa hoa cải vàng óng xen kẽ núi đá tai mèo; những hàng rào đá uốn lượn, bên cạnh đó là những ngôi nhà gỗ đắp tường trình dầy hàng mét lâu ngày đã nứt nẻ lồi lõm được lợp ngói âm dương rêu mốc mang đậm mầu sắc thời gian. Con người sống trong đó rất hiền lành chất phác. Hình ảnh đó đã được thể hiện ấn tượng trên phim. Khi phim đi dự Liên hoan, khán giả biết đến nhiều hơn về một vẻ đẹp của mảnh đất đã được mệnh danh là cao nguyên đá. Phim được chiếu ở TP Hồ Chí Minh, nhiều khán giả đã hỏi tôi về mảnh đất Hà Giang và hẹn có dịp được ra miền Bắc sẽ tìm cách đi du lịch Đồng Văn. Năm 2010, tôi quay trở lại mảnh đất Sủng Là - Đồng Văn thì rất ngạc nhiên với sự thay đổi, phát triển hứa hẹn tiềm năng du lịch hấp dẫn của nó. Thế chẳng phải nhờ có Điện ảnh mà Du lịch phát triển đó sao?

-Thế còn ở Quảng Ninh “quê vợ” của ông (NSND Phạm Quang Vĩnh là chồng của NSƯT Diệu Thuần, người TP Hạ Long - TG) thì sao, địa danh nào đã được nhắc đến nhiều trên phim, thưa ông?

+ Tất nhiên đó phải là Vịnh Hạ Long rồi. Được cả thế giới biết đến, nhưng qua phim ảnh mọi người càng hiểu về một Vịnh Hạ Long rõ nét hơn, cụ thể hơn. Điều đó làm mọi người càng háo hức muốn đến Việt Nam để tận mắt chứng kiến sự kỳ diệu mà thiên nhiên đã ban tặng cho con người. Ngay từ năm 1991, khi phim Đông Dương chọn một số bối cảnh là Vịnh Hạ Long, bất cứ ai xem xong bộ phim này đều muốn đến để được tự hào mình đã có mặt tại nơi đây. Tôi nghe mấy anh ở Quảng Ninh nói, bộ phim Đông Dương sau khi được công chiếu ra thế giới thì năm sau lượng khách du lịch quốc tế đến Vịnh Hạ Long tăng lên một cách đáng kể, điều đó cũng dễ hiểu. Và khách sạn nơi Catherine Deneuve đã ở cũng được nhiều du khách đăng ký được ở đúng buồng của diễn viên nổi tiếng đã ngủ, coi đó là một kỷ niệm vinh dự. Điện ảnh và Du lịch luôn có tác dụng tương hỗ mà…

- Vịnh Hạ Long là vậy, còn nói rộng ra, theo ông Quảng Ninh có lợi thế gì trong việc quảng bá du lịch bằng Điện ảnh?

+ Quảng Ninh không chỉ có Vịnh Hạ Long mà còn nhiều danh lam thắng cảnh khác nữa cũng rất đẹp. Cộng thêm, là sự đa dạng về địa hình rất thuận lợi cho việc dựng các bối cảnh quay phim. Tôi tin rằng nếu có sự đầu tư, Quảng Ninh sẽ là một trường quay thiên nhiên lý tưởng, có tác dụng lâu dài cho Điện ảnh. Lúc ấy thì Điện ảnh và Du lịch sẽ “bắt tay” nhau chặt chẽ hơn để cùng phát triển. Nhiều phim truyện đã được các đạo diễn lấy Quảng Ninh làm bối cảnh chính và đã bước đầu làm được điều đó rồi đấy…

- Ý ông đang muốn nói đến những bộ phim nào, thưa NSND Phạm Quang Vĩnh?

+ Có thể kể ra như: “Cơn lốc biển” một bộ phim phản ánh tinh thần cách mạng, ý chí kiên cường bất khuất của công nhân Vùng mỏ nổi lên chống lại sự áp bức bóc lột của bọn chủ Tây và lũ tay sai những năm 1930. Rồi đến “Mùa than” bộ phim phản ánh tinh thần thi đua lao động của người Vùng mỏ Quảng Ninh, góp phần xây dựng đất nước. Phim “Giọt lệ Hạ Long” một mối tình đẹp của đôi thanh niên, một đôi trai gái sinh ra trên đất Hạ Long. Họ yêu nhau và tìm được hạnh phúc tại chính quê hương của mình. Nhiều hình ảnh đẹp của Vịnh Hạ Long, Bái Tử Long và các vùng phụ cận được đưa vào phim đem đến cho nhiều khán giả sự thích thú. Các phim “Kỷ niệm đồi trăng”, “Ngày mưa cuối năm” v.v.. cũng lấy hình ảnh đất mỏ và con người Quảng Ninh làm đề tài chính…

- Bên cạnh những bộ phim trong nước, những bộ phim người nước ngoài quay tại Hạ Long, Quảng Ninh mà ông biết thì thế nào, thưa ông?

+ Một số phim của ta cộng tác với nước ngoài, họ cũng đặc biệt tìm cách đưa hình ảnh Vịnh Hạ Long vào phim với những nét đẹp đặc trưng nhất để giới thiệu và gây hấp dẫn với du khách nước ngoài, như phim: “Đông Dương”, “Mùa hè chiều thẳng đứng” và gần đây là phim “Người cộng sự”. Nói chung các phim đã quay ở Vịnh Hạ Long với nhiều đề tài phong phú đã phản ánh được một phần nào về con người, về văn hoá và hình ảnh thiên nhiên vô cùng độc đáo của Hạ Long nói riêng và Quảng Ninh nói chung…

- Là một hoạ sĩ vốn yêu thích phim cổ trang, lịch sử, theo ông, Quảng Ninh có thể làm bối cảnh cho loại phim này được không?

+ Ồ, cái đó thì nhiều. Ở Quảng Yên này, Đông Triều này, Uông Bí này v.v.. Ngay thị trấn Tiên Yên cũng làm bối cảnh quay cho phim cổ trang tốt. Thị trấn này với nét đẹp cổ kính, nhiều ngôi nhà rêu phong ngói ống, chất liệu tường xây bằng đá cuội to rất lạ mắt, nếu được bảo tồn tốt sẽ là một địa điểm quay phim và du lịch hấp dẫn…

- Trở lại với mối quan hệ Điện ảnh - Du lịch, theo ông, cần làm gì để hai ngành này “bắt tay” nhau chặt hơn?

+ Tôi nghĩ, về nhiệt huyết thì những người làm phim như chúng tôi không thiếu. Chúng tôi luôn mong muốn được sự ủng hộ giúp đỡ của chính quyền và nhân dân tỉnh Quảng Ninh khi phim được quay tại tỉnh nhà để có được những phim hay, đẹp. Nó cũng góp một phần không nhỏ vào việc quảng bá cho du lịch. Du khách nước ngoài sẽ đến Việt Nam ngày một đông hơn. Tương lai sự liên kết giữa Điện ảnh và Du lịch sẽ ngày càng khăng khít hơn để cùng nhau tồn tại hỗ trợ và phát triển hơn nữa...

- Xin hỏi ông thêm một câu hơi riêng tư. Tết này ông có về Hạ Long không?

+ Tất nhiên là có chứ. Tôi là con rể Hạ Long mà. Tết nào vợ chồng tôi cũng về đây vài ngày đón xuân cùng gia đình nhà ngoại. Thường thì công việc quá bận nên chúng tôi về trước Tết, sau đó thì trở lại Hà Nội. Không khí chuẩn bị Tết ở Hạ Long những ngày cuối năm thật rộn ràng, ấm áp…

- Xin cảm ơn ông về cuộc trò chuyện này. Chúc ông một năm mới với nhiều thành công mới.

Phạm Học (thực hiện)