Tất cả chuyên mục
Thứ Bảy, 27/04/2024 01:33 (GMT +7)
Gìn giữ "hồn" then Bình Liêu
Thứ 2, 23/04/2018 | 07:42:31 [GMT +7] A A
Nhắc đến Bình Liêu người ta không chỉ ấn tượng bởi hình ảnh của những cung đường biên giới trải dài uốn lượn qua núi đồi xanh ngát, hùng vĩ, những thửa ruộng bậc thang ngả sắc vàng rực rỡ mỗi mùa lúa chín, những khe suối trong vắt róc rách nên thơ mà còn không thể quên được những làn điệu then du dương, ngọt ngào và đằm thắm như muốn níu chân người ở lại... Qua bao nhiêu suy chuyển của thời gian thì hát then vẫn là “món ăn” tinh thần không thể thiếu trong đời sống văn hóa của đồng bào dân tộc Tày ở Bình Liêu, đã và đang được địa phương quan tâm đầu tư, phát triển trở thành một sản phẩm du lịch đặc trưng của mảnh đất này.
Những người “truyền lửa” cho then
Với tuổi đời còn trẻ song anh Hoàng Đức Quy (SN 1982), thôn Đồng Cậm, xã Hoành Mô đã nhiều lần tham gia các hội thi, liên hoan hát then từ cấp huyện, đến toàn quốc. Ngay từ 15 tuổi, anh Quy đã hát được rất nhiều điệu then cổ do bố chỉ dạy. Chính tiếng đàn du dương, lời hát đằm thắm, êm ái ngọt ngào đã thôi thúc anh tiếp tục học hát, chơi đàn từ các nghệ nhân hát then nổi tiếng trong huyện cũng như tự tìm tòi, nghe hát trên các kênh phát thanh, mạng internet để học theo.
Anh Quy tâm sự: Công việc nhiều khi bận rộn nên mình cũng tranh thủ mọi lúc để tập hát và chơi đàn. Hồi mới tập đàn đam mê đến nỗi vừa địu con trên lưng vừa tập đến sưng cả ngón tay. Nhưng vì yêu thích nên thành thói quen, hôm nào không cầm đàn du dương một, hai khúc là thấy nhớ.
Đến nay, không chỉ hát được các làn then cổ mà anh Quy còn hát và đánh đàn được các bài then mới của các vùng Cao Bằng, Lạng Sơn... Anh Quy còn tham gia Câu lạc bộ Du lịch cộng đồng Đồng Văn với hoạt động chính là tham gia biểu diễn hát then - đàn tính, quảng bá rộng rãi những nét đẹp văn hóa dân tộc cho du khách khi đến tham quan Bình Liêu.
Được biết, anh Quy cũng là một trong những học trò của nghệ nhân Hoàng Thị Viên (SN 1957, thôn Nà Làng, xã Tình Húc). Ngồi nghe bà Viên truyền dạy hát then cho các bạn nhỏ mới thấm thía được hết tình yêu bà dành cho làn điệu dân ca quê hương. Từng ngón tay của nghệ nhân gảy thuần thục trên dây đàn tính hòa quyện trong giọng hát nhẹ nhàng mà khiến người nghe say đắm, lưu luyến. Niềm say mê hát then của bà Viên được lan truyền đến cho chồng, cho con, cho cháu.
Bà Viên kể: Chồng tôi trước kia không biết hát then mà chỉ nghe tôi hát. Nghe nhiều rồi ngấm từ lúc nào không hay nên đòi tôi phải dạy cho cách hát và chơi đàn tính. Hiện chồng tôi là Chủ nhiệm Câu lạc bộ hát then của xã Tình Húc. Hai vợ chồng tôi vẫn thường xuyên đi hát cùng nhau, tham gia các liên hoan văn nghệ của huyện và dạy hát then cho các cháu trong thôn.
Nghệ nhân Hoàng Thị Viên (thứ 3, trái sang) dạy hát then, đánh đàn tính cho các bạn trẻ địa phương. Ảnh: Nguyễn Dung |
Với 29 năm kinh nghiệm hát then, bà Viên đã tích cực sưu tầm thêm những làn điệu then cổ, then mới và sáng tác được 15 bài then mới. Các bài then mới do bà sáng tác đều có nội dung ca ngợi quê hương, làng bản, vùng đồng bào dân tộc, nét đẹp văn hóa người Tày, giải hạn cầu phúc, lễ cúng tổ tiên, lảu then... Hiện nay, nghệ nhân Hoàng Thị Viên tự tổ chức dạy 3 lớp hát then, chơi đàn tính miễn phí cho trẻ em và nhân dân địa phương vào các ngày cuối tuần tại nhà văn hóa thôn.
Em Hoàng Tuyết Ngọc, 9 tuổi, thôn Nà Làng, xã Tình Húc là học trò đã có 5 năm theo học nghệ nhân Hoàng Thị Viên, chia sẻ: Bà Viên dạy hát then, chơi đàn tính cho chúng em rất nhiệt tình. Những ngày có chương trình biểu diễn ở trường, lớp bà cũng tranh thủ thời gian đến tối muộn để dạy chúng em. Nhờ có bà Viên chúng em hiểu hơn, yêu quý hơn và hát hay hơn những làn điệu then của quê hương.
Bằng niềm say mê, yêu quý làn điệu dân ca quê hương, những người như bà Viên, anh Quy đã và đang miệt mài “giữ hồn”, “truyền lửa” cho những điệu hát then - đàn tính ngày càng tỏa sáng, trường tồn cùng thời gian, làm lan tỏa tình yêu những bản sắc văn hóa cho thế hệ trẻ.
Tạo sức hút cho du lịch Bình Liêu
Đến Bình Liêu hôm nay, ngoài hát then của người Tày, du khách còn có thể thưởng thức những làn điệu dân ca riêng của mỗi dân tộc như: soóng cọ của người Sán Chỉ, sán cố của người Dao... Mỗi làn điệu đều có những nét đẹp, sự hấp dẫn riêng song đều gửi gắm biết bao tình cảm, tình yêu, ca ngợi vẻ đẹp quê hương, đất nước, những giá trị văn hoá tốt đẹp của đồng bào dân tộc thiểu số nơi đây. Đặc biệt, cộng đồng người Tày ở Bình Liêu rất đam mê, yêu thích hát then, chơi đàn tính đã tạo điều kiện thuận lợi để nét đẹp văn hóa này được lan tỏa rộng rãi, đóng góp không nhỏ vào việc bảo tồn, phát huy nét văn hóa truyền thống riêng có của địa phương.
Qua tìm hiểu chúng tôi được biết, toàn huyện Bình Liêu hiện có 32 nghệ nhân hát then, 11 câu lạc bộ hát then - đàn tính tại các xã, thị trấn trên địa bàn huyện. Thời gian qua, với sự quan tâm của cấp ủy, chính quyền các cấp, hát then - đàn tính của đồng bào dân tộc Tày ở Bình Liêu có những bước phát triển tích cực. Công tác bảo tồn hát then đang được thực hiện bằng nhiều hình thức cụ thể như: Trung tâm TT-VH huyện đã chủ động phối hợp với một số trường học trên địa bàn cử cán bộ trung tâm trực tiếp xuống giảng dạy hát then, cách chơi đàn tính cho cả giáo viên và học sinh. Đồng thời, đưa vào học lồng ghép với các nội dung sinh hoạt hè cho trẻ em, phát huy không gian nhà văn hóa cộng đồng tại khu dân cư để thu hút nhân dân tham gia sinh hoạt văn hóa, giao lưu văn nghệ. Cùng với đó, huyện cũng định kỳ tổ chức các chương trình liên hoan hát then - đàn tính, cử đoàn đi tham gia giao lưu hát then - đàn tính với các tỉnh phía Bắc và liên hoan hát then toàn quốc…
Hát then - đàn tính không thể thiếu tại Lễ hội hoa sở hằng năm của huyện Bình Liêu. Ảnh: Trúc Linh |
Bà Hoàng Thị Nghị, Trưởng phòng Văn hóa - Thông tin huyện Bình Liêu, cho biết: Huyện xác định phát triển du lịch là khâu đột phá, nhằm chuyển dịch cơ cấu kinh tế, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Do đó, song song với công tác thu hút đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng thì việc tạo ra những sản phẩm du lịch đặc trưng được địa phương hết sức quan tâm. Vì vậy, nhằm đề ra các giải pháp cụ thể, nâng cao chất lượng các giá trị văn hóa địa phương, huyện Bình Liêu đang triển khai xây dựng Đề án Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa các dân tộc trên địa bàn. Đặc biệt, tiểu Đề án Phát triển hát then - đàn tính vừa được Huyện ủy đồng ý cho triển khai sẽ cụ thể hóa các giải pháp gìn giữ và phát triển hát then, hướng tới mục tiêu đưa hát then - đàn tính trở thành một sản phẩm du lịch riêng có của Bình Liêu. Theo đó, huyện sẽ tích cực phối hợp với các đơn vị, chuyên gia về văn hóa, âm nhạc sáng tạo, gia tăng hàm lượng nghệ thuật cho làn điệu then còn nguyên bản của Bình Liêu; đẩy mạnh công tác sưu tầm, biên soạn, số hóa tài liệu giảng dạy bài bản, chuyên nghiệp về hát then - đàn tính, đề xuất với tỉnh đưa bộ môn hát then - đàn tính trở thành một môn học nghệ thuật của Đại học Hạ Long, quan tâm công tác giáo dục truyền thống văn hóa cho thế hệ trẻ, đưa các giá trị truyền thống văn hóa dân tộc vào trường học thông qua các hoạt động giáo dục ngoại khóa, chăm lo tới cuộc sống của các nghệ nhân, tạo cơ chế hoạt động cho các câu lạc bộ hát then...
Từng làn điệu then say đắm, mượt mà mang vẻ đẹp, bản sắc, cốt cách của người đồng bào dân tộc Tày Bình Liêu đã và đang không ngừng vươn xa. Với sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, các ngành, niềm say mê, trân trọng của mỗi người dân với làn điệu dân ca thân thuộc của quê hương, tin chắc rằng, hát then - đàn tính sẽ không ngừng phát huy được giá trị, tạo nên sản phẩm du lịch ấn tượng, góp phần đưa Bình Liêu trở thành một điểm đến hấp dẫn trên bản đồ du lịch của Quảng Ninh.
Nguyễn Dung
[links()]
Liên kết website
Ý kiến ()