Vũ Môn sống trong nguy hiểm

Vũ Môn là một khu dân cư thuộc tổ 1, khu 13, ở phường Mông Dương, TP Cẩm Phả. Nơi đây nằm trên khu vực khai thác than của Công ty CP Than Mông Dương và quá trình khai thác của doanh nghiệp đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của người dân, gây nguy cơ sạt lở cho cả khu vực. Việc di dời người dân ra khỏi vùng nguy hiểm đã được đề cập khá lâu nhưng đến nay vẫn chưa có giải pháp tối ưu, người dân Vũ Môn vẫn hàng ngày sống trong nỗi lo sợ cho tài sản và tính mạng của mình.

Ông Chương Xuân Hạ đang gia cố chiếc cột chống đề phòng mái nhà bị sập.

Hiểm nguy rình rập trên đầu, dưới chân

Gần 13 giờ chiều một ngày trung tuần tháng 5, trên đường dẫn chúng tôi đi “mục sở thị” tình trạng nhà cửa của các hộ dân tổ 1, khu 13, đồng chí Trần Đức Chuyển, cán bộ địa chính, xây dựng, đầu tư, môi trường phường Mông Dương (TP Cẩm Phả) khái quát: Nếu nhìn từ xa vào, nhiều người sẽ tưởng rằng đây là khu dân cư trù phú, yên ổn. Nhưng đi sâu vào trong thì mới thấy ở đây nguy hiểm đến mức nào...

Đúng như lời đồng chí cán bộ phường, vừa rẽ vào khu dân cư, chúng tôi đã thấy được những vết nứt dưới mặt đất, trên bờ kè của một số hộ dân. Hộ đầu tiên chúng tôi vào là gia đình ông Chương Xuân Hạ ở giữa khu dân cư. Lúc này, ông Hạ đang dùng búa để chèn lại chiếc cột gỗ chống ở góc nhà vẻ mặt rất lo lắng. Tiếp chúng tôi, ông Hạ kể: Gia đình chúng tôi ở đây từ năm 1992 với gần chục nhân khẩu. Năm 2011, chúng tôi xây dựng lại căn nhà kiên cố này. Tưởng rằng mình sẽ yên ổn an nhàn tuổi già, nào ngờ, cách đây vài năm, hiện tượng lún, nứt tường cứ thế lớn dần... Nhà xây dựng kiên cố như vậy mà mỗi ngày lại thấy lún, nứt thêm một ít. Chiều nay thấy chiếc trần nhà bếp nguy cơ đổ xuống bất cứ lúc nào, tôi phải lọ mọ gia cố thêm chiếc cột gỗ để phòng rủi ro. Nhưng chắc nó cũng chỉ cầm cự được một thời gian ngắn thôi!”. Nghe chồng nói vậy, bà Phạm Thị Vo đang lui cui dọn dẹp mấy chiếc bát, đĩa trong tủ bếp nói: “Mới ngày nào chiếc tủ bếp còn nguyên vẹn, nay tường nhà, nền bếp bị lún, nứt khiến nó bị bẹp như thế này đây các bác ạ. Nhà vợ chồng tôi cũng còn đỡ, chứ nhà thằng con út tôi bên cạnh nhìn khiếp lắm!”. Theo lời bà Vo, căn nhà của người con út đã gần sập. Sợ nguy hiểm cho 2 đứa cháu nhỏ, nên con bà đành vay mượn tiền xây tạm căn nhà nhỏ ở phía dưới để sinh hoạt. Trước khi chia tay chúng tôi, ông Hạ chia sẻ: Tôi không tham gia ký đơn kiến nghị nhưng tôi tin tưởng các cấp uỷ Đảng, chính quyền luôn sâu sát, sớm có giải pháp di chuyển chúng tôi đến nơi an toàn hơn... Thật sự cũng sốt ruột các đồng chí ạ. Lo nhất là 2 đứa cháu nội của tôi còn nhỏ, thỉnh thoảng lại chạy về chơi ở nhà cũ trên đồi, nguy hiểm lắm!

Tiếp tục đến hộ anh Lê Văn Mạnh, Tổ trưởng tổ 1, khu 13, chúng tôi cũng thấy được nỗi lo lắng của gia đình. Cũng như gia đình ông Hạ, anh Mạnh mới xây dựng căn hộ này được vài năm. Chỉ tay vào vết lún ngay cửa nhà, anh Mạnh cho biết: “Móng nhà của tôi trước đây cao hơn 30cm so với sân. Vậy mà từ năm ngoái đến giờ nó đã lún xuống ngang bằng nhau. Cứ đà này, một thời gian nữa là nền nhà sẽ nằm sâu hơn ngoài sân...”. Vào trong nhà bếp, công trình phụ, phòng ngủ của vợ chồng anh Mạnh, đâu đâu chúng tôi cũng thấy những vết nứt chằng chịt. Có chỗ há toác đến gần chục cm... Anh Hạ đau đáu: “Toàn tổ hiện nay có 60 gia đình. Qua thống kê sơ bộ, có tới 30 hộ đang bị ảnh hưởng trực tiếp, trong đó có 21 hộ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Năm 2013, do nhà cửa lún, nứt không thể sinh sống đã có 19 hộ phải di chuyển đi nơi khác”.

Phần tường nhà và bếp của gia đình anh Vũ Đình Nghĩa bị lún, nứt tách xa nhau hàng chục xăng ti mét.

Chúng tôi còn đến một số hộ khác ở Vũ Môn như nhà anh Vũ Đình Nghĩa, Chương Đại Nghĩa. Và ở gia đình nào chúng tôi cũng nhận được những kiến nghị khẩn thiết gửi đến các cấp chính quyền về mong muốn được nhanh chóng di chuyển đi nơi khác an toàn hơn. Chị Vũ Thị Thuý chỉ tay vào bãi thải khổng lồ ép sát khu dân cư, cho biết: “Bà con ở đây không chỉ lo nhà bị lún, nứt mà còn lo cả khối đất đá trên kia đổ về nếu xảy ra mưa lớn như năm 2015. Vì sự an nguy của bà con, chúng tôi mong các cấp chính quyền sớm thực hiện chỉ đạo của đồng chí Bí thư Tỉnh uỷ trong lần đến thăm bà con chúng tôi hồi giữa tháng”.

Không thể chậm trễ hơn trong việc di dời

Mang những tâm tư, nguyện vọng của người dân Vũ Môn đến làm việc với lãnh đạo phường Mông Dương, chúng tôi được đồng chí Trần Quốc Dân, Phó Bí thư Đảng uỷ, Chủ tịch UBND phường, cho biết: Tình trạng lún, nứt nhà của dân ở khu vực này đã có từ lâu, bà con cũng đã có kiến nghị gửi cơ quan chức năng và chính quyền đề nghị xem xét, có chính sách hỗ trợ để di dời. Mới đây, ngày 13-5, đồng chí Nguyễn Văn Đọc, Bí thư Tỉnh uỷ, Chủ tịch HĐND tỉnh đã đến kiểm tra tình hình thực hiện kiến nghị của các hộ dân ở tổ 1, khu 13 đã khẳng định: Trong quá trình sản xuất than liên quan nhiều đến yếu tố môi trường, sạt lở, tỉnh cũng đã thực hiện kiên quyết, di dời nhiều cụm dân cư ra khỏi các vùng nguy hiểm và đều có sự hỗ trợ kịp thời, hợp lý để bà con nhân dân ổn định cuộc sống. Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam cần phối hợp với TP Cẩm Phả họp bàn, khảo sát để tìm ra phương án tối ưu nhất, với quan điểm của tỉnh là di dời toàn bộ 14 hộ dân tại tổ 1, khu 13, phường Mông Dương bị ảnh hưởng ra khỏi khu vực có nguy cơ sạt lở trước mùa mưa bão 2017, đồng thời tiến hành đền bù dựa theo kết quả khảo sát, đáp ứng tất cả quyền lợi chính đáng của người dân. Mục tiêu cuối cùng là đảm bảo an toàn tính mạng, tài sản cho người dân... Thực hiện chỉ đạo này, phường đang chủ động phối hợp với các ngành chức năng tổ chức vận động, tuyên truyền bà con giữ nguyên hiện trạng, không xây, sửa hay cơi nới công trình để tạo thuận lợi cho công tác kiểm đếm, hỗ trợ sau này. Mặt khác, trong khi chờ chỉ đạo của cấp trên, phường cũng xây dựng phương án để bố trí lực lượng hỗ trợ di dời bà con ra khỏi vùng nguy hiểm khi mưa, bão bất ngờ đổ về.

Móng nhà anh Lê Văn Mạnh bị vỡ và lún hàng chục xăng ti mét.

Qua tìm hiểu thêm được biết, nguyên nhân cơ bản của tình trạng lún, nứt tại khu vực này là do quá trình khai thác than của Công ty CP Than Mông Dương gây ra. Và cũng không phải đến thời điểm hiện tại thì các ngành chức năng của tỉnh, TP Cẩm Phả và Công ty CP Than Mông Dương mới tổ chức khảo sát, đánh giá hiện tượng này. Ngay từ vài năm trước, trước sự biến động mạnh mẽ của địa chất, địa tầng khu vực dân cư đang sinh sống, UBND phường Mông Dương đã tích cực cùng với doanh nghiệp báo cáo ngành chức năng sớm triển khai việc thăm dò, khảo sát vùng ảnh hưởng. Điển hình là ngày 28-4-2015, UBND TP Cẩm Phả đã ra Thông báo số 214/TB-UBND Kết luận của đồng chí Phó Chủ tịch UBND thành phố về việc giao cho Công ty CP Than Mông Dương thuê đơn vị tư vấn có năng lực thực hiện khảo sát, đánh giá địa chất, xác định mức độ ảnh hưởng, phạm vi ảnh hưởng toàn bộ khu vực nguy cơ sạt, lở, sụt, lún để tổng hợp báo cáo về UBND thành phố làm cơ sở để triển khai các thủ tục thu hồi đất. Thời gian thực hiện nhiệm vụ này đến hết ngày 15-5-2017. Cũng trong thời gian này, nhằm nhanh chóng tháo gỡ những khó khăn về việc đền bù, giải phóng mặt bằng theo quy định mới của Luật Đất đai, Công ty CP Than Mông Dương cũng chủ động báo cáo các ngành chức năng có biện pháp hỗ trợ. Cụ thể là ngày 27-5-2015, Công ty CP Than Mông Dương đã có văn bản số 881/BC-TMD để đề nghị các ngành chức năng của tỉnh và TP Cẩm Phả tháo gỡ khó khăn trong công tác đền bù, giải phóng mặt bằng cho các hộ dân bị ảnh hưởng bởi quá trình khai thác than của doanh nghiệp theo quy định tại Khoản Điểm e, Khoản 1, Điều 65, Luật Đất đai năm 2013.

Chia sẻ thêm về vấn đề này, đồng chí Trần Quốc Dân, Phó Bí thư Đảng uỷ, Chủ tịch UBND phường, cho biết: Thực tế, thời gian gần đây, việc sản xuất, kinh doanh của Công ty CP Than Mông Dương không được thuận lợi, nhưng doanh nghiệp rất chủ động và có trách nhiệm trong việc thực hiện công tác đánh giá vùng ảnh hưởng do quá trình sản xuất, kinh doanh gây nên cho địa bàn dân cư. Hiện nay, Công ty đã có kết quả tính toán, xác định mức độ, phạm vi ảnh hưởng do việc khai thác gây ra để báo cáo UBND tỉnh chỉ đạo, hướng dẫn doanh nghiệp triển khai các bước đền bù, hỗ trợ nhân dân ra khỏi vùng nguy cơ lún, nứt... Và khi có chủ trương của UBND tỉnh, địa phương sẽ phối hợp nhanh chóng để kiểm đếm, xây dựng đơn giá đền bù để di dời các hộ dân tổ 1, khu 13 đến nơi an toàn.

Hy vọng rằng, bằng tinh thần, trách nhiệm cao trước tính mạng, tài sản của người dân, các ngành chức năng sẽ nhanh chóng có giải pháp di dời các hộ ở Vũ Môn đến nơi an toàn để bà con không còn phải sống trong sợ hãi.

Quang Minh