Nỗi buồn đào "lỡ thì"

Cứ mỗi độ xuân về, khi vựa đào Vân Đồn bung nở đón xuân cũng là lúc những người trồng đào phấn khởi và háo hức đón chờ thành quả sau một năm vất vả... Nhưng năm 2017, người trồng đào nơi đây lại đón một cái Tết không trọn vẹn do những tác động của thời tiết khiến đào nở muộn, ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập, đời sống của người dân địa phương.

Những vườn đào nở muộn ven tỉnh lộ 334 đoạn qua xã Hạ Long, huyện Vân Đồn.

Hoa “cười”, người khóc

Một ngày đầu tháng 3-2017, đi dọc tỉnh lộ 334 đoạn qua xã Hạ Long (huyện Vân Đồn), chúng tôi dễ dàng bắt gặp hình ảnh những vườn đào khoe sắc thắm. Những cây đào phai bản địa với vẻ đẹp riêng có như níu chân du khách ngắm nhìn. Tuy nhiên, chính những cây đào “lỡ thì” này lại là nỗi buồn vời vợi của người trồng đào trong dịp Tết vừa qua.

Không giấu được nỗi buồn, chị Nguyễn Thị Quyết, Trưởng thôn 5, xã Hạ Long, chia sẻ với chúng tôi: “Thôn tôi có số lượng hộ trồng đào nhiều nhất xã Hạ Long với 70/102 hộ, song trong dịp Tết vừa qua, hầu hết những người trồng đào nơi đây đều phải chung một hoàn cảnh đào nở muộn. Bởi đây là giống cây phụ thuộc rất lớn vào thời tiết, vì vậy mặc dù có kinh nghiệm trồng đào lâu năm, song rất nhiều hộ trong thôn đều bị giảm thu nhập đến 50%. Cả năm dồn tiền, dồn công sức để chăm bón với hy vọng cho vụ hoa tết, vậy mà hoa bây giờ mới nở”.

Ghé thăm vườn đào của gia đình chị Lê Thị Động, thôn 5, xã Hạ Long, chúng tôi thấy hai vợ chồng chị đang cùng nhau chăm sóc vườn đào. Cả một vườn đào vẫn rực rỡ sắc hồng xen với màu xanh mơn mởn của lá non. Vừa thoăn thoắt tỉa cành, chị vừa chia sẻ: Nhà tôi có hơn 5.000m2  với 500 gốc đào bản địa. Hàng năm, đào nở đúng dịp đều cho thu nhập bình quân trên 60 triệu đồng, có năm cao nhất thu được gần 100 triệu đồng, nhưng năm nay chỉ thu chưa đầy 30 triệu. Ngoài trồng đào, hai vợ chồng tôi còn đi biển đánh bắt hải sản. Mấy tháng cuối năm 2016, nhận thấy thời tiết không thuận lợi tôi ở lại nhà tập trung chăm sóc vườn đào. Mặc dù đã chủ động tưới thêm nước, tuốt lá nhưng vườn đào nhà tôi năm nay cũng không tránh khỏi tình trạng chung là hoa nở muộn.

Không may mắn như gia đình chị Động, dịp Tết vừa qua, chị Lê Thị Mây ở thôn 7 không bán được cành đào nào, vì đào không chịu ra hoa. Gia đình chị Mây chỉ có hơn 70 gốc đào, mỗi dịp Tết cho thu lợi nhuận trên 20 triệu đồng từ vườn đào. Tuy nhận thấy thời tiết khô hạn, song gia đình chị cũng không dám tưới thêm nhiều nước, bởi theo chị lý giải khi tưới thêm nước mà thời tiết thay đổi bất ngờ nhiều mưa thì lại lo đào nở sớm. Chính bởi vậy nên năm nay gia đình chị mất trắng công sức vào vườn đào này.

Cán bộ khuyến nông xã Hạ Long trao đổi kỹ thuật chăm sóc đào với chị Nguyễn Thị Quyết (bên phải) ở thôn 5.

Được biết, để “vớt vát” số cây đào nở muộn, một số hộ dân trồng đào ven đường đã nảy ra ý tưởng bán vé cho du khách xuống thăm vườn đào, chụp ảnh lưu niệm với mức phí 20.000 đồng/người. Tuy nhiên, do diện tích vườn đào chưa đáp ứng được về quy mô cũng như không có sự đầu tư đồng bộ mà chỉ mang tính tự phát nên chưa phát huy được hiệu quả...

Theo những người trồng đào tại đây, muốn hoa nở đúng dịp thì vào khoảng tháng 11 phải tuốt bớt lá, đồng thời tăng cường tưới nước, đầu tháng 12 đào bắt đầu đâm nụ thì sẽ ra hoa đúng dịp tết. Tuy nhiên, để đào nở đúng dịp, không chỉ tuân thủ yêu cầu kỹ thuật, mà còn phụ thuộc rất nhiều vào yếu tố thời tiết, cũng như thổ nhưỡng của vùng. Năm 2016, thời tiết ít rét, nắng nhiều dẫn đến tình trạng khô hạn tập trung vào mấy tháng cuối năm, do đó cây đào không được cung cấp đủ nước tưới thường xuyên. Cùng với đó, một số hộ dân do chủ quan để cây phụ thuộc vào thời tiết hoàn toàn mà không chủ động can thiệp những kỹ thuật cần thiết như tưới nước bổ sung, tuốt lá cây... cũng là nguyên nhân khiến đào nở muộn.

Cần có chính sách hỗ trợ phù hợp

5 năm trở lại đây, nhận thấy lợi nhuận từ trồng hoa đào khá cao, rất nhiều hộ dân trên địa bàn huyện Vân Đồn đã tham gia trồng hoặc mở rộng thêm quy mô tại gia đình. Theo thống kê của Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện, đào phai được trồng ở Vân Đồn có trên 60ha, thì 70% diện tích tập trung tại xã Hạ Long, số còn lại ở Đông Xá, Đoàn Kết, Đài Xuyên. Năm 2013, huyện đã lập Dự án “Sản xuất hoa đào chất lượng cao tập trung trong giai đoạn 2013-2020” nhằm hỗ trợ người dân phát triển sản xuất tập trung, đồng thời áp dụng khoa học kỹ thuật tiên tiến để nâng cao chất lượng hoa và điều khiển tỷ lệ hoa nở đúng dịp Tết Nguyên đán, giảm thiểu rủi ro cho người trồng. Huyện đã phối hợp với Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển hoa cây cảnh thuộc Viện Nghiên cứu rau hoa quả Trung ương thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn kỹ thuật trồng, chăm sóc cây đào cho người dân. Cùng với đó, hàng năm đều đưa vào thực hiện mô hình nhân giống và phục tráng giống hoa đào bản địa cũng như hỗ trợ về vốn, giống, kỹ thuật để người dân phát triển các giống đào mới phù hợp với điều kiện tự nhiên của địa phương. Riêng năm 2014, huyện đã hỗ trợ người dân nhân giống đào lai ghép có khả năng sinh trưởng, chống chọi sâu bệnh tốt trên diện tích 17ha và năm 2015 đưa vào trồng thử nghiệm hơn 2.000 cây đào bạch.

Chị Lê Thị Mây, thôn 7, xã Hạ Long cắt cành, tỉa lá cho vườn đào của gia đình.

Ngày 16-9-2016, UBND huyện Vân Đồn ban hành Quyết định số 3386/QĐ-UBND về việc phê duyệt quy hoạch chi tiết vùng trồng đào tập trung giai đoạn 2016-2020, tầm nhìn đến năm 2030. Huyện Vân Đồn đã đặt ra mục tiêu hình thành các vùng trồng đào tập trung quy mô lớn, từng bước nâng cao chất lượng và số lượng đáp ứng nhu cầu của thị trường trong và ngoài tỉnh, đưa nghề trồng đào trở thành nghề có thế mạnh trong sản xuất nông nghiệp của huyện, tạo thêm việc làm, thu nhập cho người lao động. Theo đó, phấn đấu đến năm 2020, tổng diện tích quy hoạch trồng đào trên địa bàn huyện đạt 129ha, với sản lượng từ 75.000-80.000 cây/năm, trong đó 40% sản lượng đào được quản lý theo chuỗi khép kín từ khâu sản xuất đến tiêu thụ. Hiện tại, các địa phương có diện tích trồng đào lớn đang tập trung rà soát, tiến hành khảo sát ý kiến người dân để lập dự án cụ thể, báo cáo huyện có những chính sách hỗ trợ hợp lý cho người trồng đào.

Với số lượng khách tìm đến mua đào ngày càng tăng vào mỗi dịp tết chính là minh chứng khẳng định thương hiệu riêng có của đào phai Vân Đồn. Song để cây đào thật sự đem lại hiệu quả kinh tế ổn định, huyện Vân Đồn cần tiếp tục có những chính sách phù hợp hỗ trợ người dân áp dụng khoa học kỹ thuật, quy trình trồng đào, để cây đào không bị phụ thuộc quá nhiều vào thời tiết như hiện nay.

“Lỡ hẹn” với Tết Đinh Dậu 2017, nhưng những người dân trồng đào xã Hạ Long vẫn đang cần mẫn chăm sóc cây đào và hy vọng vào mùa xuân tới sẽ bội thu.

Nguyễn Dung