Nạn mua bán người: SOS

Chỉ vì tiền, có những người đã coi đồng loại của mình như một món hàng trao đổi, sẵn sàng đẩy nạn nhân vào những tụ điểm mại dâm, trao qua bán lại cho nhiều người đàn ông mua về làm vợ thậm chí đặt mua bán trẻ sơ sinh từ bào thai... Và cũng vì tiền, không chỉ người dưng lừa bán nhau mà có những người đã nhẫn tâm lừa bán cả con ruột, cháu ruột, em ruột của mình... Theo lực lượng chức năng trực tiếp làm công tác phòng chống tội phạm nói chung và mua bán người (MBN) nói riêng thì những vụ MBN bị bắt giữ, xử lý trong thời gian qua mới chỉ là phần ngọn của tảng băng chìm. Hiện vẫn còn rất nhiều đối tượng tội phạm MBN vẫn nhởn nhơ ngoài vòng pháp luật, diễn biến của loại hình tội phạm này cũng ngày càng phức tạp, khiến công tác đấu tranh gặp không ít khó khăn.

Đồng tiền quỷ ám

Chúng tôi vẫn còn nhớ như in cảnh đối tượng Hoàng Thị Hồng khóc như mưa trong phòng lấy lời khai điều tra ban đầu tại Đồn Biên phòng Bắc Sơn (TP Móng Cái) hồi cuối tháng 8-2014. Thị là người đã nhẫn tâm lừa bán hai cháu Hoàng Ngọc Khánh (6 tuổi) và Hoàng Ngọc Khánh Linh (2 tuổi) sang Trung Quốc. Ngồi bên cạnh Hoàng Thị Hồng, anh Hoàng Ngọc Cường (Nam Định) chỉ lặng lẽ, hai tay ôm ghì chặt hai đứa con, gương mặt không biểu hiện cảm xúc. Nếu như trước đó chỉ mấy phút, nước mắt anh rơi trong niềm hạnh phúc vỡ oà khi được ôm hai đứa con đẻ suýt bị lừa bán sang Trung Quốc thì lúc bấy giờ niềm vui ấy không còn hiển hiện trên gương mặt anh. Bởi vì kẻ nhẫn tâm lừa bán các con anh sang Trung Quốc chính là người chị ruột của mình...

Nước mắt sám hối của đối tượng Hoàng Thị Hồng - người đã nỡ lừa bán chính hai đứa cháu ruột của mình sang Trung Quốc.

Theo hồ sơ của cơ quan chức năng, Hoàng Thị Hồng, sinh năm 1975, tại xã Lương Xá, huyện Lộc Hoà, tỉnh Nam Định. Tại thời điểm bị bắt, Hồng đang thường trú tại tỉnh Quảng Đông (Trung Quốc). Điều đáng chú ý là 20 năm trước, Hoàng Thị Hồng cũng chính là nạn nhân của một vụ MBN. Hồng bị lừa bán sang Trung Quốc, cũng đã từng trải qua những ngày tháng tủi nhục, truân chuyên ở xứ người rồi làm vợ một người đàn ông Trung Quốc sống tại Quảng Đông. Đối tượng Hồng khai nhận là sau khi đến nhà Hà - một phụ nữ Việt Nam lấy chồng Trung Quốc tại Quảng Đông (Trung Quốc) ăn cơm thì được Hà bắt mối làm ăn. Hà bảo Hồng về Việt Nam tìm trẻ con sang Trung Quốc bán cho Hà, giá trị 10.000 nhân dân tệ/đứa trẻ (tương đương khoảng hơn 30 triệu đồng Việt Nam) và Hồng đã nhận lời. Hà đưa trước cho Hồng 2.000 nhân dân tệ để lo tiền xe từ Quảng Đông (Trung Quốc) về Việt Nam. Đối tượng Hồng đã về quê Nam Định, lợi dụng lúc bố mẹ cháu Khánh và Ly đi làm vắng nhà, Hồng đã đưa hai cháu ruột của mình bắt xe đi Móng Cái để đưa sang Trung Quốc bán. Nhờ sự trình báo kịp thời của gia đình anh Hoàng Ngọc Cường, lực lượng bộ đội biên phòng tại Móng Cái đã triển khai biện pháp nghiệp vụ để giải cứu hai nạn nhân. Bên cạnh đó, nhờ những cuộc điện thoại động viên của gia đình, phần “người” trong đối tượng Hồng trỗi dậy và thị đã đưa hai đứa cháu ruột của mình từ bến xe Đông Hưng về Việt Nam tự thú.

Đây chỉ là một trong số rất nhiều vụ MBN trong số hàng trăm vụ với muôn hình vạn trạng các hoàn cảnh, hình thức lừa bán người đã và đang diễn ra trong cuộc sống. Chỉ vì tiền, có những người đã coi đồng loại của mình như một món hàng trao đổi, sẵn sàng đẩy nạn nhân vào những tụ điểm mại dâm, trao qua bán lại cho nhiều người đàn ông mua về làm vợ. Và cũng chỉ vì tiền, không chỉ người dưng lừa bán nhau mà như Hoàng Thị Hồng đã nhẫn tâm lừa bán cháu ruột, thậm chí mẹ bán con, anh bán em… Cũng theo lực lượng chức năng trực tiếp làm công tác phòng chống tội phạm thì những vụ MBN bị bắt giữ, xử lý mới chỉ là phần ngọn của tảng băng chìm.

Gian nan cuộc chiến

Những ngày đầu tháng 8 này, cửa khẩu Móng Cái vẫn tấp nập hàng ngàn lượt người qua lại giao thương, thăm thân, du lịch, khám chữa bệnh... Bến xe khách Móng Cái hàng ngày vẫn duy trì hàng trăm chuyến xe với các tuyến chạy cố định từ Móng Cái đến nhiều địa phương khác trên cả nước. Nhiều năm qua, hàng vạn người từ khắp mọi miền về cư trú, làm ăn tại Móng Cái. Từ đặc điểm này, Móng Cái bấy lâu nay là địa bàn trung chuyển “nóng” của nhiều vụ MBN trên cả nước.

Trò chuyện với chúng tôi, đại uý Lê Anh Quân, Đội trưởng Đội Cảnh sát hình sự, Công an TP Móng Cái, cho biết: “Từ năm 2011 đến nay, Công an TP Móng Cái đã trực tiếp phối hợp với lực lượng chức năng có liên quan trên địa bàn phát hiện, bắt giữ 32 vụ MBN với 50 đối tượng, giải cứu 57 nạn nhân gồm 45 phụ nữ và 12 trẻ em”.

Theo đại uý Lê Anh Quân, hiện trên 90% hành vi MBN được các đối tượng thực hiện tại Trung Quốc, chỉ có những đối tượng mới vào nghề mới thực hiện hành vi này ở Việt Nam. Đơn cử như việc mua bán trẻ sơ sinh, để đảm bảo kín đáo, các đối tượng tiếp cận những phụ nữ cơ nhỡ, khó khăn rồi dụ dỗ họ sang Trung Quốc sinh nở và mua luôn đứa trẻ tại bệnh viện. Qua phân tích điều tra các vụ án MBN cho thấy, các đối tượng MBN chủ yếu là phụ nữ Việt Nam lấy chồng Trung Quốc hoặc cư trú trái phép tại Trung Quốc câu kết với số đối tượng trong nội địa. Đối tượng trong nội địa tìm, áp tải nạn nhân thông qua việc lừa, dụ dỗ, lôi kéo nạn nhân ra Móng Cái hoặc sang Đông Hưng (Trung Quốc) kiếm việc làm, đi du lịch, mua sắm hoặc giả vờ yêu đương để bàn giao cho các đối tượng chủ mưu, cầm đầu tại Trung Quốc.

Tại Đồn Biên phòng Bắc Sơn, một trong những đơn vị bắt giữ, xử lý rất nhiều vụ MBN xuyên quốc gia, thiếu tá Nguyễn Văn Sáng, Phó Đồn trưởng nghiệp vụ chia sẻ: “So với việc đấu tranh phòng chống tội phạm ma tuý thì tội phạm MBN ít khi sử dụng vũ khí nóng để chống trả lực lượng chức năng. Tuy nhiên cuộc chiến này cũng phức tạp, gian nan không kém. Có những vụ mặc dù đã bắt giữ được đối tượng nhưng để xử lý thì phía sau đó là một quá trình đấu tranh, đấu trí cam go. Thậm chí có những vụ, chúng tôi buộc phải “buông” vì không đủ căn cứ để xử lý hình sự. Hành vi MBN được núp bóng dưới hành vi xuất cảnh trái phép, đưa lao động sang Trung Quốc làm thuê, đi thăm thân, du lịch… và chính nạn nhân cũng không hề biết mình bị lừa bán”.

Để đấu tranh, giải cứu nạn nhân MBN hiệu quả, những năm qua công tác phối hợp giữa các lực lượng chức năng Việt Nam cũng như giữa Việt Nam với Trung Quốc ngày càng được tăng cường. Theo thống kê của Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh, từ năm 2010 đến nay, lực lượng bộ đội biên phòng của tỉnh đã bắt giữ 22 vụ với 35 đối tượng, giải cứu 62 nạn nhân. Cùng với đó phối hợp giải cứu, nhận bàn giao từ lực lượng công an biên phòng Trung Quốc 92 phụ nữ, 11 trẻ em và 1 nam giới Việt Nam bị lừa bán sang Trung Quốc.

Trung tá Nguyễn Danh Thư, Đồn phó nghiệp vụ Đồn Biên phòng của khẩu quốc tế Móng Cái, cho biết: “Khi tiếp nhận đơn, điện thoại cầu cứu của nạn nhân, người nhà nạn nhân, đơn vị sẽ viết thư thông báo và trao đổi qua đường dây nóng với Chi đội Công an Biên phòng Phòng Thành Cảng (Trung Quốc) phối hợp điều tra, bắt giữ. Có những vụ việc nạn nhân đã được chuyển đến tận tỉnh Sơn Đông cách Đông Hưng (Trung Quốc) hơn 2.000km, vào tận các bản làng vùng sâu, vùng xa song các bạn cũng nhiệt tình hỗ trợ và giải cứu nạn nhân thành công. Mới đây nhất vào cuối năm 2015, đơn vị đã phối hợp với biên phòng nước bạn giải cứu thành công nạn nhân Quàng Thị Khuyên (tỉnh Điện Biên) bị lừa bán sang làm vợ một người đàn ông tại Khâm Châu, Trung Quốc”.

9 đứa trẻ từng là nạn nhân của một vụ mua bán trẻ sơ sinh hiện đang được nuôi dưỡng ở Trung tâm Bảo trợ trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt.

Mở rộng vòng tay với các nạn nhân

Đã có nhiều phụ nữ, trẻ em gái và trẻ em may mắn được lực lượng chức năng của Việt Nam và Trung Quốc giải cứu khỏi cuộc sống khổ ải khi rơi vào tay bọn buôn người. Họ đã tiếp tục được các tổ chức nhân đạo, chính quyền và đoàn thể trên địa bàn tỉnh quan tâm hỗ trợ giải quyết những khó khăn về tâm lý, về sức khoẻ để nhanh chóng ổn định cuộc sống trở về địa phương tái hoà nhập cộng đồng. Một điển hình của lòng tốt đó là tổ chức Blue Dragon (Rồng Xanh), một tổ chức phi chính phủ với mục đích giúp đỡ những nạn nhân đặc biệt là trẻ em bị mua bán qua biên giới. Trong 5 năm từ 2011-2015, tổ chức này đã phối hợp với lực lượng chức năng trên địa bàn TP Móng Cái thực hiện giải cứu, tiếp nhận và hỗ trợ cho 142 nạn nhân là phụ nữ, trẻ em bị mua bán trở về. Tổ chức này đã tích cực tư vấn tâm lý, hỗ trợ đào tạo nghề, giúp các nạn nhân tiếp cận các dịch vụ xã hội để tái hoà nhập cộng đồng hiệu quả.

Đối với địa bàn tỉnh Quảng Ninh, mặc dù số lượng nạn nhân bị MBN không nhiều song các hoạt động trợ giúp nạn nhân cũng đã được các địa phương, đặc biệt là ngành LĐ-TB&XH rất quan tâm. Tại Trung tâm Bảo trợ trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt, bà Trần Thị Hồng, Phó Giám đốc Trung tâm chia sẻ: “Hiện trung tâm đang nuôi dưỡng 12 trẻ em là nạn nhân của các vụ MBN được lực lượng chức năng bàn giao theo đúng chức năng, nhiệm vụ. Trong đó, đợt tiếp nhận nhiều nhất là 10 cháu bé được giải cứu, trao trả tại Cửa khẩu quốc tế Móng Cái năm 2013 và 3 cháu ở 3 vụ MBN khác. 10 cháu bé tiếp nhận năm 2013 đã được cán bộ Cảnh sát Hình sự - Bộ Công an đặt tên là Cộng, Hoà, Xã, Hội, Chủ, Nghĩa, Việt, Nam, Hùng, Mạnh. Trong đó, cháu Nguyễn Văn Cộng vừa mới được bàn giao về ở với mẹ ruột. Các cháu còn lại đều được các mẹ ở trung tâm đặt tên, làm giấy khai sinh và thực hiện chăm sóc, nuôi dưỡng. Hiện các cháu được đi học tại Trường Mầm non Hoa Hồng (TP Hạ Long), được các bố, các mẹ ở Trung tâm chăm sóc rất tận tình, chu đáo, đầy đủ theo chế độ dinh dưỡng của từng lớp tuổi. Đồng thời chờ hoàn thiện các thủ tục pháp lý để sớm tìm được mái ấm gia đình thay thế cho các con”.

Đến thăm các em nhỏ là nạn nhân MBN ở Trung tâm, chúng tôi cảm thấy ấm lòng khi thấy các bé được chăm sóc, giáo dục rất chu đáo với tất cả tình yêu thương của cán bộ, nhân viên trung tâm. Những ánh mắt thơ ngây, nụ cười hồn nhiên của các bé có lẽ là hình ảnh đẹp nhất đọng lại trong lòng chúng tôi khi thực hiện bài viết này. Với sự mở rộng vòng tay ấm của xã hội, của gia đình, tin rằng những nạn nhân MBN sẽ có thêm chỗ dựa để đường về của những nạn nhân MBN bớt chông gai và nước mắt.

Phương Thuý