Lặn quéo ở thôn Mười...

Từ lâu, thôn Mười (xã Hạ Long, huyện Vân Đồn) có một nghề mưu sinh nhọc nhằn, nguy hiểm mà ít người biết đến, đó là nghề lặn quéo ở biển. Dù phải đối mặt với nhiều bất trắc nhưng nghề này đã trở thành kế sinh nhai của hơn chục thợ lặn trong thôn.

Theo chân đội thợ lặn

Theo lịch hẹn trước, đúng 4 giờ sáng, chúng tôi có mặt ở thôn Mười để theo chân các thợ lặn ra khơi bắt quéo. Ngoài trời lúc này vẫn còn tối đen như mực, lác đác trong thôn có vài nóc nhà thắp điện sáng, đó cũng chính là những hộ đang chuẩn bị cho chuyến đi lặn biển.

Hơn 5 giờ sáng, anh Liêu Văn Cường (35 tuổi) một thợ lặn có tiếng ở thôn Mười dẫn chúng tôi xuống con tàu nhỏ đậu tại cảng Cái Rồng để ra khơi. Trên tàu có 5 thành viên, trong đó có 4 thợ lặn và 1 thuyền trưởng, họ lập thành một đội để ra khơi cùng nhau. Tàu rời bến được hơn 15 phút, ngoài biển gió bắt đầu lùa to, sóng vỗ mạnh khiến con tàu lắc lư mạnh. Vừa điều khiển chiếc vô lăng, thuyền trưởng Nguyễn Văn Hành nhìn xa xăm ra biển nói to: “Ngoài khơi đang ảnh hưởng cơn bão số 1 nên sóng to quá. Anh em đi nốt chuyến này rồi về nghỉ bão. Hôm nay, mình chỉ lặn gần bờ thôi chứ sóng lớn như này không ra xa được đâu”.

Các thợ lặn chuẩn bị đồ nghề trước khi lặn biển.

Kinh nghiệm những người thợ lặn ở đây cho biết, theo con nước trung bình một tháng thợ lặn bắt quéo chỉ đi lặn được 15 ngày, chủ yếu là ngày nước cạn. Những thợ lặn lâu năm nhìn vào con nước, hướng gió có thể phán đoán được vị trí có nhiều quéo để bắt. Ngư trường quen thuộc bắt quéo là khu vực Lỗ Hố, nằm cách đất liền hơn 7 hải lý. Con quéo sống bám ở dưới các bãi đá ngầm, muốn bắt được chúng phải lặn sâu xuống biển từ 3-5m. Thợ lặn phải tinh mắt quan sát, có khi phải mất nhiều sức, lấy nhiều hơi để lặn sâu, sau đó dùng búa hà cậy các con quéo bám chặt ở các hốc đá ra mới bắt được chúng. Vì vậy, những người theo nghề lặn đòi hỏi sức khoẻ phải dẻo dai, thân thể  tráng kiện mới trụ được sức ép của nước. Thông thường, khi bắt được đầy quéo thợ lặn sẽ bơi vào tàu nghỉ ngơi chốc lát rồi lại tiếp tục đi lặn tiếp. Cứ thế, công việc của họ kéo dài cho đến gần 14 giờ chiều mới kết thúc.

Gần 30 phút đối diện với sóng, tàu áp sát đến gần khu vực bãi Đá Đen rồi buông neo. Lúc này, các thuyền viên trên tàu đã khởi động xong vài động tác, mặc trang phục (áo, kính, giầy) trang bị túi đựng chiến lợi phẩm cùng chiếc búa hà chuẩn bị lặn xuống biển để bắt quéo. Anh Nguyễn Bảo Tồn, thợ lặn trên tàu cho biết: “Một số tàu trang bị máy cho thợ lặn, thợ có thể lặn sâu tới 10-20m xuống đáy biển để bắt được nhiều quéo hơn. Chúng tôi chỉ lặn thủ công, không có hỗ trợ gì nên chỉ lặn ở các bãi đá ngầm gần bờ sâu 3-5m là cùng. Tuy không lặn sâu nhưng chỉ cần sơ suất nhỏ là mất mạng như chơi”.

Vất vả mưu sinh

Vài năm trở lại đây, quéo trở thành một trong những món ăn đặc sản được các quán ăn, nhà hàng ở huyện Vân Đồn thu mua với giá từ 25.000-30.000 đồng/kg. Thợ lặn được bao nhiêu đều được họ mua cất hết. Trung bình mỗi thợ lặn bắt được khoảng 20-30kg quéo/ngày, những hôm trúng quả các thợ lặn kiếm được bạc triệu mỗi ngày. Tuy nhiên, nghề lặn quéo cũng khá gian nan, vất vả. Họ phải lặn ngụp, ngâm mình dưới biển từ 5-6 tiếng đồng hồ mỗi ngày, đã thế khi bơi hoặc lặn dưới biển họ còn phải mang nhiều dụng cụ nên sau mỗi chuyến lặn, hầu như ai cũng thấy kiệt sức.

Có thâm niên hơn 10 năm trong nghề lặn biển, anh Liêu Văn Cường cho biết, hồi trai trẻ anh có thể lặn bằng máy dưới độ sâu hơn 20m nhưng giờ chỉ dám lặn ở độ sâu chừng 5m thôi, cũng không còn đủ sức để theo những chuyến lặn xa. “Vì miếng cơm manh áo, không có việc gì làm chúng tôi mới bám nghề lặn này. Tuy thu nhập cao nhưng nghề lặn vất vả lắm. Nếu không cẩn thận rất dễ bỏ mạng giữa biển. Nhiều hôm đi lặn về mất sức, tôi ốm nằm liệt giường mấy ngày liền. Có lúc lặn sâu quá lại bị ù tai. Chuyện cắm hà xước chân, tay chảy máu như cơm bữa, chưa kể những ngày gặp cơn giông giữa biển…” -  anh Cường tâm sự.

Em Hoàng Thanh Hải (16 tuổi) ngồi nghỉ, thở gấp trên tàu sau một hồi lặn ngụp tâm sự: “Tranh thủ nghỉ hè em theo các anh ở xóm đi lặn quéo về bán. Các anh lặn giỏi kiếm được tiền triệu mỗi ngày. Em mới đi lặn 2 năm nay nhưng cũng kiếm được 400.000-500.000 đồng/ngày. Năm ngoái, em suýt bỏ mạng vì đang bơi thì gặp phải dòng nước chảy xiết cuốn người ra xa. Dù đã cố bơi nhưng dòng nước mạnh, em đành phó mặc cho số phận, một lúc sau chân em may mắn chạm được một hòn đá mới biết là mình còn sống”.

Mỗi người một hoàn cảnh, dù phải đối diện với nhiều bất trắc, nghề lặn biển bắt quéo vẫn đang gắn bó với cuộc đời các thợ lặn thôn Mười như một cái “nghiệp” giữa biển khơi…

Phạm Tăng