Bình Khê “thay màu áo mới”

Tuy nhiên, cây lúa không thể mang lại cuộc sống sung túc đủ đầy cho người nông dân nơi đây và cái nghèo có lẽ vẫn đeo đẳng họ mãi nếu như không có một cuộc “cách mạng trong sản xuất nông nghiệp” thật sự. Dù câu chuyện thoát nghèo ở một xã thuần nông không mới, song ở Bình Khê vẫn mang một sắc thái rất riêng.

Nông dân Bình Khê chuẩn bị xuất bán củ đậu cho thương lái.

Từ cuộc “cách mạng” xoá thế độc canh...

Chúng tôi đến Bình Khê vào một ngày nắng gắt cuối tháng 7. Từ đầu làng đến cuối ngõ, đi đến đâu cũng bắt gặp hình ảnh những người nông dân đang tất bật thu gom nông sản. Những cánh đồng trồng củ đậu xanh tươi màu mỡ đã đến ngày thu hoạch, sản phẩm đang được gom lại xếp thành từng đống chờ lái buôn tới thu mua. Chưa hết bất ngờ về sản lượng thu hoạch củ đậu rất lớn, chúng tôi lại tiếp tục bị thu hút về một thứ “nông sản bí mật” khác qua lời kể của đồng chí Nguyễn Văn Lộc, Phó Chủ tịch UBND xã. Đồng chí cho biết: Củ đậu chỉ là một trong nhiều nông sản ở đây thôi và vẫn chưa phải loại nông sản chủ lực ở đây. Các nhà báo đến trễ quá nên không gặp “át chủ bài” của xã Bình Khê rồi. Thì ra, “át chủ bài” của xã chính là cây vải. Nhưng ai chẳng biết, thời điểm này, nhiều hộ trồng vải đang lâm vào cảnh bi đát, bán rẻ như cho không? Như đoán được thắc mắc của chúng tôi, đồng chí Phó Chủ tịch xã tươi cười cho biết thêm: Vải mất giá là do nguồn cung quá lớn trong khi cầu lại ít đi. Tuy nhiên, ở Bình Khê thì ngược lại, chúng tôi xuất hàng khi nguồn cầu rất lớn mà nguồn cung lại chẳng có mấy. Lời giải cho bài toán “được mùa, mất giá” của cây vải khá đơn giản. Từ năm 2003-2004, vải chín sớm đã được đưa vào trồng thử nghiệm tại xã Bình Khê. Giai đoạn đầu, người dân khá nghi ngại về tính khả thi của mô hình mới nên hầu hết các diện tích trồng thử đều của cán bộ, đảng viên trong xã tự bỏ vốn mua cây giống, đầu tư kỹ thuật trồng và chăm sóc loại cây mới này. Sau một thời gian, giá trị của cây vải chín sớm đã được khẳng định. Vải thu hoạch đến đâu tiêu thụ hết đến đấy với giá rất cao. Việc trồng xen kẽ hai loại vải đã giúp cho người nông dân vừa duy trì được diện tích vải truyền thống sẵn có vừa phát triển thêm diện tích trồng vải sớm giá trị cao. Từ hiệu quả đó, nông dân đã tin tưởng đầu tư vốn trồng thêm giống vải mới. Vụ thu hoạch vừa qua, sản lượng thu hoạch vải toàn xã đã đạt 5.500 tấn với tổng giá trị thu được khoảng 25 tỷ đồng. Trong đó, riêng chỉ với 500 tấn vải chín sớm, người dân đã thu về khoảng 5-7 tỷ đồng. Điều đặc biệt nữa chính là tất cả cây giống vải chín sớm ở Bình Khê hiện nông dân trong xã đều tự sản xuất được, không mất công nhập giống về từ nơi khác nên chất lượng rất đảm bảo.

Không dừng lại ở đó, để phá thế độc canh cây lúa, trong những năm qua, Bình Khê liên tiếp đưa những giống cây trồng mới cho năng suất cao, có giá trị kinh tế vào sản xuất. Từ chỗ chỉ trồng lúa, đến nay, Bình Khê đã được coi là một trong những xã có nhiều mô hình sản xuất nông nghiệp hiệu quả nhất huyện Đông Triều. Bên cạnh cây vải, người nông dân còn tập trung phát triển các mô hình trồng quất cảnh, hoa ly, thanh long ruột đỏ, na, củ đậu… Đây đều là các giống cây trồng mới có sức tiêu thụ mạnh trên thị trường. Chỉ từ vài ha đất nông nghiệp đã mang lại cho rất nhiều hộ nông dân thu nhập từ vài trăm triệu đến cả tỷ đồng mỗi năm. Đối với những loại nông sản truyền thống như lúa, lạc, đậu tương xã vẫn duy trì sản xuất nhưng đã chú trọng cho người nông dân áp dụng khoa học kỹ thuật vào canh tác, sử dụng các giống mới để mang lại năng suất và giá trị kinh tế cao. Giá trị bình quân những cánh đồng năng suất cao ở Bình Khê nay đã đạt tới 140 triệu đồng/năm. 

...Đến những “nông dân tiên phong”

Từ xoá thế độc canh để phát triển đa dạng hoá cây trồng, đưa thêm những giống mới giá trị cao đã giúp cho nông dân xã Bình Khê không chỉ thoát nghèo và còn có thể làm giàu trên chính mảnh đất của mình bằng nhiều cách làm khác nhau. Trong đó, đi tắt đón đầu những giống cây trồng hiệu quả cao đang là hướng đi mà nhiều hộ nông dân theo đuổi.

Theo chỉ dẫn của Hội Nông dân xã Bình Khê, chúng tôi đến thăm gia đình anh Bùi Quốc Tuấn, thôn Xuân Bình - đây là một trong những gia đình tiên phong trong việc đưa giống thanh long ruột đỏ về xã. Anh Tuấn cho biết: Năm 2009 khi được biết có dự án tài trợ của nước ngoài cho việc phát triển các giống nông sản mới tại địa phương, được sự giúp đỡ của xã, gia đình tôi đã mạnh dạn đưa giống thanh long ruột đỏ vào trồng thử nghiệm. Hiện nay trong vườn tôi có khoảng 700 gốc thanh long ruột đỏ. Ưu điểm của loại cây này là công đầu tư và chăm sóc đơn giản. Khi đi vào ổn định, cây sẽ cho thu hoạch đều đặn từ tháng 4 đến tháng 11 âm lịch. Tính trung bình một tháng gia đình tôi bán được từ 80-100 kg thanh long ruột đỏ. Đặc biệt, loại cây này không có sâu bệnh nên không phải sử dụng thuốc trừ sâu, cũng có thể nói đây là loại “quả sạch” đang được thị trường rất ưa chuộng. Vì vậy dù bán với giá rất cao, khoảng 40.000 đồng-50.000 đồng/kg nhưng thu hoạch đến đâu là bán hết đến đấy. Ngoài trồng thanh long ruột đỏ, gia đình anh Tuấn còn đào ao thả cá, chăn nuôi gia súc, gia cầm và trồng lúa. Nhẩm tính mỗi năm gia đình thu nhập hàng trăm triệu đồng từ sản xuất nông nghiệp. Trường hợp có thu nhập như hộ gia đình anh Tuấn hiện ở Bình Khê không phải ít. Trao đổi với chúng tôi, đồng chí Nguyễn Văn Lộc, Phó Chủ tịch UBND xã cho biết: Từ lâu, nông dân xã Bình Khê đã định hướng phát triển sản xuất nông nghiệp theo hướng tận dụng triệt để lợi thế của địa phương để đa dạng hoá các mô hình. Các mô hình sản xuất sau khi được nghiên cứu, thử nghiệm thành công xã mới tuyên truyền, khuyến khích người dân phát triển. Bên cạnh đó, cũng có rất nhiều hộ nông dân tự mày mò tìm ra hướng phát triển mô hình riêng như trồng thanh long ruột đỏ, quất cảnh, hoa ly... Những mô hình này ở Bình Khê đang phát triển rất tốt, mang lại nguồn thu đáng kể cho người dân.

Thay lời kết

Chuyện phá thế độc canh ở một địa bàn vốn coi nông nghiệp là chủ lực là chuyện không mới. Đã có rất nhiều địa phương thực hiện điều này. Tuy nhiên, không phải địa phương nào cũng có được những kết quả đáng tự hào như Bình Khê. Phát triển nhiều giống cây trồng và phân bổ diện tích trồng hài hoà, hợp lý cộng với chính sách khuyến khích thúc đẩy sản xuất nông nghiệp phù hợp chính là những tiền đề quan trọng làm nên thành công của Bình Khê hôm nay. Sau gần 10 năm thực hiện chuyển đổi, phát triển sản xuất nông nghiệp, từ một xã khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo rất cao, đến nay, tỷ lệ này trên địa bàn xã chỉ còn 2,87% (theo tiêu chí mới). Hệ thống điện, đường, trường, trạm không ngừng được đầu tư, hoàn thiện... Với những kết quả đạt được, Bình Khê là xã đầu tiên của huyện Đông Triều thực hiện làm mẫu về quy hoạch nông thôn mới.