“Kho báu” trên đảo Ba Mùn

Ở hai phía của đảo là hai cảnh đối lập nhau về sóng triều, phía Đông đảo sóng biển ầm ầm bọt nước tung trắng xoá, thì phía Tây đảo sóng lại lăn tăn phẳng lặng. Cũng vì địa hình, địa lý có nhiều nét riêng mà Ba Mùn là nơi cư trú của nhiều loài động, thực vật.

Theo đánh giá của nhiều nhà khoa học, dù không giữ được nguyên vẹn như xưa nhưng Ba Mùn hiện nay vẫn là một "kho báu" quý giá của thiên nhiên với những nguồn gen quý hiếm.  

Chuẩn bị cho cuộc hành trình.

Một chuyến "săn" đêm

Tôi lên đường đến Ba Mùn sau khi nhận điện thoại của ông Hoàng Đình Khánh, Trạm trưởng Trạm kiểm lâm Ba Mùn: "Chúng tôi có cuộc khảo sát hệ ếch nhái, bò sát ở Ba Mùn hay lắm đấy. Anh có đi không?".

Chuyến đi của chúng tôi có 4 người. Trưởng đoàn là ông Phạm Thế Cường, cán bộ nghiên cứu thuộc Viện sinh thái và tài nguyên sinh vật (Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam), hai cô gái cùng nhóm nghiên cứu là Anna và Anika của Vườn thú Cologne (CHLB Đức) và tôi là dân ngoại đạo. Đối với các cán bộ Vườn thú Cologne (Đức) thì đây là lần đầu tiên họ đến đảo Ba Mùn. Nhưng với Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng (Quảng Bình) thì họ để lại những dấu ấn khá ấn tượng, phát hiện hàng trăm loài bò sát, ếch, nhái trong đó có hàng chục loài mới được chứng minh là mới. Tôi tự coi là chuyến đi này của mình gặp nhiều may mắn vì vốn tiếng Đức khá tốt của bản thân, do vậy tôi và những người bạn Đức dễ dàng hiểu nhau.

Công việc của đoàn nghiên cứu chúng tôi diễn ra vào buổi tối, vì khi đó ếch, nhái, bò sát mới chịu rời khỏi hang và chúng chậm chạp chứ không nhanh nhẹn như ban ngày. Tôi đã đến Ba Mùn nhiều lần, nhưng đây là lần tôi được khám phá hòn đảo về đêm. Ban ngày Ba Mùn thật tĩnh lặng với vẻ hiền hoà của màu xanh bạt ngàn cây rừng. Hòn đảo về đêm càng tĩnh lặng hơn nhưng mang một vẻ đáng sợ và kỳ bí với một màu đen thăm thẳm, mịt mùng. Chúng tôi lần đi dọc các khe suối theo ánh sáng le lói của cây đèn pin. Trưởng đoàn Phạm Thế Cường luôn quay lại nhắc nhở: "Cẩn thận đá trơn lắm đó". Đảo Ba Mùn có diện tích hơn 2.000 ha, chiều dài gần 20km có rất nhiều dòng suối, những dòng nước ngọt giống như dòng sữa nuôi sống những rừng cây bạt ngàn và cũng hình thành nên một quần thể bò sát phong phú. Ban đêm, một thế giới của ếch, nhái, côn trùng thật sôi động, hoá ra dù là động vật bậc thấp, nhưng cuộc sống của các loài ếch nhái cũng không hề đơn giản. Ếch cái thường to gấp 3-4 lần ếch đực, mỗi lần sinh sản ếch cái thường đẻ hàng trăm trứng. Do vậy vào mùa ếch cái sinh sản, các chàng ếch đực nhỏ bé phải qua những cuộc "sát hạch" quyết liệt, tạo nên cuộc sống sống động ở các khe suối. Bằng bản năng tự nhiên, ếch cái tìm con ếch đực khoẻ mạnh để cặp đôi, vì chỉ những chàng ếch đực như thế mới đủ sức để "đảm bảo hạnh phúc" cho cô bạn ếch cái khổng lồ của mình. Đoàn trưởng Cường chợt reo lên: "A, lại tìm thấy rồi". Cả đoàn chúng tôi xúm lại, trước mắt chúng tôi một chú ếch bé nhỏ nom gần giống ếch đồng. Anh Cường cho biết: "Trong cuộc khảo sát trước đó, chúng tôi đã phát hiện ra loài ếch này và đã trình lên Hội đồng khoa học Viện Khoa học và công nghệ Việt Nam. Loài ếch này đã được đặt tên khoa học là Hylarawara (tên chưa công bố chính thức). Cuối năm nay cả tên và hình ảnh của con ếch này sẽ được công bố trên nhiều tạp chí khoa học trên thế giới, nếu không có sự phản hồi của các nhà khoa học thế giới thì loài ếch này sẽ được công nhận là chỉ có ở Việt Nam mà cụ thể là chỉ có ở Vườn quốc gia Bái Tử Long".

Đêm hôm đó, chúng tôi chụp được cả ảnh một con thằn lằn báo, mà theo Trưởng đoàn Cường, thì loài bò sát này rất hiếm, hiện mới chỉ phát hiện được ở Khu bảo tồn thiên nhiên Tây Yên Tử (Bắc Giang) và đảo Ba Mùn. Buổi khảo sát hôm đó của chúng tôi kéo dài đến 1 giờ đêm, cả đoàn đều mệt nhoài nhưng bù lại chúng tôi chụp được khá nhiều ảnh ếch, nhái, bò sát. Vui nhất vẫn là Đoàn trưởng Cường, anh cho biết: "Sẽ có nhiều công bố mới cho cho khoa học từ những buổi khảo sát này".

Các con suối ở Ba Mùn rất rậm rạp, nhưng có nhiều bò sát, ếch, nhái.
 

Hình ảnh của ếch, nhái đều được ghi lại.


Một loài kỳ nhông hiện còn rất ít trong tự nhiên.

"Kho báu" nơi đảo vắng

Không chỉ phong phú về ếch, nhái, bò sát, mà trước đây Ba Mùn còn được gọi là Đảo Thú, vì trên đảo có rất nhiều thú rừng, nhất là lợn rừng. Khoảng 30 năm về trước, lợn rừng chiếm riêng một phần đảo của Ba Mùn, chúng đào ổ dưới đất đồi để sinh sống, và khu vực đó được gọi là khu Ổ Lợn. Vùng biển khu vực đó được gọi là vụng Ổ Lợn. Nhưng ngày nay lợn đã không còn hoặc còn rất ít, do sự săn bắn của con người. Chỉ đến năm 2001, khi Vườn quốc gia Bái Tử Long được thành lập thì tình trạng săn bắn mới được chấm dứt.

Theo các cán bộ Vườn quốc gia Bái Tử Long, thì Ba Mùn là nơi bảo vệ động vật hoang dã lớn nhất vùng Đông Bắc. Ngoài những động vật còn tồn tại và sống tự nhiên trên đảo, thì năm 2006, 2007, mỗi năm cán bộ ở đây thả hàng trăm con khỉ đuôi dài lên đảo Ba Mùn. Đây là số khỉ Hải quan Quảng Ninh thu được của buôn lậu, giao cho Vườn quốc gia Bái Tử Long chăm sóc cho khoẻ mạnh rồi thả chúng sống tự nhiên trên đảo. Năm 2008-2009, từ nguồn vốn của trung ương, Vườn quốc gia Bái Tử Long đã xây dựng Trung tâm cứu hộ động vật hoang dã Ba Mùn. Đây là nơi tiếp nhận những động vật hoang dã mà các cơ quan chức năng trong tỉnh thu lại được của lâm tặc, của những kẻ buôn lậu. Con đường mới được hình thành bám quanh đảo đã tạo sự thuận lợi cho việc tuần tra bảo vệ rừng của lực lượng kiểm lâm trên đảo. Đi trên con đường mới, một thiên nhiên rộng lớn được mở ra hai bên đường, ta dễ dàng bắt gặp những con đại bàng núi với những sải cánh dài ăn quả cây, hay nhiều loại động vật nhỏ hay thực vật lạ chỉ tồn tại ở Ba Mùn. Đặc biệt, trên đảo hiện nay vẫn còn nhiều loại gỗ quý như lim, sến, táu, ngát... Nhiều cây cổ thụ có niên đại hơn 50 năm. Theo các cán bộ Vườn quốc gia Bái Tử Long thì toàn bộ quần thể của Vườn gồm 40 hòn đảo lớn nhỏ thì có 780 loài thực vật bậc cao, thì đa phần tập trung tại đảo Ba Mùn.

Rời Ba Mùn khi hòn đảo đã trở lại vẻ hiền hòa dưới ánh nắng mặt trời, tôi chợt nhận ra rằng dù ban đêm hay ban ngày thì Ba Mùn cũng rất đẹp. Vẻ đẹp không chỉ ở cảnh quan, ở vị trí địa lý mà đây còn là nơi bảo tồn gen quý giá cho các nghiên cứu khoa học của Việt Nam và thế giới.