Thúc đẩy xã hội hóa giáo dục: Cần "tiếp sức" cho các trường ngoài công lập

Bằng những hành động cụ thể, công tác xã hội hóa trong lĩnh vực giáo dục trên địa bàn đã thu được những kết quả đáng kể, góp phần hoàn thiện mạng lưới, đáp ứng nhu cầu của người dân, đổi mới toàn diện giáo dục. Tuy nhiên, giống như nhiều địa phương khác, Quảng Ninh cũng gặp phải những khó khăn cần được tháo gỡ.

Bức tranh sáng của giáo dục tư thục

Cơ sở vật chất khang trang của Trường Hội nhập quốc tế Ischool Cẩm Phả.

Một trong những nhiệm vụ quan trọng trong công tác xã hội hoá giáo dục là phát triển nhiều loại hình trường lớp, tạo sự đầu tư nhà trường một cách năng động, nâng cao chất lượng giáo dục. Thời gian qua, từ tỉnh đến các sở, ngành, địa phương đã có nhiều chính sách cụ thể, phù hợp với thực tế, tạo điều kiện thuận lợi cho các trường ngoài công lập phát triển.

Ngoài những cơ chế, chính sách của Trung ương, tỉnh đã ban hành nhiều chính sách đặc thù, như: Hỗ trợ giải phóng mặt bằng xây dựng trường, hỗ trợ hạ tầng điện, nước, giao thông... ngoài tường rào; phân bổ chỉ tiêu để tạo nguồn tuyển sinh; hỗ trợ học phí, tiền ăn, ở bán trú cho một số đối tượng học sinh; hỗ trợ mua sắm thiết bị dạy học; hỗ trợ đào tạo cán bộ quản lý, giáo viên...

Qua đó, công tác xã hội hoá giáo dục trên địa bàn tỉnh đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Toàn tỉnh hiện có 55 trường ngoài công lập với 1.549 lớp, khoảng 27.600 học sinh, chiếm 10,5% tổng số học sinh toàn tỉnh. Các trường đã chú trọng cả về quy mô trường, lớp; nâng cao chất lượng giảng dạy; tạo thêm vị thế vững chắc trong hệ thống giáo dục của tỉnh.

Giờ học âm nhạc của học sinh Trường Hội nhập quốc tế Ischool Cẩm Phả.

Câu chuyện về sự thành công của Trường THPT Lương Thế Vinh (TP Cẩm Phả) ra đời năm 1999, ngôi trường THPT ngoài công lập đầu tiên của Quảng Ninh, đã để lại những kinh nghiệm quý trong việc xã hội hóa giáo dục. Khi Trường THPT Lương Thế Vinh ra đời, mô hình trường dân lập ở Quảng Ninh còn khá xa lạ. Để có cơ sở ban hành quyết định thành lập trường, UBND tỉnh đã giao cho Sở KH&ĐT chủ trì họp với Sở GD&ĐT, Sở Nội vụ, cùng một số sở, ngành khác. Đồng thời, thành lập đoàn khảo sát, học tập kinh nghiệm thực tế ở các địa phương trong cả nước.

Chặng đường hơn 20 năm xây dựng, từ sự thiếu thốn về cơ sở vật chất, đến nay nhà trường đã có 47 phòng học, đủ cho mỗi lớp 1 phòng, học 2 buổi trong ngày. Tất cả các phòng đều được trang bị máy chiếu. Tổng diện tích 3 khu được mở rộng lên đến 1,8ha. Trường có sân bóng đá nhân tạo, ký túc xá... phục vụ giáo viên và học sinh. Cùng với số lượng cán bộ, giáo viên, học sinh không ngừng tăng qua các năm, chất lượng giáo dục cũng được nâng lên rõ rệt. Tỷ lệ học sinh tốt nghiệp có năm đạt 100%, năm thấp nhất cũng trên 94%. Tỷ lệ học sinh khá, giỏi đạt trên 60%, tỷ lệ đỗ các trường cao đẳng, đại học trên 60%. Nhiều em đỗ đại học với điểm số khá cao. Nhà trường đã vinh dự được nhận bằng khen của các cấp trao tặng.

Ông Hoàng Hồng, Phó Chủ tịch Hội Khuyến học Quảng Ninh, nguyên Chủ tịch HĐQT đầu tiên của trường, cho biết: Sự ra đời của Trường THPT Lương Thế Vinh là tiền đề quan trọng cho sự ra đời của các trường THPT ngoài công lập, cũng như thực hiện chủ trương xã hội hóa giáo dục của tỉnh. Những thành công của nhà trường thời gian qua đã khẳng định uy tín của các trường ngoài công lập, góp phần quan trọng giảm tải cho trường công lập, đổi mới toàn diện về giáo dục.

Những năm gần đây, Quảng Ninh đã thu hút nhiều doanh nghiệp đầu tư vào giáo dục, trong đó có những tập đoàn lớn triển khai các dự án giáo dục với tiêu chuẩn quốc tế. Đơn cử, tháng 8/2016, Trường Mẫu giáo Quốc tế KinderWorld (KIK) và Trường Quốc tế Singapore (SIS) của Tập đoàn Giáo dục KinderWorld, Singapore đã khai giảng tại TP Hạ Long. Trường được đầu tư rất khang trang, hiện đại, với hệ thống phòng học, nhà thể chất, các hạng mục phụ trợ có thể đáp ứng quy mô đào tạo gần 1.000 học sinh. Ngoài việc giúp học sinh có thể sử dụng tiếng Anh thành thạo, môi trường giáo dục ở đây còn rèn luyện cho học sinh những kỹ năng cần thiết, như: Làm việc nhóm, thuyết trình, giao tiếp, kỹ năng sống...

Tháng 5/2019, Trường Song ngữ quốc tế học viện Anh Quốc - UK Academy của Tập đoàn Giáo dục Nguyễn Hoàng đã được đưa vào hoạt động. Ngoài cơ sở vật chất đồng bộ, hiện đại, phục vụ phát triển toàn diện cho học sinh, trường còn áp dụng chương trình giáo dục kết hợp giữa chương trình của Bộ GD&ĐT Việt Nam cùng với chương trình tiếng Anh quốc tế Cambridge.

Giờ học thể chất của học sinh Trường Quốc tế Singapore (SIS).

Bà Phạm Thị Hồng Hà, Hiệu trưởng Trường Song ngữ quốc tế học viện Anh Quốc - UK Academy, cho biết: Thời gian qua, nhà trường luôn nhận được sự quan tâm của tỉnh, các sở, ngành và địa phương. Trường được miễn thuế sử dụng đất trong 50 năm, hỗ trợ tập huấn chuyên môn cho giáo viên, đầu tư thiết bị dạy học. Với sự hỗ trợ đó, cùng với việc đầu tư cơ sở vật chất, nhà trường còn chú trọng giáo dục toàn diện cho học sinh thông qua các chương trình, như: Tiếng Anh chuẩn Cambridge, giảng dạy kỹ năng sống, kiến tạo doanh nhân trẻ, STEM Robotics... Nhờ đó, năm học 2019-2020, hơn 400 học sinh nhà trường đều đạt kết quả cao trong học tập, rèn luyện và tu dưỡng.

Ngoài ra, trên địa bàn tỉnh hiện còn có nhiều trường ngoài công lập được đầu tư cơ sở vật chất hiện đại, chất lượng giáo dục cao, uy tín được khẳng định nhiều năm, như: Trường Liên cấp Đoàn Thị Điểm Hạ Long, Trường TH-THCS-THPT Văn Lang (TP Hạ Long); Trường Mầm non Ka Long (TP Móng Cái); Trường THPT Trần Nhân Tông (TX Đông Triều)...

Còn đó những gian nan

Các giờ học hấp dẫn học sinh của Trường Song ngữ quốc tế học viện Anh Quốc - UK Academy.

Bên cạnh những kết quả tích cực đã đạt được, công tác xã hội hóa giáo dục cũng đang gặp những khó khăn cần tháo gỡ. Khó khăn trong công tác tuyển sinh là trở ngại lớn nhất của các trường ngoài công lập hiện nay. Câu chuyện của Trường Tiểu học Lễ Văn, TP Cẩm Phả (nay là Trường Tiểu học Tô Hiệu) là minh chứng cụ thể nhất cho những khó khăn của các trường hiện nay. Dù đã hoạt động được hơn 10 năm, song trường vẫn phải giải thể.

Ông Nguyễn Mạnh Hải, Chủ tịch HĐQT Công ty TNHH Xây dựng Thu Hà, chia sẻ: Trường Tiểu học Lễ Văn được chúng tôi đầu tư và đưa vào sử dụng năm 2009 có tổng mức đầu tư trên 30 tỷ đồng, với đầy đủ các hạng mục công trình quy định, đảm bảo thu hút trên 500 học sinh. Trải qua 10 năm, trường đã đào tạo được gần 3.000 học sinh tiểu học. Nhiều năm liền, trường nằm trong tốp đầu về chất lượng đào tạo khối tiểu học trên địa bàn thành phố. Thế nhưng, từ năm học 2014-2015 đến nay, số lượng tuyển sinh của nhà trường liên tục giảm. Nguyên nhân của tình trạng là do tâm lý phụ huynh vẫn muốn cho con em học ở trường công lập vì học phí thấp, hưởng nhiều chính sách ưu đãi, đầu tư thường xuyên về thiết bị dạy và học. Thêm vào đó, sự sụt giảm của nền kinh tế đã tác động mạnh mẽ tới thu nhập của người dân trên địa bàn. Do đó, hằng năm, doanh nghiệp phải cấp bù cho trường trên 26 tỷ đồng. Chính vì vậy, doanh nghiệp đã phải làm thủ tục xin giải thể nhà trường trước năm học 2019-2020 vì không thể cứ cấp bù lỗ mãi.

Khó khăn trong việc tuyển sinh là trở ngại lớn nhất của các trường ngoài công lập hiện nay. Trong ảnh: Giờ học ngoại ngữ của học sinh Trường Mầm non Chất lượng cao Hoa Lan (TP Uông Bí).

Cùng với đó, việc tuyển giáo viên tại các trường ngoài công lập cũng gặp trở ngại. Ông Nguyễn Văn Trung, Chủ tịch HĐQT Trường Mầm non Chất lượng cao Hoa Lan (TP Uông Bí), cho biết: Đi vào hoạt động đến nay đã được 2 năm, tuy nhiên, nhà trường vẫn gặp nhiều khó khăn trong việc tuyển giáo viên, bởi những giáo viên được đào tạo bài bản, tâm huyết, có kinh nghiệm, thường không lựa chọn làm việc tại trường tư thục. Bởi tất cả các khoản chi tiêu của nhà trường đều phụ thuộc vào học phí của học sinh, nên phải cân đối cho phù hợp, khiến giáo viên chưa yên tâm công tác. Đồng thời, chưa có chế độ thoả đáng đối với giáo viên ngoài công lập. Chế độ phụ cấp thâm niên cho nhà giáo được quy định tại Nghị định 54/2011/NĐ-CP ngày 4/7/2011 của Chính phủ, trong đó đối tượng được hưởng phụ cấp chỉ là các nhà giáo công tác tại những cơ sở công lập.

Đặc biệt, dịch Covid-19 vừa qua đã khiến cho các trường thực sự lao đao. Học sinh nghỉ học kéo dài, không có nguồn thu, nhiều trường tư thục trên địa bàn tỉnh chật vật vì phải cân đối chi tiêu, trong khi còn thiếu các chính sách hỗ trợ.

Bà Vũ Thị Thùy Dương, Hiệu phó Trường TH-THCS&THPT Nguyễn Bỉnh Khiêm (TP Hạ Long), chia sẻ: Mấy tháng dịch Covid-19, học sinh học online, trường thu học phí rất thấp, mỗi tháng trường chỉ thu 120.000 đồng đối với cấp tiểu học, cấp THCS thu 170.000 đồng, cấp THPT là 250.000 đồng. Trong khi bình thường, cấp tiểu học thu 590.000 đồng, cấp THCS thu 800.000 đồng, cấp THPT thu hơn 1,2 triệu đồng mỗi tháng. Trong khi đó, riêng tiền hỗ trợ trả lương cho 24 lái xe đưa đón học sinh, chúng tôi phải chi gần 100 triệu đồng/tháng. Ngoài ra, mỗi tháng trường còn phải chi trả tiền lương cho 23 nhân viên bếp ăn, tạp vụ, mỗi người gần 4 triệu đồng; chi trả lương trên 1,1 tỷ đồng cho gần 150 cán bộ, giáo viên của 76 lớp. Để giữ chân cán bộ, giáo viên, nhân viên, nhà trường phải “thắt lưng buộc bụng" để đảm bảo trả lương cho cán bộ, giáo viên, nhân viên trong thời gian học sinh nghỉ học.

Do thiếu các chính sách hỗ trợ, nhận thức của một bộ phận người dân còn hạn chế, học phí ở mức cao, nên hầu hết các trường ngoài công lập chỉ tập trung ở đô thị.

Chương trình giáo dục phổ thông thay đổi, dẫn đến thiết bị thí nghiệm cơ bản thay đổi, đồng thời yêu cầu trang bị thiết bị ở tầm cao hơn, dẫn đến kinh phí đầu tư mua sắm quá lớn. Trong khi đó, các nhà đầu tư chưa được hỗ trợ thoả đáng, nên hạn chế đầu tư đã làm ảnh hưởng đến chất lượng dạy và học ở các trường ngoài công lập trong tỉnh. Kết quả giáo dục đối với khối các trường ngoài công lập còn ở mức thấp so với mặt bằng chung của tỉnh. Tỷ lệ tốt nghiệp của thí sinh ngoài công lập đạt chưa đến 90%. Toàn tỉnh cũng mới chỉ 12/51 trường được hỗ trợ GPMB, quỹ đất, làm đường điện đến tường rào trường học.

Việc hỗ trợ GPMB cho xây dựng các trường ngoài công lập chưa được áp dụng theo Nghị định 69/2008/NĐ-CP ngày 30/5/2008 của Chính phủ về chính sách khuyến khích xã hội hoá đối với các hoạt động trong lĩnh vực giáo dục, dạy nghề, y tế, văn hoá, thể thao, môi trường.

Ông Đinh Ngọc Sơn, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT, cho biết: Việc phát triển các trường ngoài công lập là xu thế tất yếu của sự phát triển, đáp ứng nhu cầu dạy và học, nâng cao chất lượng giáo dục. Vì vậy, thực hiện mục tiêu xã hội hóa giáo dục, Sở sẽ tham mưu UBND tỉnh nghiên cứu ban hành các chính sách về hỗ trợ kinh phí GPMB, hỗ trợ đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ cho cán bộ, giáo viên, luân chuyển cán bộ, giáo viên nòng cốt, chất lượng cao cho trường ngoài công lập. Đồng thời, hỗ trợ các trường hoàn thiện tiêu chí để đẩy nhanh tốc độ xây dựng trường chuẩn Quốc gia, ban hành chế độ làm việc đối với những giáo viên dạy 2 buổi/ngày tại những nhóm, lớp không đủ định mức trẻ/lớp, bổ sung thêm đội ngũ nhân viên làm công tác chăm sóc tại trường mầm non để giảm tải thời gian làm việc cho giáo viên, từ đó, góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao gắn với tăng nhanh quy mô và nâng cao chất lượng dân số theo Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XV đề ra.

Cao Quỳnh