Bình Liêu: Nỗ lực thay đổi tập quán lạc hậu của đồng bào dân tộc Dao

Với sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị từ huyện đến cơ sở trong việc vận động người dân xóa bỏ các phong tục, tập quán lạc hậu; cùng với các chính sách hỗ trợ của Nhà nước, đã góp phần thay đổi nếp sống, suy nghĩ của đồng bào các dân tộc huyện Bình Liêu nói chung, đồng bào dân tộc Dao nói riêng, giúp bà con có điều kiện vươn lên phát triển kinh tế, giảm nghèo.

Tuyên truyền, vận động nhân dân xóa bỏ tập tục lạc hậu được các chi bộ của xã Tình Húc lồng ghép trong các buổi sinh hoạt.

Nhiều tệ nạn, hủ tục dẫn đến đói nghèo

Huyện Bình Liêu có trên 96% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số; trong đó dân tộc Dao chiếm trên 28% dân số (chỉ sau dân tộc Tày). Đồng bào dân tộc Dao Thanh Y, Dao Thanh Phán sinh sống hầu hết các các xã của huyện, tập trung nhiều ở các bản vùng cao, vùng sâu, vùng xa. Trước đây, cuộc sống của bà con chủ yếu là tự cung tự cấp. Với quan niệm, học không giúp cho “cái bụng no được”, nên con, em người Dao ít được đi học, việc tiếp cận các kiến thức khoa học càng khó khăn hơn. Nếu gia đình có người ốm, thay vì đưa đi viện điều trị, các gia đình sẽ mời thầy mo đến nhà cúng. Trẻ em sinh ra không được chăm sóc, không được đến trường học chữ. Các hủ tục như kết hôn cận huyết, tảo hôn, ép gả cưới… vẫn xảy ra. Tình trạng uống rượu triền miên trong đồng bào Dao, dẫn đến sức khỏe suy yếu, không có sức lao động.

Cán bộ xã Đồng Tâm tuyên truyền, vận động người dân thôn Ngàn Phe xóa bỏ hủ tục.

Điển hình là thôn Khe O (xã Lục Hồn) có 36 hộ dân/217 nhân khẩu, trong đó có đến 23 hộ nghèo, 7 hộ cận nghèo. Anh Choỏng Quay Sinh, Bí thư Chi bộ, Trưởng thôn Khe O, cho biết: Nguyên nhân tỷ lệ hộ nghèo cao là do nhân dân quen trông chờ, ỷ lại vào sự giúp đỡ của Nhà nước, không cho con cái học hành đến nơi đến chốn. Ốm đau bệnh tật không đưa đi chữa trị mà mời thầy mo đến cúng, nhà có bao nhiêu lợn, gà đều thịt hết để cúng, đã nghèo lại càng nghèo thêm.

Theo ông Triệu Đình Sinh, dân tộc Dao, Trưởng Phòng Dân tộc huyện: Trước đây, đồng bào Dao có nhiều hủ tục, phong tục lạc hậu, như kết hôn cận huyết thống, con cái từ khi sinh ra đã do cha mẹ lựa chọn cho lấy nhau; tình trạng tảo hôn; lấy vợ, lấy chồng chỉ được lấy trên địa bàn mình sinh sống… Đây là nguyên nhân dẫn đến tình trạng kém phát triển trong đồng bào dân tộc Dao.

Nỗ lực xóa hủ tục và tệ nạn

Trước thực trạng đó, huyện Bình Liêu đã triển khai đồng loạt các chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới, chương trình 135, giảm nghèo, các chính sách của Nhà nước hỗ trợ tới vùng dân tộc thiểu số... Đồng thời tăng cường tuyên truyền, vận động nhân dân xóa bỏ các hủ tục, đẩy lùi các tệ nạn xã hội, nhất là tệ nạn uống rượu triền miên; bỏ những thói quen xấu, như sử dụng nhà vệ sinh, nhà tắm không hợp vệ sinh, chăn nuôi gia súc thả rông…, từng bước vươn lên giảm nghèo.

Các hộ dân tộc Dao thôn Phiêng Sáp (xã Đồng Tâm) nhận bò giống trong Dự án mô hình “Chăn nuôi bò sinh sản” do Hội Nông dân tỉnh trao tặng, tháng 8/2019.

Cùng với triển khai các chương trình mục tiêu quốc gia, các chính sách hỗ trợ của Nhà nước, đến nay nhân dân các dân tộc huyện đã được thụ hưởng đầy đủ những lợi ích mà các chương trình mang lại. Hệ thống điện, đường, trường, trạm được đầu tư đồng bộ, đồng bào được tiếp cận với thông tin, văn hóa hiện đại, được khám chữa bệnh, con em được đến trường…Để hạn chế tệ nạn uống rượu, xóa bỏ các hủ tục đã ăn sâu bám rễ trong tiềm thức của đồng bào dân tộc Dao, các cấp ủy đảng, chính quyền từ huyện đến cơ sở đã tích cực tuyên truyền người dân về nếp sống mới, thực hiện tốt phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa. Huyện cử cán bộ trực tiếp đến cơ sở nắm địa bàn, cầm tay chỉ việc, từng bước thay đổi nhận thức, để bà con tiếp cận với nếp sống mới, xóa dần các hủ tục và tệ nạn.

Ông Choỏng Quay Phu, Bí thư Chi bộ, Trưởng thôn Khe Và (xã Tình Húc) chia sẻ: "Những năm qua, nhờ được các cán bộ đến tận thôn, từng nhà để tuyên truyền, vận động, nên ý thức của người dân thôn được nâng lên. Đường sá đi lại thuận tiện hơn, bà con đã tạo điều kiện để cho con em đến trường, đến lớp. Tình trạng say rượu triền miên; mời thầy mo, thầy cúng khi ốm đau không còn, bà con đã biết đi viện khám, lấy thuốc uống. Đặc biệt, người dân đã chủ động hơn trong phát triển kinh tế, giảm nghèo”.

Hủ tục mời thầy cúng khi có người ốm đang dần được xóa bỏ.

Ông Hoàng Huy Trọng, Trưởng Phòng Văn hóa và Thông tin huyện, cho biết: Để vận động nhân dân, nhất là dân tộc Dao xóa bỏ các hủ tục, tập quán lạc hậu, Phòng đã tham mưu cho UBND huyện chỉ đạo các bộ phận chuyên môn, các đơn vị liên quan phối hợp bình xét gia đình văn hóa trong vùng đồng bào dân tộc Dao. Phòng phối hợp với các xã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động, nhất là lồng ghép các chương trình đưa thông tin về cơ sở, lồng ghép vào các hương ước, quy ước của các thôn, bản có người Dao sinh sống; chỉ đạo cán bộ văn hóa các xã thường xuyên đến các thôn, bản để nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của nhân dân, việc thực hiện nếp sống văn hóa mới..

Bà con dân tộc Dao đã biết đưa các giống mới có giá trị kinh tế cao vào sản xuất.

Nhằm thực hiện có hiệu quả hơn nữa công tác vận động đồng bào dân tộc Dao xóa bỏ các hủ tục, quan tâm phát triển kinh tế, giảm nghèo, bên cạnh chỉ đạo các ban ngành, đoàn thể thường xuyên thực hiện công tác tuyên truyền, vận động người dân thực hiện tốt các quy ước, hương ước của dân tộc mình, huyện đặc biệt phát huy vai trò của độ ngũ người có uy tín trong đồng bào DTTS, bí thư chi bộ, trưởng thôn, bản nhất là CBCCVC là người đồng bào dân tộc Dao trong công tác tuyên truyền, làm gương trong đời sống sinh hoạt, lao động, học tập. Tăng cường hơn nữa công tác quản lý nhà nước về tổ chức các hoạt động văn hóa, các lễ hội để người dân có thể tham gia, qua đó vừa giữ gìn bản sắc văn hóa các dân tộc, vừa xóa bỏ được các hủ tục, tệ nạn trong cộng đồng dân cư.

Hoàng Gái (Trung tâm TT-VH)