Tấm lòng của ông giáo lớp bình dân học vụ xưa

Năm nay, ông Phạm Văn Tuyển, phường Cẩm Thành, TP Cẩm Phả, đã 89 tuổi và đã là thầy giáo của nhiều thế hệ  ở Cẩm Phả cả về văn hóa lẫn cờ tướng. Ông vẫn nhớ như in những năm tháng góp phần diệt “giặc dốt” cùng nhân dân Cẩm Phả. Từ sau ngày nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời ngày 2/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đưa ra những kế sách, ban hành nhiều chỉ thị quan trọng đối với nhà nước non trẻ trong đó có việc thành lập Nha bình dân học vụ (8/9/1945) để diệt “giặc dốt”, vì sau khi nước nhà độc lập, trình độ dân trí dân ta rất thấp, có tới 95% dân số mù chữ.

Năm 1953, khi ấy ông Phạm Văn Tuyển mới học hết lớp 7, nhưng được xếp vào đội ngũ trí thức trẻ từ Hải Phòng ra Cẩm Phả để góp phần diệt “giặc dốt”. Khi ấy Cẩm Phả chưa hoàn toàn giành được chính quyền từ thực dân Pháp nên chưa có trường học, chỉ có một cơ sở dạy và học gồm một dãy nhà cấp 4 tương đương với cấp tiểu học hiện nay cho con em các chủ mỏ. Các lớp học bình dân học vụ thường là học ở nhà dân, hay trong ngôi đền. Buổi tối, các học viên tay xách theo đèn dầu để có ánh sáng ngồi học, nhiều người cẩn thận mang theo ghế để ngồi, vì các “lớp học” thường không đủ ghế. Trong lớp có đủ lứa tuổi, tầng lớp, thậm chí có người làm cán bộ thôn cũng chưa biết chữ. Những mái đầu bạc phơ liền kề với các mái đầu xanh cùng tập đánh vần ê a những chữ cái đầu tiên.

Ông Phạm Văn Tuyển còn là người dạy cờ của nhiều thế hệ ở Cẩm Phả

Ông Tuyển có hơn chục năm làm thầy giáo diệt “giặc dốt” ở Cẩm Phả, trải qua nhiều thăng trầm của lịch sử như ngày giải phóng khu mỏ (25/4/1955), rồi cả chiến tranh chống Mỹ, học sinh vừa học vừa tránh máy bay Mỹ dưới hầm trú ẩn. Đến năm 1965, khi HTX Nông nghiệp xã Tam Hợp cần một người có trình độ để làm kế toán, ông chuyển sang làm kế toán của HTX này. Khi ấy xã Tam Hợp gồm các thôn Đá Chồng, Rừng Thông, Hòn Một (theo Cổng thông tin điện tử TP Cẩm Phả) nay các thôn này là khu phố thuộc các phường Cẩm Bình, Cẩm Thành, Cẩm Trung, Quang Hanh. Được hơn 10 năm, ông Tuyển chuyển sang phụ trách và phát triển môn cờ tướng ở xã Tam Hợp và mang thương hiệu là “Ông Tuyển cờ” cho đến ngày nay. Ông là nhà vô địch cờ tướng toàn miền Bắc năm 1969 và đã có nhiều công phát triển nhân tài cho môn cờ Quảng Ninh nói riêng và Việt Nam nói chung. Năm 2007, ông được Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ vì có công phát triển sự nghiệp thể thao.

Có lẽ với chuyên môn của nghề sư phạm cũng đã giúp ông nhiều trong việc đào tạo các danh thủ cờ. Ông đã có công đào tạo Đại kiện tướng quốc tế cờ vua Nguyễn Anh Dũng, kiện tướng Quốc gia Đào Thị Thủy Tiên. Để phát triển môn cờ tướng và cũng để phát hiện ra những tài năng mới, nhiều mùa hè khi học sinh được nghỉ, ông Tuyển lại xuôi ngược khắp nơi kêu gọi tổ chức tài trợ các lớp cờ ở Cẩm Phả. Ông vào UBND thành phố, các đơn vị sản xuất than trên địa bàn kêu gọi giúp đỡ tổ chức và hỗ trợ kinh phí. Có nơi ông nhận được tài trợ, nơi thì ông chẳng được gì. Từ sự nỗ lực của ông, nhiều mùa hè các lớp cờ được mở ra lan rộng ở hầu khắp các phường trung tâm Cẩm Phả, học sinh được học cờ miễn phí trong dịp hè.

Thư viện sách Bái Tử Long của ông Tuyển thu hút nhiều học sinh đến đọc sách vào cuối tuần và dịp nghỉ hè

Để phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng, trong khi đang bị nhiều loại hình thông tin khác lấn át, năm 2011, ông Tuyển khai trương Thư viện sách văn học Bái Tử Long tại nhà riêng của mình. Từ nhiều mối quen biết, ông Tuyển tranh thủ được sự hỗ trợ của Hội nhà văn Việt Nam, Thư viện quốc gia Việt Nam, Hội VHNT Quảng Ninh, Thư viện Quảng Ninh, mà hiện nay trong Thư viện sách văn học Bái Tử Long đã có gần 3.000 cuốn sách, chủ yếu là sách văn học của các nhà văn trong nước, trong tỉnh và cả những nhà văn quốc tế. Thư viện đã đón nhiều người đến đọc, nhiều nhất là các em học sinh.

Đầu tháng 8 vừa qua, tôi đến thăm ông, ông đã yếu nhiều, đi lại quanh nhà còn khó vì đã sắp bước sang tuổi 90, thế nhưng ông tiết lộ với tôi ý tưởng đăng cai Hội báo Xuân năm Canh Tý 2020 tại nhà mình. (Năm 2018, Hội Nhà báo tỉnh đã phối hợp với UBND TP Cẩm Phả tổ chức khai mạc Hội báo Xuân Mậu Tuất tại thư viện sách Bái Tử Long thuộc nhà riêng của ông). Ông muốn các ấn phẩm báo Xuân đến gần hơn với các độc giả thuộc mọi tầng lớp của xã hội, đặc biệt là độc giả các địa bàn vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo.

                                                                               Công Thành