Nghề trồng đào ở Vân Đồn

Chừng 20 năm trở lại đây, nghề trồng đào trở thành kế sinh nhai của nhiều hộ dân ở xã Hạ Long (Vân Đồn). Người nông dân quanh năm chăm chút cho từng gốc đào, chờ đến dịp tháng Chạp để phục vụ khách xa gần tìm mua. Tết vừa hết thì lập tức phải bắt tay ngay vào một chu kỳ chăm sóc mới, chuẩn bị cho vụ năm sau.

Hồi sinh vườn đào sau tết

Trong vườn đào của gia đình rộng gần 1ha tại thôn 5, xã Hạ Long, anh Lê Văn Quyền đang say sưa với công việc quen thuộc: Tỉa cành, vun gốc, xới cỏ và nhất là tập trung chăm sóc cho những gốc đào thế được cho thuê trong dịp tết, vừa mới được đưa trở lại vườn.

Có kinh nghiệm 20 năm trồng đào, anh Lê Văn Quyền rất thành thục các thao tác cắt tỉa, ghép chồi cho cây đào.

Anh Quyền bảo: Trong vườn của gia đình tôi có 2 loại là đào thường, tức là cây phát triển theo dáng mọc tự nhiên và đào thế. Những gốc đào thế thường có giá đắt hơn vì phải mất nhiều công chăm sóc, kỹ thuật cắt, uốn tỉ mỉ để từng cành, từng nhánh mọc ra theo đúng ý đồ của mình. Trong dịp tết, những gốc đào thế ngoài được bán “đứt”, chúng tôi cũng sẵn sàng cho thuê nếu khách hàng có nhu cầu. Theo cách làm này, khách hàng sẽ có lợi bởi không cần bỏ ra số tiền quá lớn mà vẫn có một gốc đào đẹp, sang trọng để trưng dịp tết mà lại còn được thay đổi kiểu dáng đào mỗi năm; sau tết không phải lo việc chăm sóc. Tuy nhiên, việc trồng lại cây sau tết lại là một nỗ lực lớn của các chủ vườn để những gốc đào có thể “hồi sinh” trong dáng hình, sức sống mới.

Ngay từ mùng 6 đến cao điểm là rằm tháng Giêng, vườn đào của anh Quyền lại tất bật chẳng kém gì thời điểm ngày trước tết bởi những người thuê đào mang cây đến giao lại cho chủ vườn chăm sóc. Thế là gia đình anh phải bắt tay ngay vào công việc bên những gốc đào.

Tuy nghe có vẻ đơn giản nhưng kỹ thuật “hồi sinh” đào cũng cần nhiều kỹ thuật công phu. Nguyên nhân là bởi có những người thuê đào về nhưng không nắm được cách chăm sóc, chỉ trưng trong nhà cho đẹp, không tưới nước, không quan tâm nên nhanh chóng bị héo. Cũng có những nhà tưới nước quá nhiều làm đào bị úng, thối rễ... Trước yêu cầu phải phục hồi lại những cây đào đã yếu sức sống, anh Quyền phải thật tỉ mỉ trong mọi công đoạn, từ cắt tỉa cành lá, tách cây từ chậu xuống đất vườn, bón phân, tạo dáng rồi ghép mắt, ghép chồi.

Sau Tết Nguyên đán, chị Nguyễn Thị Chuyển bắt tay ngay vào công việc cải tạo, chăm sóc vườn đào của gia đình.

Cùng ở thôn 5, vườn đào của gia đình chị Nguyễn Thị Chuyển không trồng nhiều đào thế mà chỉ tập trung trồng những cây đào thường, phục vụ nhu cầu chơi hoa bình dân hơn. Nhưng lúc này, chị Chuyển cũng bận rộn không kém anh Quyền bởi phải bắt tay ngay vào một chu kỳ chăm sóc mới, chuẩn bị cho vụ năm sau.

Như mọi năm vẫn vậy, ngay thời điểm tháng Giêng, gia đình chị thực hiện ngay việc trồng thêm những cây đào mới thay cho những gốc đào đã bán thời điểm trước tết. Những cây đào giống khỏe mạnh được chị ươm tự nhiên từ hạt cây trong vườn, một kỹ thuật mà theo chị Chuyển là “để đảm bảo chất lượng giống hoa bản địa”. Sau vài ngày đến hơn 1 tuần lễ thì chị tiến hành cuốc gốc, tỉa cành, làm cỏ rồi ủ rơm trộn phân chuồng hoai mục vào gốc để làm chất dinh dưỡng nuôi cây.

Chị Chuyển bảo: Trồng đào là công việc quanh năm, gần như không có lúc nào ngơi nghỉ. Ngoài những thời điểm cố định phải thực hiện thao tác tạo tán, ngắt ngọn, bón thúc, kích hoa..., chúng tôi cũng phải chú trọng cả việc làm đất, đánh luống để vườn tiêu thoát nước tốt, đến mùa mưa bão thì dựng cọc treo bạt để bảo vệ cây. May mắn là thương hiệu đào phai Vân Đồn được bà con khắp vùng xa gần biết đến, nghề trồng đào cho thu nhập khá nên bao nhiêu năm nay, chưa có hộ trồng đào nào trong vùng phải bỏ nghề, bỏ vườn cả.

Đồng hành cùng người nông dân

Toàn huyện Vân Đồn hiện có khoảng 70ha đất trồng đào thì riêng tại xã Hạ Long đã tập trung tới gần 51ha với 125 hộ dân có vườn đào, ngoài ra còn có thêm tại một số xã như Đông Xá, Bình Dân, Đoàn Kết và thị trấn Cái Rồng. Thương hiệu “đào Vân Đồn” dần tạo được chỗ đứng trên thị trường trong tỉnh và lân cận nên đã giúp nhiều hộ dân có điều kiện nâng cao thu nhập, phát triển kinh tế bền vững. Nhiều hộ đã có thu nhập gần 150 triệu đồng/ha/năm từ việc trồng đào trong điều kiện đầu tư thấp chứ chưa kể tới những hộ đầu tư thâm canh, chăm sóc tốt. Dịp tháng Chạp hằng năm, các vườn tấp nập các chủ buôn, khách hàng từ khắp nơi tìm đến đặt mua chứ không cần chặt cành đem bán như các nơi khác.

Những gốc đào cho thuê trong dịp tết được anh Lê Văn Quyền thu lại vườn, kỳ công chăm sóc.

Theo thông tin từ Phòng NN&PTNT huyện Vân Đồn, để thiết thực đồng hành cùng nông dân phát triển nghề trồng hoa đào, đồng thời góp phần bảo tồn nét văn hóa địa phương, từ năm 2013, huyện đã lập dự án “Sản xuất hoa đào chất lượng cao tập trung trong giai đoạn 2013-2020”. Dự án có tổng kinh phí trên 20 tỷ đồng từ các nguồn ngân sách và vốn xã hội hóa; có nội dung là tập trung vào mở rộng quy mô, diện tích và phát triển chất lượng giống hoa đào bản địa thông qua việc áp dụng các khoa học kỹ thuật tiên tiến, giảm thiểu rủi ro cho người nông dân. Trong đó, huyện phối hợp với Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển hoa cây cảnh, tổ chức các lớp tập huấn kỹ thuật trồng, chăm sóc cây đào cho người dân; hằng năm đều tiến hành hỗ trợ về vốn, giống, kỹ thuật để người dân phát triển các mô hình nhân giống và phục tráng giống hoa đào tự nhiên của địa phương. Tiếp đó, huyện phê duyệt quy hoạch chi tiết vùng trồng đào tập trung giai đoạn 2016-2020, tầm nhìn đến năm 2030, đưa hoa đào là một trong những sản phẩm OCOP chủ lực của địa phương.

Anh Bùi Văn Tuân ở thôn 3, xã Hạ Long, bảo: Gắn bó với cây đào nhiều năm, tôi hiểu rằng các yếu tố thời tiết, bệnh dịch, tập tính, kỹ thuật chăm sóc... quyết định sự phát triển của cây đào. Nhưng nếu người dân chỉ sản xuất tự phát, làm bằng kinh nghiệm thì không thể có “sức bật” như mong đợi. Do đó, chúng tôi càng thêm yên tâm giữ nghề khi được chính quyền địa phương quan tâm, hỗ trợ. Trước mắt là nâng cao giá trị cây đào, tạo thu nhập tốt cho chính gia đình mình; sau nữa thì cũng mong góp phần vào chủ trương chung là bảo tồn, phát huy nguồn gen quý của giống cây trồng địa phương.

Hy vọng trong thời gian tới, thương hiệu “đào Vân Đồn” tiếp tục được phát triển, để nâng cao giá trị, hiệu quả và khả năng cạnh tranh trên thị trường, góp phần cải thiện đời sống của nông dân theo hướng làm giàu bền vững.

Hoàng Giang

[links()]