Thực hiện Đề án 196: Nhiều nguồn vốn giải ngân chậm

Năm 2018, việc triển khai mạnh mẽ Đề án 196 (Đề án nhiệm vụ và giải pháp đưa các xã, thôn ra khỏi diện đặc biệt khó khăn, hoàn thành mục tiêu chương trình 135 giai đoạn 2017-2020 trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh) đã góp phần thay đổi diện mạo của các xã, thôn, bản đặc biệt khó khăn (ĐBKK) trên địa bàn tỉnh. Đời sống của người dân nhờ đó cũng được nâng lên đáng kể. Mặc dù vậy, quá trình thực hiện Đề án 196 ở các địa phương vẫn còn nhiều khó khăn.

Người dân xã Quảng An (Đầm Hà) đầu tư máy xát gạo để phát triển kinh tế gia đình. Ảnh: Thu Nguyệt

Có thể khẳng định, Đề án 196 đã tạo cú huých mạnh mẽ cho các xã, thôn diện ĐBKK của tỉnh. Như ở huyện Đầm Hà, nhờ thực hiện chương trình này đã có 14 thôn thoát khỏi diện ĐBKK.

Với các địa phương khác cũng thu được thành quả tích cực. Hiện cả 17 xã ĐBKK trên địa bàn tỉnh đều có điểm phục vụ bưu chính; 100% xã có dịch vụ viễn thông, internet. Các dự án hỗ trợ phát triển sản xuất đã trực tiếp hỗ trợ hộ nghèo, cận nghèo về sinh kế, tăng thu nhập. Theo kết quả rà soát sơ bộ của Ban Dân tộc tỉnh năm 2018 tại 17 xã, 54 thôn ĐBKK trên địa bàn, hộ nghèo đã giảm 1.965 hộ; hộ cận nghèo giảm 676 hộ; có 275 hộ tự nguyện viết đơn xin ra khỏi danh sách hộ nghèo. Điển hình như: Ba Chẽ, Đầm Hà, Tiên Yên, Bình Liêu. Tỷ lệ người dân tại các xã ĐBKK tham gia BHYT đạt 100%; 17/17 xã ĐBKK tiếp tục duy trì đạt Bộ tiêu chí quốc gia về y tế xã và duy trì đạt chuẩn phổ cập giáo dục THCS; có 1.380 lao động nông thôn thuộc các huyện có xã, thôn ĐBKK được đào tạo nghề gắn với giải quyết việc làm... Đến tháng 11/2018, có 7 xã và 45 thôn đạt tiêu chí hoàn thành Chương trình 135, ra khỏi diện ĐBKK, vượt chỉ tiêu kế hoạch 5 xã và 11 thôn. Các xã này gồm: Lục Hồn, Tình Húc (Bình Liêu); Thanh Lâm, Đạp Thanh, Thanh Sơn, Nam Sơn (Ba Chẽ); Quảng Sơn (Hải Hà).

Hộ nghèo ở xã Quảng Sơn (Hải Hà) được hỗ trợ xây nhà ở theo Đề án 196. Ảnh: Thu Nguyệt

Mặc dù vậy, việc thực hiện Đề án 196 ở một số địa phương vẫn còn hạn chế, nhất là tiến độ giải ngân vốn Chương trình 135 chậm so với yêu cầu chỉ đạo của tỉnh. Trong đó, giải ngân vốn đầu tư xây dựng hạ tầng đến ngày 10/11/2018 mới đạt 76,36% kế hoạch giao. Về hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo và hộ người có công với cách mạng tại các xã, thôn ĐBKK theo đề án tỉnh phê duyệt từ cuối năm 2016 là 1.337 hộ, đến nay mới hỗ trợ được 1.250 hộ. Năm 2018, chỉ tiêu đặt ra xây dựng 42 nhà văn hóa, nhưng đến tháng 11/2018 mới có 38 nhà văn hóa được khởi công xây dựng và sửa chữa...

Đặc biệt, tỉnh ưu tiên bố trí vốn đáp ứng 100% nhu cầu hỗ trợ phát triển sản xuất theo đề nghị của các địa phương với tổng vốn phân bổ thực hiện năm 2018 là 39,853 tỷ đồng, đến nay đã triển khai hỗ trợ 3.187 hộ, với 91 dự án và tổng số vốn đã thực hiện là 33,38 tỷ đồng. Tuy nhiên, vốn các địa phương đã giải ngân đến nay mới được 17,273 tỷ đồng, đạt 43,34%.

Nguyên nhân của sự chậm trễ trên là do việc phân bổ vốn năm 2018 chậm; trong khi đó, công tác lập kế hoạch, chuẩn bị đầu tư của một số địa phương chưa tốt. Có địa phương phải điều chỉnh nhiều lần và còn phải điều chuyển vốn từ xã này sang xã khác. Bên cạnh đó, một số địa phương còn lúng túng trong lập dự án, chậm trong thẩm định, phê duyệt dự án hỗ trợ phát triển sản xuất; năng lực tham mưu của cán bộ ở một số cơ sở còn hạn chế; công tác tuyên truyền, vận động, hướng dẫn chưa tốt; một bộ phận người dân còn trông chờ, ỷ lại, thiếu quyết tâm thoát nghèo. Một số địa phương chưa thực sự quan tâm chỉ đạo, quản lý, khai thác, phát huy hiệu quả các công trình hạ tầng sau đầu tư. Công tác định hướng, kiểm tra, hướng dẫn triển khai thực hiện dự án phát triển sản xuất ở một số cơ sở còn ít, hiệu quả không cao.

Huyện Hải Hà phối hợp với Công ty Texhong Ngân Hà đưa người dân trong độ tuổi lao động ở các xã, thôn ĐBKK tham quan tìm hiểu sản xuất tại KCN Texhong Hải Hà. Ảnh: Thái Cảnh

Việc xác định khả năng cân đối, bố trí, huy động các nguồn vốn để thực hiện Chương trình 135, Đề án 196 tại một số địa phương chưa được quan tâm, tỷ lệ lồng ghép các nguồn vốn cùng mục tiêu (vốn chương trình xây dựng nông thôn mới, ngân sách huyện, xã) theo báo cáo của các địa phương còn thấp. Việc phát huy vai trò của cộng đồng và người dân tại một số địa phương hiệu quả chưa cao và còn gặp khó khăn; vai trò giám sát đầu tư cộng đồng tại một số địa phương còn hạn chế. Việc phân cấp để các địa phương thực hiện các dự án, công trình theo nguyên tắc Chương trình 135 chưa được một số địa phương quan tâm thực hiện dẫn đến chưa phát huy được vai trò, sự tham gia và huy động nguồn lực từ cộng đồng; chưa tạo điều kiện để rèn luyện, đào tạo cán bộ cơ sở...

Mong rằng, những khó khăn trên sẽ được các cấp, ngành, địa phương có giải pháp khắc phục để tỉnh hoàn thành chỉ tiêu đưa các xã, thôn, bản ra khỏi diện ĐBKK và hoàn thành mục tiêu Chương trình 135 vào năm 2020. Từ đó giúp đời sống của người dân ở các thôn, xã được nâng lên, phát triển một cách bền vững.

Cầm Khuê