Bạo lực gia đình gây thiệt hại 1,78% GDP

Trong thực tế, bạo lực gia đình vẫn đang tiếp tục diễn biến phức tạp và mức độ ngày càng nghiêm trọng, cho thấy vẫn còn những hạn chế, bất cập và khó khăn trong quá trình triển khai, thi hành pháp luật về phòng, chống bạo lực gia đình.

Hội nghị tổng kết 10 năm thi hành Luật Phòng, chống bạo lực gia đình. Ảnh: VGP/Nhật Nam

Phát biểu tại Hội nghị tổng kết 10 năm thi hành Luật Phòng, chống bạo lực gia đình (PCBLGĐ), Bộ trưởng Bộ VHTT&DL Nguyễn Ngọc Thiện khẳng định, bạo lực gia đình (BLGĐ) hiện đang là điểm nóng trong nghị sự của mỗi quốc gia. Các quốc gia trên thế giới kể cả các nước phát triển hoặc đang phát triển cũng đang phải đấu tranh nhằm phòng, chống bạo lực gia đình.

Theo thống kê, tại Việt Nam, bạo lực gia đình đã làm tổn hại tinh thần, ảnh hưởng tới kinh tế và năng suất lao động, ước tính gây thiệt hại khoảng 1,78% GDP mỗi năm. Các nghiên cứu về bạo lực gia đình đối với phụ nữ ở Việt Nam cũng cho thấy: có tới 58% phụ nữ đã kết hôn cho biết họ từng phải trải qua ít nhất một bạo lực gia đình; gần 80% số vụ ly hôn hằng năm có nguyên nhân từ bạo lực gia đình.

Luật PCBLGĐ được Quốc hội khóa 12 thông qua tại kỳ họp thứ 2 ngày 21/11/2007, có hiệu lực thi hành ngày 1/7/2008.

Sau 10 năm thi hành, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ tại Nghị quyết 137/NQ-CP ngày 31/12/2017, Bộ VHTT&DL được giao nhiệm vụ nghiên cứu xây dựng đề án “Sửa đổi, bổ sung Luật PCBLGĐ” trình Chính phủ vào năm 2022. Để có cơ sở xây dựng dự án Luật, Bộ VHTT&DL tổ chức Hội nghị tổng kết 10 năm thi hành Luật PCBLGĐ vào ngày 12/12, tại Hà Nội.

Tham dự Hội nghị có Lãnh đạo Chính phủ, các ủy ban của Quốc hội, các tổ chức quốc tế, đại diện các bộ, ngành và địa phương, đặc biệt, có sự tham gia của những cá nhân điển hình trong PCBLGĐ ở cộng đồng.

Tại Hội nghị, Bộ VHTT&DL đã báo cáo tóm tắt kết quả 10 năm thi hành Luật cùng nhiều ý kiến tham luận từ tổ chức quốc tế, các cơ quan Trung ương và địa phương. Hội nghị còn có tham luận của đại diện nhà khoa học, bác sỹ, luật sư trực tiếp thực hiện hỗ trợ cho các nạn nhân BLGĐ, người từng gây BLGĐ về sức khỏe và tư vấn pháp lý, nhằm thay đổi nhận thức về phòng, chống BLGĐ.

Qua các báo cáo tại Hội nghị cho thấy, sau 10 năm thi hành Luật PCBLGĐ công tác PCBLGĐ đã đạt được những kết quả tích cực đặc biệt là công tác truyền thông và các hoạt động tại cộng đồng.

Tổng hợp báo cáo của các cơ quan, tổ chức từ Trung ương đến cơ sở trong 10 năm qua cho thấy, các cơ quan, tổ chức đã biên soạn và phân phối hàng triệu tờ rơi, tờ gấp, tranh cổ động, áp phích và tài liệu tuyên truyền liên quan tới xây dựng gia đình, tổ chức hàng nghìn cuộc hội thảo, tập huấn về PCBLGĐ cho hàng trăm nghìn lượt người có liên quan thuộc các ban, ngành, đoàn thể từ trung ương đến cơ sở, thực hiện trợ giúp pháp lý, thăm khám và bố trí nơi tạm lánh cho nạn nhân BLGĐ. Ước tính, đến nay có trên 90% hộ gia đình có ít nhất 1 người được tiếp cận thông tin về PCBLGĐ qua các kênh thông tin khác nhau.

Mô hình PCBLGĐ được thi điểm giai đoạn 2008-2010 tại 64 xã, phường, thị trấn thuộc 64 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Kết quả tổng kết sau 3 năm thí điểm cho thấy, số vụ BLGĐ giảm 77,8% so với trước khi triển khai mô hình. Bộ VHTT&DL đã chỉ đạo nhân rộng mô hình trên phạm vi toàn quốc, thống kê tại 61/63 tỉnh, thành phố có khoảng 74,85% xã, phường, thị trấn triển khai mô hình PCBLGĐ. Các mô hình hiện nay đang đóng góp tích cực vào công tác tuyên truyền phổ biến pháp luật về PCBLGĐ cũng như thực hiện can thiệp, hỗ trợ nạn nhân BLGĐ ngay tại cộng đồng.

Các tổ chức quốc tế cũng đã đóng vai trò tích cực trong hỗ trợ Bộ VHTT&DL nói riêng và các cơ quan, tổ chức của Việt Nam nói chung trong triển khai, thi hành Luật thông qua hỗ trợ về tài chính và kinh nghiệm quốc tế.

Tổng hợp số liệu từ các địa phương trong 10 năm qua cho thấy, nhìn chung tình hình BLGĐ có xu hướng giảm về số vụ, năm sau thấp hơn năm trước. Song, con số tổng hợp chưa thể nói được đầy đủ về thực trạng BLGĐ hiện nay. So sánh số liệu báo cáo từ các ngành cho thấy, vẫn còn một khoảng cách rất lớn giữa các ngành khi tổng hợp thông tin về BLGĐ.

Chỉ tính riêng số liệu các vụ án ly hôn có nguyên nhân từ BLGĐ do Tòa án nhân dân tối cao báo cáo cho thấy, từ ngày 1/7/2008 đến ngày 31/7/2018, Tòa án nhân dân các cấp đã thụ lý theo thủ tục sơ thẩm 1.422.067 vụ án ly hôn, đã giải quyết 1.384.660 vụ, đạt tỷ lệ 97,4%, còn lại 37.407 vụ đang trong quá trình giải quyết. Trong số 1.384.660 vụ án ly hôn Tòa án đã giải quyết, có 1.060.767 vụ xuất phát từ nguyên nhân BLGĐ như: bị đánh đập, ngược đãi; vợ hoặc chồng nghiện ma túy, rượu chè, cờ bạc; ngoại tình (chiếm 76,6% các vụ án ly hôn).

Số liệu từ các cuộc điều tra xã hội học gần đây cho thấy, có 30% số hộ gia đình tham gia trả lời cho biết trong 12 tháng gia đình họ đã xảy ra ít nhất một hành vi được xác định là hành vi BLGĐ (theo quy định của Luật).

Việc chưa có số liệu phản ánh thực trạng BLGĐ là khoảng trống trong công tác quản lý hiện nay đòi hỏi cơ quan quản lý nhà nước cần có giải pháp xây dựng cơ sở dữ liệu trong thời gian tới. Luật chưa quy định rõ một số khái niệm và xác định rõ trách nhiệm của người đứng đầu trong PCBLGĐ, các chính sách đầu tư nguồn lực từ nhà nước và huy động xã hội hóa cũng chưa rõ điều này dẫn đến vướng mắc trong quá trình hướng dẫn, triển khai.

Việc xử phạt vi phạm hành chính mặc dù đã được thực thi song chưa tương xứng với số vụ BLGĐ do tính đặc thù của đối tượng bị xử phạt. Hình thức xử phạt hành chính hiện nay chưa thực sự đảm bảo tính răn đe, giáo dục và đôi khi là rào cản đến việc phát hiện, can thiệp, hỗ trợ nạn nhân BLGĐ và xử lý người gây BLGĐ.

Theo Bộ trưởng Bộ VHTT&DL Nguyễn Ngọc Thiện, trong thực tế, BLGĐ vẫn đang tiếp tục diễn biến phức tạp và mức độ ngày càng nghiêm trọng, cho thấy vẫn còn những hạn chế, bất cập và khó khăn trong quá trình triển khai, thi hành pháp luật về phòng, chống BLGĐ.
Để nâng cao việc thực thi Luật, Bộ VHTT&DL đã tổng hợp ý kiến kiến nghị từ các bộ, ngành và địa phương trong đó tập trung vào các ý kiến:  Sửa đổi, bổ sung Luật PCBLGĐ và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật theo hướng quy định rõ một số khái niệm và gắn trách nhiệm của người đứng đầu chính quyền cơ sở, tăng mức xử phạt và hình thức xử phạt nhằm đảm bảo tính răn đe, giáo dục người có hành vi BLGĐ.

Kiện toàn tổ chức bộ máy làm công tác gia đình các cấp, xây dựng mạng lưới cộng tác viên công tác gia đình và phân bổ kinh phí đáp ứng nhu cầu tối thiểu trong triển khai nhiệm vụ được Luật và văn bản quy phạm pháp luật, văn bản quản lý điều hành do Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giao.

Lồng ghép nhiệm vụ PCBLGĐ trong các chương trình phát triển kinh tế-xã hội đặc biệt là công tác đào tạo nghề, giới thiệu việc làm cho những đối tượng có nguy cơ cao bị BLGĐ chưa có nghề hoặc việc làm ổn định; nâng cao năng lực hỗ trợ nạn nhân BLGĐ tại các cơ sở bảo trợ xã hội.

Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát thi hành Luật PCBLGĐ và các văn bản hướng dẫn thi hành theo chuyên đề hoặc các địa bàn là điểm nóng của BLGĐ được nhân dân, xã hội quan tâm; biểu dương, khen thưởng tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong công tác PCBLGĐ trên địa bàn quản lý.

Theo Nhật Nam (Chinhphu.vn)