Khát vọng... lên bờ

Sống cảnh lênh đênh, thu nhập bấp bênh và không ít hiểm nguy rình rập, cuộc sống của những ngư dân làng chài xã Thắng Lợi (huyện Vân Đồn) chênh vênh như chính những con thuyền mà họ lấy làm nhà. Hơn ai hết, họ mong muốn có được mảnh đất, xây được căn nhà nhỏ để an cư lạc nghiệp, con cái được học hành đến nơi đến chốn...

Những "căn nhà" lênh đênh trên biển của người dân xóm chài xã Thắng Lợi, huyện Vân Đồn.

Những “căn nhà” lênh đênh trên biển

Bao đời nay, cuộc sống của 69 hộ dân xã Thắng Lợi (huyện Vân Đồn) cứ chênh vênh như chính những chiếc thuyền họ đang sống. Tất cả đều không có đất canh tác và đất ở trên bờ, nên công việc chính của họ là nghề chài lưới trên biển. Cái nghề “câu cơm” duy nhất ấy hiện nay càng vất vả, đói kém bởi họ chỉ đánh bắt ven bờ, tôm cá ngày càng ít... Cuộc sống vốn đã nghèo, nay lại càng thêm khốn khó, cơ cực. Gánh nặng cơm áo, gạo tiền đè nặng lên vai, ngày tiếp ngày, họ vẫn lặng lẽ bám biển, vật lộn kiếm kế sinh nhai, lo cho cái ăn, cái mặc và học hành của con cái. 

Chị Bùi Thị Xoan, người dân xóm chài có nước da đen sạm vì nắng, gió, sự lam lũ, vất vả khiến chị già hơn so với tuổi 40. Tiếp chúng tôi bằng cốc nước đun vội, chị Xoan kể: Từ ngày anh chị lấy nhau đến nay đã được 20 năm sống trên chiếc bè này. Đứa con trai lớn năm nay 17 tuổi đã nghỉ học theo cha đi biển, đứa bé năm nay vào lớp 2. Những hôm thời tiết thuận lợi còn đánh bắt được con tôm, con cá mang đi bán thì có tiền đong gạo, mua rau. Gặp hôm mưa bão hay biển động, không đánh bắt được tôm, cá, không có gạo ăn đành phải đi vay hoặc mượn tạm qua bữa.

Ngoài những bấp bênh trong việc mưu sinh, tìm miếng cơm, manh áo, cư dân làng chài còn gặp phải những bất trắc mà không phải ai cũng thấu hiểu. Sống trên sông nước, đáng sợ nhất là mùa mưa lũ, đêm không dám ngủ vì sợ sóng to, nước dâng cao sẽ cuốn phăng tất cả. "Mỗi lần có dông bão, cả xóm chài nháo nhác, cuống cuồng, đàn ông phải ngụp lặn dưới biển để chằng chống, giằng giữ neo không để thuyền trôi. Trẻ con và người già trên thuyền sợ sệt, khóc lóc" - Chị Xoan chia sẻ.

Mọi sinh hoạt của gia đình chị Bùi Thị Xoan đều trên chiếc bè chừng 8m2 này.

Hằng ngày chị Xoan phải đưa con nhỏ đi học bằng mảng xốp, biết là không đảm bảo an toàn nhưng cũng chẳng còn cách nào khác. Nhiều năm qua, chiếc bè bé tẹo (rộng chừng 8m2) của vợ chồng chị Xoan là nơi sinh sống của tất cả 4 thành viên trong gia đình. Chiếc bè nhỏ bé đó trống rỗng chỉ có góc bếp ở đầu thuyền với mấy cái xoong nồi cũ kỹ, cáu bẩn. Phía trên treo mấy bộ quần áo nát nhàu, bạc phếch, nhuốm màu thời gian. Trong lòng thuyền có chiếc giường nhỏ lấy chỗ ngả lưng.

Chật vật là thế, người dân xóm chài còn phải chịu một khoản chi phí đáng kể, đó là mua nước ngọt để sinh hoạt với giá 30.000 đồng/thùng phuy (khoảng 200 lít). Trời nắng nóng, một tháng mất khoảng 900.000 đồng tiền nước, đấy là dùng tiết kiệm, tắm giặt đều bằng nước biển, chỉ sử dụng nước ngọt để tráng qua.

Không riêng gì gia đình chị Xoan mà nhiều hộ dân làng chài đều có hoàn cảnh tương tự. Trở về sau một đêm tất bật với công việc chài lưới, vợ chồng anh Nguyễn Văn Trung tỏ ra mệt mỏi và buồn bã, không chỉ vì mất ngủ mà chủ yếu là do số cá bắt được quá ít. Nhà có tới 4 miệng ăn, chưa kể các khoản chi phí khác... Anh Trung bộc bạch: Mấy năm nay, cá tôm khan hiếm dần, hai vợ chồng thả lưới từ đêm tới sáng mới kiếm được khoảng trăm nghìn. Khó khăn, cực nhọc, nguồn thu bấp bênh là vậy nhưng không có cách nào hơn, cuộc sống đành phó mặc vào sông nước.

Hơn 1 tháng nay gia đình anh Nguyễn Văn Trung phải ở trên chiếc thuyền đánh bắt thủy sản vì "căn nhà" dựng dở dang chưa có tiền để hoàn thiện.

Chưa hết “căn nhà” của anh được dựng từ năm 2009, nhưng chưa bao giờ được tu sửa, đến nay đã hư hỏng nặng. Cố gắng lắm anh mới dựng lại được phần khung nhà thì hết tiền, bởi thế hơn 1 tháng nay cả gia đình anh lại chui trong cái thuyền nhỏ để sống qua ngày. "Phải có khoảng 20 triệu nữa căn nhà mới hoàn thiện được" - Anh Trung nói trong ánh mắt hướng lên bờ, nơi có những mái nhà kiên cố...

Và một giấc mơ được an cư

Trong số 69 hộ dân ở xã Thắng Lợi thì có 18 hộ nghèo và cận nghèo, còn lại chỉ ở mức sống trung bình. Chính cuộc sống chật vật, khốn khó, khiến sự học của những đứa trẻ nơi đây cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Nhiều trẻ đang tuổi ăn, tuổi học nhưng thay vì đến trường thì phải bỏ học giữa chừng để phụ giúp gia đình kiếm thêm thu nhập. Không nói đâu xa xôi, đứa con trai đầu của chị Xoan (năm nay 17 tuổi) chỉ học hết cấp 2, giờ đây hàng ngày theo bố làm nghề chài lưới mưu sinh.

Lo nhất là những lúc mưa, bão làm hỏng thuyền bè, không có chỗ ăn, ở. Lênh đênh đã lâu, thấm những lo toan, mệt mỏi của cuộc đời sông nước, người dân xóm chài này chỉ mong có được mảnh đất cắm dùi, thoát cảnh lênh đênh sông nước, không phải chèo mủng để chở con đến trường, con cái cũng không còn gặp nguy hiểm mỗi khi trời mưa bão. Không phải co ro vào những đêm lạnh khi ngủ trên mặt biển nữa.

Địa điểm xây dựng khu tái định cư cho 69 hộ dân làng chài của xã Thắng Lợi.

Thấu hiểu được những khó khăn của các hộ dân nơi đây, từ tháng 10/2015, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 3282/QĐ-UBND phê duyệt chủ trương đầu tư dự án di dân lên bờ và bố trí ổn định dân cư vùng thiên tai xã Thắng Lợi, huyện Vân Đồn. Dự án có tổng mức đầu tư trên 38 tỷ đồng, xây dựng 2 khu bố trí dân cư tập trung với diện tích khoảng 4ha có kết cấu hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội đồng bộ. Tuy nhiên, xét đến đặc thù riêng của từng địa phương, dự án được điều chỉnh cắt giảm một số hạng mục không cần thiết và mức đầu tư được cắt giảm còn trên 26 tỷ đồng, trong đó ngân sách tỉnh hỗ trợ tối đa khoảng 16 tỷ đồng (bao gồm chi phí xây dựng, các công trình hạ tầng kỹ thuật, chi phí giải phóng mặt bằng), phần còn lại do ngân sách huyện Vân Đồn tự cân đối và huy động hợp pháp khác.

Có thể thấy, chủ trương di dân lên bờ cho dân chài Thắng Lợi là sự nỗ lực, vào cuộc của cả hệ thống chính trị. Ông Hà Văn Khương, Giám đốc Ban Quản lý Dự án huyện Vân Đồn cho biết: Do chưa có kinh phí nên những năm trước dự án chưa triển khai được. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại huyện đã bố trí 10 tỷ đồng, dự kiến trong năm nay sẽ triển khai dự án di dân lên bờ và bố trí ổn định dân cư vùng thiên tai xã Thắng Lợi.

Lênh đênh cả một đời, những người như anh Trung, chị Xoan hay nhiều người khác ở đây đều thấu hiểu nỗi khổ khi không một tấc đất cắm dùi. Với họ, có được mảnh đất, xây được căn nhà là mong ước lớn nhất của cả đời. Mong rằng với sự quan tâm của chính quyền địa phương và của toàn xã hội, một ngày không xa, người dân làng chài xã Thắng Lợi sẽ có cuộc sống ổn định, vượt qua mọi khó khăn ở phía trước để hòa cùng cộng đồng.

Thu Trang