Dự phòng, can thiệp giảm hại phòng, chống HIV/AIDS: Hướng tới mục tiêu 90-90-90

Hướng tới đạt mục tiêu 90-90-90 vào năm 2020, các biện pháp can thiệp giảm hại phòng, chống HIV/AIDS đã và đang được triển khai trên địa bàn tỉnh như cung cấp, hướng dẫn sử dụng bao cao su, bơm kim tiêm sạch, điều trị thay thế nghiện các chất ma túy bằng Methadone… Cùng với đó là hỗ trợ hòa nhập cộng đồng, giải quyết việc làm.

Từ ca nhiễm HIV/AIDS đầu tiên được phát hiện năm 1994, đến nay, 14/14 huyện, thị xã, thành phố, 169/186 xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh có người nhiễm HIV/AIDS. Số người nhiễm HIV/AIDS còn sống trên địa bàn tỉnh khoảng trên 5.200 người, trong đó tập trung nhiều nhất ở các thành phố và khu đông dân cư, nhất là Hạ Long, Cẩm Phả, Đông Triều, Quảng Yên, Uông Bí…

Theo thống kê của các cơ quan chuyên môn, số người nhiễm là nữ có xu hướng tăng; lây truyền HIV trước đây chủ yếu là đường máu (do tiêm chích ma túy) thì những năm gần đây, tỷ lệ lây truyền qua đường tình dục tăng cao, chiếm tỷ lệ gần ngang với lây truyền qua đường máu. Đối tượng người nhiễm HIV chủ yếu là nhóm bán dâm, nghiện các chất ma túy. Điều này đòi hỏi những giải pháp phòng ngừa, can thiệp giảm tác hại của tệ nạn ma túy, mại dâm và đây cũng là giải pháp quan trọng hàng đầu trong việc hạn chế lây nhiễm HIV/AIDS.

Người nghiện ma túy uống Methadone tại TP Uông Bí.

Trong những năm qua, nhiều hoạt động can thiệp giảm hại phòng, chống HIV như cung cấp bơm kim tiêm, bao cao su, điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế methadone, dự phòng lây từ mẹ sang con, chăm sóc người bị AIDS, xét nghiệm sớm HIV... đang được triển khai trên địa bàn tỉnh. Bên cạnh đó, các sở, ngành, địa phương của tỉnh cũng triển khai và duy trì nhiều mô hình, câu lạc bộ hỗ trợ người sau cai nghiện tái hòa nhập cộng đồng; hỗ trợ cung cấp dịch vụ công tác xã hội cho người bán dâm; hỗ trợ giảm hại, tái hòa nhập cộng đồng cho người bán dâm tại 3 địa phương Hạ Long, Uông Bí, Cẩm Phả… Điển hình như nhóm Hạ Long Xanh (Hạ Long), sau khi được hỗ trợ bởi mô hình thí điểm về giảm hại về HIV/AIDS và hỗ trợ sinh kế cho người bán dâm do Sở LĐ-TB&XH triển khai, các thành viên của nhóm thường xuyên được cung cấp, tư vấn các gói dịch vụ phòng lây nhiễm HIV/AIDS, khám, chữa bệnh lây truyền qua đường tình dục. Hằng năm có khoảng 700 lượt chị em hành nghề này được tư vấn; từ năm 2015 - 2017, gần 20 chị em được hỗ trợ vốn để mở cửa hàng kinh doanh nhỏ, từng bước chuyển đổi sinh kế. Bên cạnh đó, nhóm cũng tham gia phối hợp với Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS tỉnh (Sở Y tế) làm xét nghiệm HIV lưu động cho hàng trăm lượt chị em.

Bên cạnh đó, các hoạt động truyền thông, giáo dục về phòng, chống HIV/AIDS, đặc biệt là đối tượng vị thành niên, thanh niên và nhóm có nguy cơ cao luôn được các sở, ngành liên quan của tỉnh phối hợp thực hiện. Riêng đối với Cơ sở cai nghiện ma túy tỉnh, hằng năm, cơ sở đều phối hợp với Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS tỉnh tổ chức các buổi truyền thông phòng, chống HIV/AIDS cho các học viên đang cai nghiện ma túy tại đây. Đồng thời, triển khai việc lấy mẫu xét nghiệm và sàng lọc HIV sớm cho các học viên, tạo điều kiện cho những học viên bị nhiễm HIV sớm được điều trị bằng thuốc ARV, được tiếp cận các dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS.

Học viên Cơ sở cai nghiện ma túy tỉnh được tư vấn, xét nghiệm HIV và học nghề.

Tuy nhiên, hiện hầu hết nguồn hỗ trợ của các dự án của tổ chức quốc tế như LIFE-GAP, Quỹ Toàn cầu, FHI, World Bank dần bị cắt giảm và chấm dứt hỗ trợ khiến kinh phí hoạt động cho công tác phòng, chống HIV/AIDS, trong đó có các hoạt động can thiệp giảm hại ngày càng eo hẹp. Do đó, năm 2018, tỉnh chi gần 14 tỷ đồng cho hoạt động phòng, chống HIV/AIDS, chuẩn bị các điều kiện cần thiết cho việc chi trả dịch vụ điều trị HIV/AIDS từ quỹ bảo hiểm y tế.

Ghi nhận tại Đông Triều chúng tôi được biết, hiện thị xã có 169 bệnh nhân HIV/AIDS đang điều trị thuốc ARV tại Trung tâm Y tế thị xã và 120 người nghiện ma túy cai nghiện chất ma túy thay thế bằng Methadone. Bác sĩ Lê Minh Toan, Trưởng Khoa Truyền nhiễm, Trung tâm Y tế TX Đông Triều, cho biết: Từ ngày 1/1/2018, Quỹ Toàn cầu chấm dứt tài trợ thuốc ARV nhưng bệnh nhân tại đây vẫn tiếp tục được điều trị theo chế độ bảo hiểm y tế như bình thường, không có trường hợp nào ngừng điều trị. Trung bình mỗi tháng, các bệnh nhân điều trị ARV đến thăm khám tại Trung tâm từ 1-2 lần, đều được cán bộ, nhân viên y tế của trung tâm phục vụ tận tình. Nhìn chung, các bệnh nhân HIV tuân thủ tốt việc điều trị bằng thuốc ARV và có sự chăm sóc y tế tốt thì họ vẫn có thể duy trì làm việc, có những người nhiễm HIV đã điều trị ARV 12, 13 năm nay và hiện sức khỏe của họ vẫn rất tốt.

Từ thực tế trên cho thấy, công tác dự phòng, can thiệp giảm hại HIV/AIDS cũng như hỗ trợ điều trị tốt sẽ tác động trực tiếp đến giảm nhiễm mới, giảm tử vong do AIDS. Qua đó, nhằm góp phần hoàn thành mục tiêu chương trình phòng, chống HIV/AIDS trên địa bàn tỉnh.

Phương Thúy