Người Sán Chỉ ở Tiên Yên xây dựng đời sống văn hóa

Thực hiện chủ đề công tác năm 2017 của tỉnh, bà con đồng bào Sán Chỉ huyện Tiên Yên đã đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, nếp sống văn minh gắn với bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.

Ở Tiên Yên, đồng bào Sán Chỉ chiếm khoảng 8% dân số toàn huyện, sống tập trung ở 2 xã Đại Dực và Đại Thành. Theo thống kê của UBND xã Đại Thành, toàn xã hiện có 280 nóc nhà thì có đến hơn 200 hộ là người Sán Chỉ. Gần như nhà nào cũng giữ gìn các nghi lễ hỷ phúc, hoàn phúc và các nghi lễ truyền thống khác. Một vài năm trở lại đây, bà con Sán Chỉ ở Đại Thành còn phối hợp với xã Đại Dực để phục dựng lễ cầu mùa. Nghệ nhân Nình A Voòng, cho biết: Ở Đại Dực, nhiều bà con Sán Chỉ, nhất là những người trung tuổi đều biết hát soóng cọ và say sưa đặt lời mới cho các làn điệu dân ca.

Các thành viên CLB Hát Soóng cọ xã Đại Thành tập luyện.

Không riêng ở Đại Thành, đồng bào Sán Chỉ có nhiều hoạt động văn nghệ, thể thao được tổ chức sôi nổi, rộng khắp. Toàn huyện có trên 30 câu lạc bộ (CLB) và trên 70 đội văn nghệ, trong đó có nhiều CLB, đội văn nghệ của bà con Sán Chỉ ở 2 xã kể trên. Bà con Sán Chỉ tham gia cùng các CLB luyện tập và biểu diễn thường xuyên, tạo môi trường “vườn ươm” để phát hiện và bồi dưỡng các diễn viên nghiệp dư cho phong trào văn nghệ quần chúng.

Ở vùng đồng bào Sán Chỉ, các CLB hát soóng cọ đã khai thác và nâng cao các làn điệu dân ca truyền thống. Đơn cử như CLB Hát soóng cọ xã Đại Thành được thành lập từ năm 2011, trực tiếp do đồng chí Phó Chủ tịch UBND xã phụ trách khối văn hoá - xã hội làm Chủ nhiệm. Đến nay, với 22 thành viên, CLB đã có công rất lớn trong việc bảo tồn hát soóng cọ, gây dựng phong trào, phát triển các hạt nhân văn nghệ trẻ. CLB Hát soóng cọ xã Đại Thành đã thường xuyên đảm nhiệm các chương trình văn nghệ của xã, giao lưu với các xã kế cận và các chương trình, hội thi, hội diễn của huyện Tiên Yên. CLB còn làm tốt công tác truyền dạy dân ca. UBND xã Đại Thành hỗ trợ kinh phí mua trang phục, đạo cụ, tập luyện và trả thù lao đứng lớp cho nghệ nhân dạy hát cho thanh niên, học sinh phổ thông.

Thi đẩy gậy tại Lễ hội Văn hoá thể thao dân tộc Sán Chỉ lần thứ 11, năm 2017. (Ảnh: UBND xã Đại Dực cung cấp).

Ông Lê Xuân Khuyến, Chủ tịch UBND xã Đại Thành, nhận xét: Hoạt động truyền dạy hát soóng cọ ở xã trong thời gian qua đã có những thành công đáng khích lệ. Tuy nhiên, kết quả không chỉ dừng lại ở đó, CLB đã phát triển để bảo tồn, phát huy giá trị văn hoá truyền thống tốt đẹp của địa phương ngoài giá trị của những nét đẹp dân ca.

Xã Đại Dực có đến 95% dân số là đồng bào Sán Chỉ. Toàn xã có 256/378 hộ đạt gia đình văn hóa. CLB  Hát soóng cọ Đại Dực hiện có 16 thành viên, do đồng chí Phó Chủ tịch UBND xã làm Chủ nhiệm và Nghệ nhân Ưu tú Lỷ A Sáng làm Phó Chủ nhiệm. Các thành viên khác trong xã hăng hái tham gia, trong đó có nhiều gương mặt trẻ. CLB đã góp phần xây dựng phong trào toàn dân xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư, đẩy mạnh các phong trào thi đua yêu nước, thúc đẩy sự phát triển kinh tế, xã hội ở địa phương.

Không chỉ riêng dân ca mà các giá trị văn hóa khác của người Sán Chỉ cũng đã và đang được bảo tồn và phát huy bản sắc trong những năm trở lại đây. Đồng bào Sán Chỉ đã ý thức hơn trong việc giữ gìn trang phục truyền thống và các phong tục tập quán tốt đẹp. Từ năm 2006 đến nay, huyện Tiên Yên đã tổ chức lễ hội văn hóa dân tộc Sán Chỉ luân phiên ở 2 xã Đại Thành và Đại Dực, thu hút hàng nghìn người tham gia, trong đó có cả đồng bào Sán Chỉ ở huyện Bình Liêu.

Người dân xã Đại Dực dọn vệ sinh môi trường nông thôn. (Ảnh: UBND xã Đại Dực cung cấp).

Trong lễ hội, ngoài phần giao lưu hát soóng cọ, còn có nhiều hoạt động văn hóa, thể thao và trò chơi mang đậm bản sắc người Sán Chỉ. Lễ hội còn sôi động với các trò chơi dân gian đậm bản sắc dân tộc như: Ném còn, kéo co, đi cà kheo, đánh cầu chinh, bắn nỏ; giới thiệu nét văn hóa ẩm thực của dân tộc như: Xôi ngũ sắc, bánh dầy, bánh cốc mò, v.v.. Phần thi trình diễn trang phục có sự xuất hiện của nhiều thiếu nữ Sán Chỉ khoe dáng trong áo váy dân tộc mà ngày thường vì công việc có thể họ ít được mặc. Đây là nơi gặp gỡ, giao lưu để thắt chặt tình đoàn kết cộng đồng và tái hiện một số sinh hoạt tín ngưỡng tốt đẹp của đồng bào Sán Chỉ.

Ông Lê Xuân Khuyến, Chủ tịch UBND xã Đại Thành, chia sẻ: “Đồng bào dân tộc Sán Chỉ vẫn giữ phong tục từ xa xưa cha ông truyền lại. Đó là điều rất đáng quý. Chúng tôi khích lệ bà con giữ gìn những phong tục tốt đẹp, vận động bà con xóa bỏ hủ tục, xây dựng nếp sống văn hóa, văn minh, phát triển kinh tế, thoát nghèo bền vững”.

Cũng theo ông Khuyến, phải tuyên truyền để thế hệ trẻ hiểu và yêu hơn văn hoá truyền thống của người Sán Chỉ, lồng ghép việc dạy hát dân ca vào các chương trình ngoại khoá, giáo dục lịch sử văn hoá địa phương, đưa vào các hoạt động lễ hội văn hoá dân tộc trên địa bàn, giao lưu hát soóng cọ. Nhìn chung, bà con Sán Chỉ hăng hái tham gia phong trào toàn dân xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư đã làm cho bộ mặt nông thôn mới có nhiều đổi thay, đời sống văn hóa ở khu dân cư có nhiều tiến bộ, tạo ra khí thế mới trong thi đua lao động sản xuất.

Huỳnh Đăng

[links()]