Xây dựng mối quan hệ lao động để hài hòa các lợi ích

Theo số liệu của LĐLĐ tỉnh, toàn tỉnh hiện có 15.000 doanh nghiệp đăng ký kinh doanh với tổng số vốn gần 138.000 tỷ đồng. Trong đó có 8.800 doanh nghiệp, HTX đang hoạt động với gần 400.000 lao động; tỷ lệ qua đào tạo đạt 68%, đào tạo nghề 49,5%. Về tổ chức công đoàn, toàn tỉnh có 2.260 công đoàn cơ sở (CĐCS) với trên 273.300 đoàn viên, trong đó LĐLĐ tỉnh quản lý trực tiếp 2.134 CĐCS, nghiệp đoàn với 108.300 đoàn viên.

LĐLĐ tỉnh tổ chức Hội thảo đánh giá rút kinh nghiệm và giải pháp giải quyết tranh chấp lao động trong doanh nghiệp, tháng 11/2017.

Với đặc thù là tỉnh công nghiệp dịch vụ, Quảng Ninh liên tục nằm trong nhóm các tỉnh có tốc độ tăng trưởng cao của cả nước (GRDP năm 2017 đạt 10,2%); môi trường kinh doanh tiếp tục được cải thiện, cơ cấu kinh tế, lao động chuyển dịch theo hướng tích cực, tạo nhiều việc làm; thu nhập, đời sống của người lao động nâng lên.

Việc nhiều doanh nghiệp thành lập mới tăng lên trong thời gian qua cũng đồng nghĩa với số lao động tăng theo dẫn đến quan hệ lao động trong doanh nghiệp nảy sinh những vấn đề phức tạp, tiềm ẩn nguy cơ ngừng việc tập thể, tranh chấp lao động. Điều này về lâu dài sẽ làm ảnh hưởng đến phát triển kinh tế, môi trường đầu tư và trật tự an toàn xã hội trên địa bàn.

Trên thực tế, mặc dù được đánh giá là tỉnh ít xảy ra các vụ tranh chấp lao động lớn, đình công kéo dài nhưng từ năm 2013 đến nay, Quảng Ninh đã xảy ra một số vụ đình công, lãn công của người lao động tại các doanh nghiệp. Điển hình như cuộc ngừng việc của 700 công nhân lao động ở Công ty TNHH Sao vàng Uông Bí (TP Uông Bí) vào cuối năm 2014 . Theo đó, công nhân đòi quyền lợi: Tăng giá trị bữa ăn ca, tăng tiền chuyên cần, tháng lương thứ 13 và thay đổi cán bộ quản lý phân xưởng. Hay tại Công ty TNHH Điện tử Vạn Lực (KCN Cái Lân, TP Hạ Long), năm 2015, doanh nghiệp này xảy ra tình trạng lãn công của người lao động do bất đồng về chế độ nghỉ phép năm, đơn giá, tiền lương, đóng BHXH, tiền làm thêm giờ…

Cùng với đó, hàng năm các cấp công đoàn trong tỉnh nhận được gần 100 đơn kiến nghị, khiếu nại, tố cáo liên quan đến tranh chấp giữa người sử dụng lao động và người lao động. Có một số vụ việc kéo dài, như: Kiến nghị của tập thể công nhân lao động Công ty CP Bia nước giải khát Đông Mai (TP Hạ Long) về mức hưởng BHXH theo mức đóng doanh nghiệp ngoài nhà nước; kiến nghị của 40 giáo viên hợp đồng mầm non trong các cơ sở mầm non công lập có thời gian công tác liên tục trước tháng 4/1993; vướng mắc trợ cấp hưu trí của 19 quản đốc, phó quản đốc đã nghỉ hưu của Công ty CP Than Vàng Danh (TP Uông Bí)…

Dây chuyền sản xuất nến xuất khẩu của Công ty TNHH MTV Nến nghệ thuật AIDI Việt Nam (KCN Cái Lân, TP Hạ Long)

Phần lớn nguyên nhân của các vụ tranh chấp lao động xảy ra là do các đơn vị, doanh nghiệp chưa thực hiện đầy đủ chính sách pháp luật lao động. Nhiều doanh nghiệp chưa quan tâm tổ chức Hội nghị Người lao động và Quy chế đối thoại định kỳ tại nơi làm việc. Tại các cuộc đối thoại định kỳ và Hội nghị người lao động, ý kiến của đại diện cho người lao động mới chỉ tập trung vào giải quyết các quyền lợi lao động thay vì quan tâm đến các giải pháp tham gia quản lý, nâng cao năng suất lao động, hiệu quả sản xuất kinh doanh cho doanh nghiệp.

Cán bộ CĐCS ở doanh nghiệp chủ yếu kiêm nhiệm tập trung chính vào chuyên môn chưa dành nhiều thời gian cho hoạt động công đoàn nên hiệu quả chưa cao. Tuy có số lượng bản Thỏa ước lao động tập thể (TƯLĐTT) được ký kết trong doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh đã lên tới 86,9% nhưng chất lượng còn hạn chế. Chưa có nhiều TƯLĐTT quy định về tiền lương, định mức lao động, an toàn vệ sinh lao động và các điều kiện cao hơn có lợi cho người lao động so với quy định.

Việc tổ chức thương lượng tập thể ở một số doanh nghiệp còn hình thức. Các doanh nghiệp đã có TƯLĐTT nhưng vẫn tiềm ẩn nguy cơ tranh chấp lao động tập thể  ảnh hưởng đến đời sống, việc làm người lao động cũng như tồn tại của doanh nghiệp.

Xác định được những vấn đề nảy sinh đó, năm 2016, LĐLĐ tỉnh tham mưu cho UBND tỉnh đề xuất xây dựng Đề án “Phát triển quan hệ lao động tỉnh Quảng Ninh, giai đoạn 2016-2020”. Đồng thời, UBND tỉnh giao cho LĐLĐ tỉnh chủ trì phối hợp cùng sở, ngành xây dựng triển khai thực hiện đề án và toàn bộ kinh phí được trích từ nguồn ngân sách tỉnh. Đánh giá về vai trò của tổ chức công đoàn trong việc giải quyết tranh chấp lao động xây dựng mối quan hệ lao động hài hòa theo Đề án, ông Đỗ Cao Thượng, Phó Chủ tịch LĐLĐ tỉnh, cho biết: Trước hết tổ chức công đoàn phải có vai trò quan trọng trong việc nắm bắt kịp tình hình và những bức xúc phát sinh của công nhân lao động trong đơn vị doanh nghiệp. Trên cơ sở đó, cùng đơn vị chuyên môn đưa ra những giải pháp tháo gỡ, giải quyết thỏa đáng cho người lao động. Cán bộ cấp trên cơ sở và cấp cơ sở phải vững kiến thức pháp luật, nhiệt tình có trách nhiệm, tuyên truyền giáo dục tư tưởng cho người lao động thực hiện nội quy, quy chế đơn vị doanh nghiệp. Đồng thời, CĐCS phải chủ động phối hợp với người sử dụng lao động dự thảo, sửa đổi bổ sung nội quy, quy chế dân chủ cơ sở tại nơi làm việc; quy chế đối thoại tại doanh nghiệp; quy chế tổ chức hội nghị người lao động... nhằm tổng hòa các mối quan hệ, xây dựng mối quan hệ lao động hài hòa.

Dương Trường