Bảo vê, giữ gìn vệ sinh môi trường nông thôn: Cần nâng cao ý thức của người dân

Thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM), những năm qua, môi trường khu vực nông thôn trên địa bàn tỉnh đã có những chuyển biến đáng kể. Tuy nhiên, qua thực tế ở một số xã cho thấy, nhiều người dân vẫn trông chờ, ỷ lại vào Nhà nước trong vấn đề bảo vệ, giữ gìn vệ sinh môi trường thôn, xóm.

Khu vực suối chảy qua xóm Đồng Khuôn, thôn Vườn Rậm, huyện Hoành Bồ dù mới có lũ, nhưng nước vẫn đen ngòm do người dân vứt rác thải bừa bãi.

Chuyện ở Hoành Bồ...

Chúng tôi đến xóm Đồng Khuôn, thôn Vườn Rậm, xã Sơn Dương, huyện Hoành Bồ vào một ngày giữa tháng 6. Lúc này, người dân đang thu hoạch lúa. Chỉ con đường nội đồng trải dài, người phụ nữ gầy gò, nước da đen sạm (xin được giấu tên) than thở: “Đường đẹp mà hai bên toàn bụi cây rậm rạp, chả thấy ai dọn dẹp”. Rồi bà dẫn chúng tôi đến con suối chạy dọc xóm giờ đang ứ đọng nước đen ngòm. Bà bảo: “Xóm không có đội thu gom rác, nhà nào có ý thức thì mang rác đi đốt, còn lại đều mang rác đến suối này đổ. Mùa mưa lũ cuốn rác đi, nhưng mùa cạn, rác chất đống, bốc mùi rất khó chịu. Được cái mọi người đổ ở cuối nguồn suối của xóm nên không ảnh hưởng đến nước sinh hoạt. Còn lại con suối chảy đến các thôn, xã khác thì kệ thôi”.

Tại thôn Đồng Đặng, xã Sơn Dương, trên nhiều tuyến đường nội đồng xuất hiện đầy phân trâu, nhưng không được dọn dẹp, thu gom. Thậm chí, vẫn còn tình trạng người dân xây chuồng trâu, để khu ủ phân sát đường đi, sát nhà ở.

Mục sở thị thêm một vài xã trên địa bàn huyện Hoành Bồ còn cho thấy, phần lớn hộ chăn nuôi gia súc, gia cầm tập trung đã xây dựng hệ thống hầm biogas để xử lý chất thải trong chăn nuôi, song nhiều hộ thực hiện xử lý chưa đúng quy trình, vẫn dẫn chất thải từ chuồng trực tiếp ra môi trường... như một số trường hợp ở xã Lê Lợi của huyện.

...Đến vấn đề môi trường nông thôn trên địa bàn tỉnh

Một trong 20 tiêu chí trong Bộ tiêu chí về xã NTM của tỉnh, giai đoạn 2016-2020 mà UBND tỉnh ban hành vào ngày 23-12-2016 có tiêu chí về môi trường. Trong đó đưa ra các chỉ tiêu cụ thể về tỉ lệ hộ dân được sử dụng nước hợp vệ sinh và nước sạch theo quy định; cơ sở sản xuất, kinh doanh, nuôi trồng thuỷ sản, làng nghề đảm bảo quy định về môi trường; xây dựng cảnh quan môi trường xanh - sạch - đẹp, an toàn; mai táng đúng quy định và theo quy hoạch; chất thải rắn trên địa bàn và nước thải khu dân cư tập trung, cơ sở sản xuất, kinh doanh được thu gom, xử lý theo quy định; tỷ lệ hộ có nhà tiêu, nhà tắm, bể chứa nước sinh hoạt hợp vệ sinh và đảm bảo 3 sạch; tỷ lệ hộ chăn nuôi có chuồng trại đảm bảo vệ sinh môi trường.

Hiện toàn tỉnh có 111 xã vùng nông thôn. Thực tế, thống kê đến hết năm 2016 của Ban Xây dựng NTM tỉnh, đã có 85 xã có đội thu gom rác thải. Tuy nhiên, việc xử lý thu gom nước thải ở các khu dân cư tập trung hiện nay vẫn còn tình trạng tuỳ tiện thải ra vườn, ao, hồ, ruộng... thậm chí thải lênh láng trên mặt đường bê tông của thôn, xóm. Phần lớn, số rác thải khu vực nông thôn được các đơn vị, doanh nghiệp thu gom, xử lý theo hình thức chôn lấp, song nhiều bãi rác trong tình trạng chưa đảm bảo tiêu chí về vệ sinh môi trường, gây ô nhiễm môi trường nước, không khí... khiến người dân bức xúc. Toàn tỉnh còn hơn 25% hộ dân chưa có nhà tiêu hợp vệ sinh.

Cùng với đó, tình trạng người chăn nuôi trâu, bò vẫn để trâu bò thải phân ra đường làng, ngõ xóm, nhưng không thu gom vẫn tồn tại ở hầu hết các xã. Vẫn còn nhiều hộ chăn nuôi gia súc, gia cầm, nhất là hộ chăn nuôi nhỏ lẻ có chuồng trại chưa đảm bảo vệ sinh, thải chất thải trực tiếp ra môi trường. Theo số liệu thống kê của Ban Xây dựng NTM tỉnh, đến hết năm 2016 vẫn còn khoảng 29% số hộ gia đình có chuồng trại chưa hợp vệ sinh. Trong khoảng 20 làng nghề lớn, nhỏ (hoạt động đa lĩnh vực với nhiều ngành, nghề khác nhau) trên địa bàn tỉnh, vấn đề về bảo vệ môi trường vẫn chưa được chú trọng, như: Chưa có hệ thống xử lý nước thải tập trung đạt quy chuẩn kỹ thuật môi trường; thu gom, phân loại chất thải chưa đạt tiêu chuẩn; nhiều cơ sở chế biến nằm xen kẽ trong khu dân cư tập trung gây ảnh hưởng đến các hộ xung quanh; các làng nghề hoạt động manh mún, nhỏ lẻ... Dù đa số người dân và chủ các cơ sở sản xuất muốn quy hoạch làng nghề vào một khu vực nhất định, nhưng vấn đề di dời các hộ sản xuất ở các địa phương chưa thực hiện được do khó khăn về quỹ đất. 

Bên cạnh đó, tính đến hết năm 2016, toàn tỉnh có 95,54% số dân khu vực nông thôn sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh, nhưng tỷ lệ người dân sử dụng nước sạch chiếm tỷ lệ không nhiều, chỉ khoảng 40%. 

Trong những chỉ tiêu về môi trường của tiêu chí môi trường NTM, có nhiều việc phụ thuộc phần nhiều vào ý thức người dân. Để nâng cao trách nhiệm của người dân với môi trường, từ năm 2016, các địa phương đã đồng loạt tổ chức lễ phát động phong trào “Ngày chủ nhật xanh”. Đầu năm 2017, UBND tỉnh đã ban hành kế hoạch số 611/KH-UBND ngày 25-1-2017 về thực hiện chủ đề năm “Tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính, xây dựng nếp sống văn hoá, văn minh” trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, trong các nhóm giải pháp trọng tâm của kế hoạch có việc triển khai sâu rộng cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”... phong trào “Ngày chủ nhật xanh”...  Tuy nhiên, qua thực tế cho thấy phong trào “Ngày chủ nhật xanh” ở nhiều nơi chưa phát huy hiệu quả hoặc thực hiện còn rời rạc, không đồng bộ. Người dân vẫn trông chờ, ỷ lại vào Nhà nước trong vấn đề bảo vệ môi trường ở chính nơi mình sinh sống, coi đó không phải là trách nhiệm của mình. Qua đây cho thấy, để môi trường nông thôn được đảm bảo, ngoài đầu tư của Nhà nước, của tỉnh, các địa phương cần tiếp tục củng cố, nâng cao ý thức của người dân và huy động sức dân cùng tham gia bảo vệ môi trường vùng nông thôn hiện nay.

Thu Nguyệt

Ông Linh Xuân Đường, Giám đốc Công ty CP Môi trường và Xây dựng Toàn Thắng Quảng Ninh: “Việc thu gom rác thải vẫn gặp nhiều khó khăn” Hiện nay, công tác vệ sinh môi trường vẫn được Công ty thực hiện thường xuyên và đều đặn tại thị trấn Ba Chẽ, tuy nhiên đôi lúc vẫn gặp nhiều khó khăn. Một phần do khu vực dân cư không tập trung, có địa hình trải dài, nhiều sông suối, khiến các xe thu gom rác không thể đến tận nhà dân trong thôn, khu để vận chuyển. Mặt khác, các gia đình không tập kết rác đúng thời gian quy định, nên có những lúc xe rác vừa thu gom xong thì người dân lại để rác ra ngoài đường gây mất mỹ quan và ô nhiễm môi trường. Bên cạnh đó, nhiều người dân vẫn chưa có ý thức, vứt trực tiếp rác thải ra sông, suối gây khó khăn cho nhân viên môi trường. Nhiều khi nhân viên phải sử dụng móc để kéo và nhặt rác tại những khu vực này, nhưng do lực lượng có hạn nên không thể làm sạch tất cả các con sông, suối. Những khó khăn này không chỉ ảnh hưởng đến kế hoạch vận chuyển, xử lý rác của Công ty, mà còn tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm môi trường do rác tồn đọng trong chính nơi người dân sinh sống. Bà Bùi Thị Hồng, Chủ tịch UBND xã Lục Hồn, huyện Bình Liêu: “Công tác vệ sinh môi trường đã được quan tâm” Thời gian qua, công tác vệ sinh môi trường đã được chính quyền xã và các ban, ngành, đoàn thể quan tâm. Trong đó, xã tập trung tuyên truyền, hướng dẫn người dân cách ăn, ở hợp vệ sinh; có ý thức giữ gìn vệ sinh chung, tham gia vệ sinh đường làng, ngõ xóm, bảo vệ môi trường sống. Đồng thời, vận động nhân dân di chuyển chuồng trại chăn nuôi gia súc ra xa nhà ở, tập trung theo nhóm để đảm bảo vệ sinh. Bên cạnh đó, xã đã đề nghị các già làng, trưởng bản cùng tham gia vận động người dân thực hiện vệ sinh môi trường. Bên cạnh việc tích cực tuyên truyền đến người dân, xã còn tổ chức nhiều đợt ra quân quét dọn vệ sinh, thu gom rác thải, phát quang bụi rậm, khơi thông cống rãnh, lề đường... Từ đó, phấn đấu thực hiện tổng vệ sinh từ 2 đến 3 buổi/tháng tại các bản tập trung đông dân cư để đảm bảo môi trường sống sạch sẽ cho người dân. Ông Sằn Cắm Sáng, thôn Thống Nhất, xã Hải Lạng, huyện Tiên Yên: “Ý thức người dân đã được nâng cao” Những năm gần đây, ý thức người dân đã được nâng cao, môi trường sống khu vực nông thôn sạch sẽ và được cải thiện hơn rất nhiều. Nhờ những con đường NTM mà việc đi lại, vệ sinh ngõ xóm cũng thuận tiện hơn. Bụi rậm ven bờ ruộng đều được người dân và chính quyền phát quang, dọn dẹp. Các bãi rác cũng được tập trung xa khu dân cư và thu gom thường xuyên. Nhìn những bụi rậm, bãi rác được thay thế bằng các khóm hoa trên trục đường chính, chúng tôi ai nấy đều vui mừng, phấn khởi. Từ đó, giúp người dân ý thức hơn, không chỉ giữ vệ sinh trong gia đình, mà còn nhắc nhở mọi người giữ vệ sinh chung trong khu dân cư. Bà Trần Thị Tuyết, xã Tràng An, TX Đông Triều: “Đảm bảo môi trường sống cho người dân” Hiện nay, việc xử lý nước thải trong chăn nuôi của người dân vẫn gặp khó khăn. Chính vì thế, chúng tôi đề nghị chính quyền có các biện pháp khắc phục, đảm bảo vệ sinh môi trường sống cho người dân. Trước hết, chúng tôi mong muốn được hỗ trợ các chi phí vệ sinh môi trường, nhất là thời điểm giá lợn xuống thấp, mọi chi phí đầu tư chăn nuôi đều tăng cao. Đồng thời, đề xuất các thôn, khu cải tạo và xây dựng hệ thống nước thải chung trong khu dân cư, đảm bảo việc thoát nước cho các hộ chăn nuôi trong mùa mưa bão. Bên cạnh đó, người dân cũng mong muốn được tham gia các lớp tập huấn về vệ sinh môi trường trong chăn nuôi để mỗi hộ dân chủ động triển khai, góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường xung quanh. Dương Hà (Thực hiện)