Bất cập tình trạng đóng BHXH tại hợp tác xã

Toàn tỉnh hiện có 377 hợp tác xã (HTX) với tổng số 12.779 lao động làm việc thường xuyên (bao gồm cả cán bộ quản lý). Tuy nhiên, số HTX tham gia đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) cho người lao động (NLĐ) chỉ có 34 HTX với 296 lao động. Đây là con số rất thấp so với số lao động tại các HTX hiện nay. Việc tham gia BHXH đối với NLĐ tại các HTX đang gặp rất nhiều trở ngại.

Nhiều lao động làm việc trong các HTX nhưng không được tham gia BHXH. Trong ảnh: Công nhân HTX Phát triển Đình Trung, xã Húc Động, huyện Bình Liêu sản xuất miến dong.

Theo quy định của Luật BHXH, lao động làm việc tại các đơn vị, doanh nghiệp, HTX, tổ hợp tác, hộ kinh doanh cá thể... có hợp đồng lao động từ 3 tháng trở lên hoặc cán bộ quản lý HTX phải tham gia BHXH bắt buộc.

Thống kê của Liên minh HTX tỉnh, hiện toàn tỉnh có 377 HTX, trong đó 90 HTX ngừng hoạt động, còn lại 287 HTX đang hoạt động, nhưng chỉ khoảng 90 HTX hoạt động hiệu quả. Số còn lại hoạt động cầm chừng, nên việc tham gia BHXH cho NLĐ, cán bộ quản lý gặp nhiều khó khăn. Đơn cử như HTX Nông nghiệp Hồng Hải (phường Hà Phong, TP Hạ Long) do khó khăn nên chỉ duy trì trả lương chứ không đủ kinh phí để đóng BHXH cho cán bộ quản lý.

Cùng với khó khăn trên, nhiều HTX có tỷ lệ lao động ở độ tuổi cao nên khó tham gia BHXH theo quy định. Đơn cử HTX Dịch vụ nông nghiệp Hoa Phong (TX Đông Triều) có tổng số 100 lao động làm việc tại nhiều bộ phận khác nhau. Trong số đó, đa số là lao động thời vụ với thời gian từ 2-3 tháng, lương trả theo công nhật. Hiện HTX chỉ tham gia BHXH cho 4 người làm việc có hợp đồng lao động. Bà Lê Thị Thà, Giám đốc HTX, cho biết: Số người được tham gia BHXH là những lao động trẻ mới ra trường, HTX muốn họ gắn bó làm việc lâu dài. Còn lại có tới 60% lao động từ 65-70 tuổi, họ không muốn đóng BHXH với lý do tuổi đã cao không đủ thời gian hưởng chế độ.

Một nguyên nhân khác nữa, hiện có một số HTX chưa nắm chắc về chính sách pháp luật, đặc biệt về BHXH cho NLĐ, đơn cử như HTX Phát triển Đình Trung (xã Húc Động, huyện Bình Liêu). Được thành lập năm 2014 từ những hộ làm miến thủ công, sau 3 năm phát triển, HTX không ngừng mở rộng đầu tư trang thiết bị máy móc, tăng năng suất, sản lượng. Đến nay, HTX đã có 2 dây chuyền sản xuất miến với sản lượng đạt 30 tấn/năm. Để đáp ứng nhu cầu sản xuất miến, HTX đã thuê 13 lao động địa phương vào làm việc với thời gian 6 tháng/năm. Thực tế, việc thuê mướn lao động HTX chỉ thoả thuận bằng miệng, chứ không có hợp đồng lao động theo quy định của Luật Lao động. Ông La A Nồng, Giám đốc HTX, cho biết: Thường vào vụ miến, từ tháng 9 (năm trước) đến tháng 4 (năm sau), HTX phải thuê lao động làm các công việc, như: Trồng, khai thác củ dong, nghiền bột, vận hành dây chuyền sản xuất miến, đóng gói sản phẩm... 3 năm nay chưa có cơ quan chức năng nào đến phổ biến hoặc hướng dẫn tham gia BHXH cho lao động làm việc ở HTX. Kể cả cán bộ quản lý HTX như tôi cũng chưa tham gia BHXH. Trên thực tế, chúng tôi cũng không nắm rõ pháp luật lao động như thế nào”.

Trên đây là những nguyên nhân dẫn tới việc tham gia BHXH của lao động, cán bộ quản lý tại các HTX đạt thấp. Để những đối tượng này tham gia BHXH đạt hiệu quả, bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp chính đáng, theo lãnh đạo BHXH tỉnh cần có sự vào cuộc của các cấp chính quyền địa phương, trực tiếp là cơ quan BHXH phối hợp cùng Sở LĐ-TB&XH, LĐLĐ tỉnh, Liên minh HTX tỉnh rà soát lại toàn bộ số lao động và cán bộ quản lý HTX. Từ đó, sẽ đánh giá và yêu cầu đơn vị tham gia BHXH theo quy định. Đồng thời, tổ chức thanh, kiểm tra các HTX hoạt động có hiệu quả; tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật BHXH cho cán bộ quản lý HTX.

Dương Trường