Bội chi bảo hiểm y tế, đâu là nguyên nhân?

Bảo hiểm y tế (BHYT) là một trong những trụ cột của hệ thống an sinh xã hội, “đỡ” gánh nặng chi phí và nhằm đảm bảo công bằng cho người dân trong tiếp cận các dịch vụ y tế, chăm sóc sức khoẻ. Bên cạnh những giá trị to lớn mà BHYT mang lại cho người dân, các chính sách liên quan hiện đang thể hiện nhiều bất cập, gây khó khăn cho nhiều cơ sở khám chữa bệnh và đang báo động nguy cơ vỡ quỹ.

Chưa bao giờ tình trạng âm quỹ khám chữa bệnh BHYT của Quảng Ninh lại “nóng” như hiện nay. Tính đến 9-2016, Quảng Ninh là một trong những địa phương bội chi BHYT với con số trên 100 tỷ đồng. Vượt quỹ BHYT trước đây chỉ xảy ra cục bộ, tại một số cơ sở y tế có đầu thẻ BHYT quá ít. Tuy nhiên, tại thời điểm này, tình trạng vượt quỹ đang diễn ra khá phổ biến và gây nhiều khó khăn cho các cơ sở khám chữa bệnh. Theo thống kê của BHXH tỉnh, tổng chi phí khám, chữa bệnh BHYT năm 2015 gần 1.000 tỷ đồng. Dự kiến tổng chi năm 2016 sẽ còn lớn hơn rất nhiều và bội chi BHYT chủ yếu là do chi đa tuyến quá lớn. Một trong những nguyên nhân dẫn tới hệ quả này là từ ngày 1-1-2016, việc thông tuyến khám chữa bệnh BHYT trên toàn quốc được thực hiện.

Bội chi BHYT, người bệnh điều trị tại các trung tâm tuyến huyện chịu nhiều thiệt thòi.

Buổi sáng ngày đầu tuần giữa tháng 11, tại khu vực đăng ký khám chữa bệnh bằng thẻ BHYT của Bệnh viện Đa khoa khu vực Cẩm Phả khá đông người. Theo quan sát của chúng tôi, trong số này có rất nhiều người đăng ký khám chữa bệnh ban đầu tại nơi khác, nhưng cũng tới khám chữa bệnh tại đây. Chị Ngô Thị Lan, xã Hạ Long (huyện Vân Đồn) cho biết: “Qua thông tin đại chúng tôi được biết, từ ngày 1-1-2016, người sử dụng thẻ BHYT sẽ có quyền đi khám, chữa bệnh ở các cơ sở y tế tuyến huyện trong cùng địa bàn tỉnh, không bị giới hạn bởi nơi đăng ký ban đầu mà vẫn được thanh toán đúng mức hưởng theo quy định. Tôi nghe mọi người ở nhà nói Bệnh viện Đa khoa khu vực Cẩm Phả chữa bệnh tốt hơn nên tôi tới khám tại đây”.

Việc người dân khám trái tuyến tăng đột biến không chỉ diễn ra ở các bệnh viện tuyến huyện mà ngay cả ở cấp xã, phường, không ít người dân đến thẳng các bệnh viện tuyến trên, trong khi những ca bệnh đơn giản này ở cấp huyện hoàn toàn có thể khám và điều trị được. Bác sĩ Nguyễn Văn Lương, Phó Giám đốc Trung tâm Y tế huyện Vân Đồn, cho biết: Trước đây người dân đăng ký khám tại các trạm y tế xã trên địa bàn, nếu vào khám điều trị bệnh viện tuyến trên phải có giấy chuyển tuyến mới được hưởng chi trả từ 80-95% tuỳ theo trường hợp, còn nếu không chỉ được hưởng 60%. Nay việc thông tuyến BHYT được triển khai dẫn đến rất đông sản phụ đăng ký BHYT tại trạm y tế cấp xã ở các địa phương khác tới khám tại Trạm Y tế phường Đại Yên (TP Hạ Long), sau đó chuyển tiếp vào Bệnh viện Sản - Nhi tỉnh với mục đích để vừa được khám bệnh viện tuyến trên lại được hưởng đúng chế độ BHYT. Việc này là quyền lợi chính đáng của người bệnh, nhưng thành ra lại là sự nặng gánh đối với Trung tâm Y tế. Bởi hiện khoán quỹ BHYT theo phương thức định suất trở nên quá vô lý sau khi thông tuyến BHYT. Bệnh nhân trên địa bàn huyện bây giờ có thể đến bất cứ cơ sở y tế nào ngang tuyến trong toàn quốc để khám chữa bệnh. Và các cơ sở ngang tuyến lại có thể chuyển bệnh nhân lên tuyến trên. Có nghĩa là bệnh viện không thể kiểm soát được bệnh nhân, nhưng tất cả chi phí đa tuyến, bệnh viện đều phải chi trả. Khi vượt quỹ thì bệnh viện lại là đối tượng được tập trung thanh tra xem vì sao lại vượt quỹ.

Theo Trung tâm Y tế huyện Vân Đồn, số chi BHYT cho tuyến trên quý nào cũng cao hơn với chi BHYT tại cơ sở. Hết 9 tháng năm 2016, đơn vị bội chi hơn 3 tỷ đồng; điều này dẫn đến việc phải nợ tiền thuốc các công ty dược. Không những vậy, Trung tâm phải chi trả rất nhiều khoản liên quan đến vật tư, dịch truyền...; trong khi BHXH chỉ tạm ứng 80% số tiền chi trả của quý trước. Bà Vũ Thị Thanh Thuỷ, Phó Giám đốc Trung tâm Y tế huyện Vân Đồn, cho biết: “Bội chi quỹ, BHYT chậm thanh toán vô tình đã “đẩy” Trung tâm vào cảnh nợ nần. Nợ tiền trực của nhân viên; nợ tiền thuốc nên các công ty dược không chuyển thuốc...”. Như vậy, phương thức khoán quỹ định suất BHYT hiện nay hoàn toàn không còn phù hợp. Các bệnh viện tuyến huyện đang trong tình trạng “một cổ, hai tròng”, phần lớn quỹ BHYT phải chi cho đa tuyến, một phần chi cho cơ sở, phần kinh phí còn lại từ quỹ quá thiếu so với chi cho hoạt động khám chữa bệnh trong khi phần kinh phí bội chi hợp lý lại được BHYT thanh toán quá chậm, đang ảnh hưởng đến sự phát triển của các cơ sở khám chữa bệnh.

Không chỉ ở Trung tâm Y tế huyện Vân Đồn, tình trạng bội chi BHYT diễn ra khá phổ biến tại nhiều cơ sở khám chữa bệnh tuyến huyện trên địa bàn tỉnh. Theo lãnh đạo Bệnh viện Bãi Cháy, tình trạng vượt quỹ, vượt trần BHYT ngày càng tăng tại đơn vị. Điều này khiến quỹ khám chữa bệnh BHYT mất cân đối nghiêm trọng, làm ảnh hưởng đến việc thực hiện chính sách BHYT, ảnh hưởng đến quyền lợi khám chữa bệnh BHYT của người dân. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này có nhiều. Hiện số lượng người bệnh sử dụng thẻ BHYT khám chữa bệnh ở bệnh viện tăng cao, quyền lợi của người bệnh có thẻ BHYT cũng được mở rộng. Mô hình bệnh tật thay đổi dẫn tới việc sử dụng ngày càng nhiều những kỹ thuật cao trong chẩn đoán và chữa bệnh.

Với thực trạng âm quỹ khám chữa bệnh BHYT như hiện nay, nhiệm vụ cân đối quỹ không còn là nhiệm vụ của riêng bệnh viện, của riêng ngành nào, mà cần sự vào cuộc mạnh mẽ của nhiều đơn vị liên quan, trong đó ngăn chặn có hiệu quả hành vi lạm dụng, trục lợi quỹ BHYT.

Nghĩa Hiếu[links()]