Quyết tâm "mới hoá" các chung cư cũ

Xác định việc cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ bị hư hỏng, xuống cấp là một trong những nhiệm vụ chính trị quan trọng, cấp bách nhằm cải thiện, nâng cao điều kiện ở và sinh hoạt của người dân, bảo đảm an toàn tính mạng cho người dân, Quảng Ninh đã xây dựng Đề án “Cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư cũ bị hư hỏng, xuống cấp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2015-2025” với quyết tâm “mới hoá” các chung cư cũ, tạo cảnh quan, bộ mặt không gian, kiến trúc đô thị hiện đại, văn minh...

Nỗ lực của tỉnh

Theo báo cáo của Sở Xây dựng trên địa bàn tỉnh có 55 khu nhà chung cư cũ, trong đó có 38 khu do các địa phương quản lý; 17 khu do các doanh nghiệp đang quản lý, sử dụng tập trung chủ yếu tại 3 thành phố: Hạ Long, Uông Bí, Cẩm Phả. Các chung cư cao từ 2 đến 5 tầng được xây dựng từ những năm 1960-1990. Do điều kiện kinh tế, điều kiện xây dựng, chất lượng xây dựng giai đoạn đó còn hạn chế, sau nhiều năm sử dụng, đến nay hầu hết các công trình hết niên hạn, sử dụng quá tải, kiến trúc thiếu thẩm mỹ, chất lượng công trình xuống cấp nghiêm trọng, có nguy cơ sập đổ không đảm bảo an toàn; tình trạng xây dựng lấn chiếm, cơi nới tự do tuỳ tiện; hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội bị quá tải và xuống cấp, gây ô nhiễm và mất vệ sinh môi trường…

Khu chung cư 3 tầng tại phường Bạch Đằng, Trung tâm TP Hạ Long đã xuống cấp sẽ được “mới hoá” bằng công trình hiện đại, văn minh. Ảnh: Lương Giang

Xác định việc cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ bị hư hỏng, xuống cấp là một vấn đề xã hội lớn, phức tạp, Quảng Ninh coi đây là một trong những nhiệm vụ chính trị quan trọng, cấp bách, trong đó việc đảm bảo sự an toàn tính mạng con người là trên hết. Việc cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ được Nhà nước tổ chức thực hiện theo nguyên tắc chủ yếu dựa vào nguồn vốn xã hội hoá theo hình thức đối tác công - tư theo Nghị định 15/NĐ-CP. Đối với các chung cư cũ liên quan đến ngành Than, giao cho TKV có trách nhiệm đầu tư xây dựng lại với quy mô và tầng cao phù hợp quy hoạch và điều kiện cụ thể của ngành và từng địa phương. Với chung cư cũ hiện do các địa phương quản lý, nếu có các doanh nghiệp tham gia đầu tư cải tạo, xây dựng lại (hoặc các hộ dân tự thành lập doanh nghiệp để đầu tư phù hợp quy hoạch, hoặc doanh nghiệp kết hợp với các hộ dân…), thì UBND các địa phương phải đứng ra tổ chức, tạo điều kiện hỗ trợ tốt nhất để thực hiện, đảm bảo nguyên tắc hài hoà lợi ích chung: Nhà nước - doanh nghiệp - người dân. Đối với các chung cư cũ hiện do các địa phương quản lý đã xuống cấp nghiêm trọng, nguy hiểm đến tính mạng của người dân (cấp độ D) mà không có doanh nghiệp tham gia đầu tư xây dựng lại, trước mắt UBND các địa phương có trách nhiệm tổ chức di dời khẩn cấp, cưỡng chế thực hiện việc phá dỡ; đồng thời có phương án đầu tư, huy động vốn có hiệu quả để xây dựng lại (hoặc có phương án chuyển địa điểm xây dựng khác phù hợp quy hoạch; chuyển mục đích sử dụng nền đất khu chung cư cũ phù hợp quy hoạch) .

Thực hiện chủ trương của tỉnh, từ năm 2010, các địa phương đã chủ động tổ chức điều tra, phân loại nhà chung cư, xây dựng đề án, kêu gọi các nhà đầu tư tham gia dự án cải tạo một số chung cư… Đến nay một số địa phương trên địa bàn tỉnh đã thực hiện di dời xong các  chung cư hư hỏng nặng (cấp độ D), cụ thể TP Cẩm Phả đã di dời được 70% các hộ dân sống tại các khu chung cư cấp độ D như khu chung cư của 6 đơn vị ngành Than (Xây dựng Hầm lò 1, Than Cao Sơn, Than Cọc Sáu, Công nghiệp ô tô, Than Dương Huy, Than Mông Dương)… TP Hạ Long đã di dời và tiến hành phá dỡ chung cư 5 tầng phường Hồng Hà và chung cư 5 tầng Trần Hưng Đạo. Hiện thành phố đang tiếp tục di dời các hộ dân ở khu chung cư 3 tầng phường Bạch Đằng.

Vẫn còn đó những khó khăn

Theo báo cáo đánh giá của các địa phương, đơn vị, chủ trương cải tạo, di dời các chung cư cũ của tỉnh đã nhận được sự đồng thuận cao của nhiều tầng lớp nhân dân, nhiều nơi người dân đã vui vẻ chấp thuận, tự nguyện di dời để chính quyền phá dỡ. Tuy nhiên, ở một vài nơi vẫn còn khó khăn, do một bộ phận nhân dân chưa đồng thuận với chính quyền. Nguyên nhân chính là do khó khăn trong công tác GPMB, bố trí quỹ nhà tạm cư, nhà tái định cư. Do hầu hết các chung cư cũ trên địa bàn thành phố nằm ở những vị trí rất đẹp, vì vậy khi có chủ trương cải tạo những chung cư này, đa phần người dân có nguyện vọng được tái định cư ở nơi có vị trí tương đương với nơi cũ. Tâm lý của các hộ dân không muốn di dời thay đổi chỗ ở cũ vì vị trí xây dựng chung cư mới thường ở xa trung tâm; chính sách bồi thường GPMB, chính sách tạm cư, tái định cư chưa hấp dẫn đối với người dân. Và như vậy chính quyền khó lòng đáp ứng được yêu cầu này, bởi Nhà nước không thu hồi đất và nhà của các hộ dân, vì vậy chỉ hỗ trợ tạm cư có thời hạn và hỗ trợ di chuyển đối với những hộ có quyền sử dụng đất và sở hữu nhà đang ở trực tiếp tại chung cư.

Chia sẻ với chúng tôi về vấn đề này, một số nhà đầu tư cho rằng, bài toán kinh tế của doanh nghiệp khi đầu tư vào các chung cư rất nan giải. Đặc biệt trong giai đoạn hiện nay đầu tư vào các dự án kiểu này thì rủi ro rất lớn. Theo quy định, việc xây mới phải tuân theo những quy chuẩn của đô thị hiện đại, căn hộ mới bao giờ cũng rộng hơn căn hộ cũ, buộc chủ đầu tư phải thu hồi tiền đầu tư thêm cho diện tích dôi ra, và vấn đề này luôn là điểm khó đồng thuận nhất giữa nhà đầu tư với người dân. Chưa kể chi phí cho việc phá dỡ, vận chuyển khối nhà cũ nát đã tiêu tốn của nhà đầu tư khoảng 20% tổng giá trị xây lắp. Vì sự bất đồng trong phương án giải quyết giữa chính quyền và người dân, sự thiếu “mặn mà” của các nhà đầu tư, dẫn đến việc di dời các hộ dân tại các chung cư 5 tầng phường Hồng Hà, chung cư 5 tầng Trần Hưng Đạo và gần đây là chung cư 3 tầng Bạch Đằng (TP Hạ Long) vô cùng gian nan, mất rất nhiều năm mới kêu gọi được nhà đầu tư…

TP Hạ Long đã hoàn thành tháo dỡ khu chung cư 5 tầng Trần Hưng Đạo để bàn giao mặt bằng sạch cho nhà đầu tư triển khai dự án mới. Ảnh: Đỗ Phương

Cần sự đồng thuận của người dân

Một chủ trương dù đúng, nếu không được sự ủng hộ, đồng thuận từ phía người dân sẽ rất khó thực hiện. Đơn cử như việc di dời khu nhà chung cư 3 tầng ở khu 6, phường Bạch Đằng từ nhiều năm nay không thực hiện được. Khu nhà này được xây dựng từ những năm đầu của thập kỷ 60 dành cho CBNV của một số đơn vị ngành Than trên địa bàn. Do quá trình sử dụng đã lâu, nhiều căn hộ đã xuống cấp nghiêm trọng, gây nguy hiểm cho người dân và như một “vết lem” làm mất mỹ quan đô thị thành phố. Từ năm 2010, TP Hạ Long đã có phương án cải tạo, kêu gọi các nhà đầu tư xây lại khu chung cư này, nhưng không nhà đầu tư nào chịu bỏ vốn, trong khi điều kiện ngân sách của thành phố hạn hẹp.

Nhằm mục đích ổn định đời sống cho nhân dân, khai thác hiệu quả tiềm năng, lợi thế khu đất “vàng” phục vụ cho phát triển kinh tế của địa phương, UBND tỉnh đã có chủ trương quy hoạch, triển khai Dự án hỗn hợp chung cư, văn phòng, trung tâm thương mại và nhà ở kết hợp phố mua sắm tại khu 6, phường Bạch Đằng. Để thực hiện dự án này sẽ phải di dời 4 khu nhà tập thể và 229 hộ dân, đến đầu tháng 8-2016, thành phố đã GPMB xong 4 đơn vị, bàn giao 1ha đất cho chủ đầu tư triển khai. Tính đến 15h ngày 9-9 đã có trên 100 hộ di chuyển đồ đạc, 63 hộ nhận tiền bồi thường, hỗ trợ; 23/33 hộ nhận tiền thưởng tiến độ bàn giao mặt bằng. Còn lại một số hộ dân không đồng tình, tiếp tục gửi đơn kiến nghị đến các cơ quan chức năng của tỉnh với nội dung: Đề nghị có biện pháp hỗ trợ tiền chênh lệch diện tích hoặc bồi thường bằng tiền; đề nghị xây dựng giá nhà thanh lý, giá nhà tái định cư; đề nghị được bồi thường bằng tiền theo Khoản 2, Điều 14 Nghị định 47/NĐ-CP (60% giá trị đất, 60% giá trị nhà)…

Trong quá trình triển khai dự án, các cơ quan chức năng của tỉnh, TP Hạ Long đã làm đúng quy trình, mục tiêu dự án, chính sách về cải tạo, di dời, hỗ trợ đền bù, tái định cư khi Nhà nước thực hiện GPMB; UBND tỉnh đã ban hành các chính sách về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư GPMB đảm bảo đúng các quy định của pháp luật; hỗ trợ và tạo điều kiện tốt nhất cho người dân. Đặc biệt UBND tỉnh đã ban hành chính sách riêng hỗ trợ các hộ dân thuê nhà thuộc sở hữu nhà nước tại khu chung cư 3 tầng (QĐ số 2732/QĐ-UBND ngày 24-8-2016), thể hiện sự quan tâm của Tỉnh uỷ, HĐND, UBND tỉnh đối với người dân; chính sách tái định cư cho các hộ dân đã được quan tâm bố trí ngay tại khu đất ở hiện tại, các phương án hỗ trợ tiền thuê nhà tạm cư đều thấu tình đạt lý, có lợi cho người dân. Trong quá trình giải quyết kiến nghị của người dân, lãnh đạo tỉnh và TP Hạ Long trực tiếp gặp gỡ, lắng nghe ý kiến của dân, tìm mọi cách tháo gỡ khó khăn, bất cập, tạo sự tin tưởng và đồng thuận cao trong đại bộ phận các hộ dân. Tuy nhiên, hiện vẫn còn một số hộ dân cố tình không đồng thuận với giải quyết của chính quyền, có những đòi hỏi vượt quá quy định và chính sách của Nhà nước.

Việc thực hiện Dự án hỗn hợp chung cư, văn phòng, trung tâm thương mại và nhà ở kết hợp phố mua sắm tại khu 6, phường Bạch Đằng là chủ trương lớn, nhằm phát triển kinh tế địa phương; đồng thời giải toả những khu nhà cũ xuống cấp, gây mất an toàn cho người dân là phù hợp và đúng đắn. Trong quá trình thực hiện các chính sách về bồi thường, hỗ trợ đã được giải quyết thoả đáng, thấu tình đạt lý, vì vậy rất cần sự đồng thuận của người dân để chủ trương lớn sớm được triển khai. Đối với những hộ dân cố tình không chấp thuận và có những hành vi quá khích, TP Hạ Long cần có biện pháp tuyên truyền, vận động, xử lý theo quy định của pháp luật trên cơ sở đảm bảo công bằng, lợi ích chính đáng của người dân và ANTT tại địa phương. Các cơ quan chức năng của tỉnh, thành phố sớm công khai phương án giá nhà thanh lý, tái định cư để người dân được biết. Chủ đầu tư, sau khi đã có mặt bằng sạch cần thực hiện đúng tiến độ cam kết để người dân yên tâm về nhà ở sau khi di dời.

Đặng Nhung

Hầu hết các hộ dân ủng hộ di dời * Ông Trần Nguyên Đản, Tổ trưởng tổ 4, khu Tân Lập 7, phường Cẩm Thuỷ, TP Cẩm Phả: Hầu hết các khu chung cư của ngành Than đều được xây dựng từ năm 1975. Tôi cũng đã sống ở chung cư của Công ty Than Dương Huy được 25 năm. Cả khu có 95 hộ dân đều là công nhân ngành Than. Trong quá trình sinh sống, các hộ dân đã nhiều lần phải sơn, sửa, lát nền, quét vôi… cho căn hộ, nhưng chỉ là giải pháp tạm thời. Đến nay, khu chung cư đã xuống cấp, tường nhà lở loét ngấm nước, mốc ẩm, vừa mất vệ sinh vừa không đảm bảo an toàn, thuận tiện trong sinh hoạt. Nhất là mỗi khi mưa bão, người dân trong khu chung cư lúc nào cũng đứng ngồi không yên. Do đó, khi được phường thông báo, tuyên truyền, hướng dẫn về việc di dời để xây mới khu chung cư các hộ dân đều hoàn toàn ủng hộ. Chúng tôi mong muốn các vướng mắc hiện nay trong việc hỗ trợ giải phóng mặt bằng nhanh chóng được tháo gỡ để người dân chủ động di dời, bố trí chỗ ở tạm thời, ổn định cuộc sống. * Anh Trần Ngọc Thung, tổ 91, khu 6, phường Bạch Đằng, TP Hạ Long: Tôi được ngành Than bố trí nhà ở tại khu chung cư 3 tầng, phường Bạch Đằng từ năm 1978. Sau thời gian dài sử dụng, khu chung cư đến nay đã xuống cấp nghiêm trọng, không đảm bảo an toàn. Thực hiện nghĩa vụ công dân đối với Nhà nước, tham khảo một số quy định tại Luật Đất đai, tôi đã sớm nhận thức được trách nhiệm của mình. Vì thế, ngay sau khi TP Hạ Long thông báo, tuyên truyền về việc sẽ dỡ bỏ khu nhà để đảm bảo an toàn cho người dân, đồng thời kêu gọi đầu tư xây dựng khu nhà mới, bán căn hộ lại cho người dân đang sinh sống nơi đây, tôi đã bàn bạc với gia đình và thống nhất đi thuê nhà ở tạm để sớm bàn giao mặt bằng cho nhà đầu tư. Cùng với việc nhận được đền bù cải tạo, gia đình tôi di chuyển sớm đã được TP Hạ Long thưởng cho 10 triệu đồng, chúng tôi rất phấn khởi. Rất mong các cấp chính quyền, chủ đầu tư dự án sớm hoàn thành công trình nhà ở mới để chúng tôi được trở về, an cư, lạc nghiệp. * Anh Trần Văn Nam, tổ 91, khu 6, phường Bạch Đằng, TP Hạ Long: Là một trong những hộ gia đình vẫn đang sinh sống tại khu chung cư 3 tầng, phường Bạch Đằng, tôi cũng như nhiều hộ dân khác đều đồng thuận với phương án phá dỡ khu chung cư cũ để xây dựng nhà mới của chính quyền. Chúng tôi đã sẵn sàng di chuyển nhà của mình theo đúng ngày yêu cầu. Tuy nhiên, điều trăn trở lớn nhất đối với các hộ dân đó là mong muốn được thông báo về thời gian, tiến độ cũng như giá bán công khai của khu nhà mới để có phương án chủ động bố trí tạm cư và chuẩn bị tiền để mua thêm diện tích. Thêm nữa, hiện tiền hỗ trợ thuê nhà cho chúng tôi mới ở mức 6 tháng, nếu thời gian thi công kéo dài, những tháng tiếp theo đề nghị chính quyền, chủ đầu tư dự án mới tiếp tục có chính sách hỗ trợ để các gia đình tiếp tục thuê nhà ở tạm chờ dự án mới hoàn thành. * Bà Lê Thị Kim Oanh, Phó Chủ tịch MTTQ phường Trần Hưng Đạo: Lô 4, 5, khu chung cư 5 tầng, phường Trần Hưng Đạo có 142 căn thuộc quyền sở hữu của 137 hộ dân. Được xây dựng đầu thập niên 1980, do đó khu chung cư đã cũ nát, xuống cấp trầm trọng, có thể đổ sập bất cứ lúc nào. Khi TP Hạ Long có quyết định di dời các hộ dân ra khỏi chung cư để cải tạo lại cũng đã gặp phải một số khó khăn vướng mắc do người dân chưa đồng thuận, nhưng đến nay thành phố đã di dời xong và bàn giao mặt bằng cho chủ đầu tư. Theo tôi, để có được sự đồng thuận đó của người dân, quan trọng nhất là từ chủ trương, kế hoạch, hỗ trợ, kiểm đếm, quy hoạch... phải được công khai, minh bạch, dân chủ. Mong muốn của các hộ dân là đẩy nhanh tiến độ dự án, có cơ chế ưu đãi, bố trí diện tích nhà ở phù hợp... để ổn định cuộc sống. Đỗ Phương - Cao Quỳnh (thực hiện)

[links()]