Móng Cái: Từ huyện biên giới nghèo đến đô thị hiện đại

60 năm kể từ ngày Khu mỏ được giải phóng, Móng Cái cùng với nhiều địa phương khác trên địa bàn tỉnh đã vươn lên phát triển mạnh mẽ. Đối với Móng Cái, đó là một hành trình dài trải qua những biến cố lịch sử, đi từ một huyện biên giới thuần nông, nghèo nàn, chậm phát triển để trở thành một đô thị hiện đại như hôm nay.

Một góc đô thị Móng Cái nhìn từ trên cao.

Ông Lê Văn Chắn, nguyên Phó Chủ tịch Thường trực UBND huyện Hải Ninh cũ (nay là TP Móng Cái) cho chúng tôi có những hình dung cụ thể về vùng đất Móng Cái hơn nửa thế kỷ trước. Ông Chắn chia sẻ: “Sau khi giải phóng Khu mỏ, Móng Cái được tiếp quản về thuộc tỉnh Hải Ninh (cũ). Lúc bấy giờ đời sống của người dân Móng Cái khó khăn vô cùng bởi đất đai cằn cỗi, chua phèn, nhiều đồi núi, cuộc sống chủ yếu dựa vào đánh bắt thuỷ hải sản. Cả thị trấn Móng Cái chỉ lèo tèo một vài ngôi nhà tầng của người Hoa và lính Pháp để lại, còn lại đều là những dãy nhà tranh tre nứa lá lụp xụp. Dân cư thưa thớt, khắp nơi chỉ thấy toàn lau sậy. Đường sá đi lại cũng khó khăn, gian khổ lắm. Để đi từ Móng Cái vào Hòn Gai dự họp, chúng tôi phải mất 1 ngày trời nếu đường thông. Còn rơi vào những ngày trời mưa lũ, đường sá bị chia cắt thì có khi mất 3-4 ngày mới vào tới nơi. Ngoài ra, dân Móng Cái còn đi bằng đường thuỷ nhưng các chuyến đò thì không phải lúc nào cũng có… Ông Chắn cho biết thêm: “Cuộc sống khó khăn là thế nhưng khác với những địa phương khác, Móng Cái còn là nơi “nơi đầu sóng ngọn gió” ở địa đầu Tổ quốc. Móng Cái phải thường xuyên đối mặt với những phức tạp của tình hình biên giới, vừa tăng cường lao động sản xuất vừa phải đấu tranh để bảo vệ từng tấc đất chủ quyền. Đó là chưa kể sau chiến tranh, Móng Cái phải gây dựng lại từ đầu toàn bộ cơ sở hạ tầng, sản xuất cho đến sắp xếp dân cư…”.

Những ngày gian khổ ấy đã nhanh chóng qua đi, đặc biệt là từ lúc mở cửa khẩu, Móng Cái được áp dụng nhiều chính sách ưu đãi, đặc thù. Từ một huyện biên giới nghèo, kinh tế kém phát triển và có xu hướng “đóng cửa”, sau gần 30 năm đổi mới, Móng Cái nhanh chóng phát triển từ huyện lên thị xã rồi trở thành thành phố với hệ thống hạ tầng kinh tế, kỹ thuật đồng bộ, toàn diện.

Với lợi thế địa kinh tế, địa chính trị, những năm gần đây, Móng Cái đã có những bước phát triển nhanh, toàn diện trên các lĩnh vực, trở thành một trong những trung tâm kinh tế lớn của tỉnh. Tốc độ tăng trưởng kinh tế cao bình quân đạt 14,35%/năm. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực, dịch vụ tăng trưởng nhanh và chiếm tỷ trọng cao. Năm 2014, tỷ trọng ngành thương mại - dịch vụ của thành phố chiếm 70%; ngành công nghiệp - xây dựng 16%; ngành nông nghiệp chiếm 14%. Thu nhập bình quân đầu người đạt trên 1.500 USD/năm. Giá trị hàng hoá qua cửa khẩu từ năm 2011 đến nay, đạt trên 14.200 triệu USD, tăng bình quân 7,2%/năm.

Từ năm 1996-2014, thành phố đã đầu tư gần 1.200 dự án, công trình với tổng mức đầu tư trên 3.400 tỷ đồng. Theo đó, tập trung đầu tư xây dựng một khối lượng lớn cơ sở vật chất cấp thiết, phục vụ phát triển thương mại, du lịch - dịch vụ, các ngành kinh tế, văn hoá xã hội và đảm bảo quốc phòng - an ninh. Riêng hệ thống hạ tầng kho, bến, bãi, cửa khẩu trên địa bàn Móng Cái được đầu tư trên 10.000 tỷ đồng, đáp ứng tốt nhu cầu trung chuyển hàng hoá và phục vụ hàng hoá XNK của các doanh nghiệp trong và ngoài nước qua cửa khẩu Móng Cái. Diện mạo đô thị Móng Cái ngày càng khởi sắc với hệ thống nhà cửa khang trang, hiện đại, gần 200 khách sạn, nhà nghỉ (trong đó có 2 khách sạn 5 sao), các chợ cửa khẩu, hàng trăm cửa hàng mua sắm v.v..

Hướng tới mục tiêu phát triển bền vững, Móng Cái đã đi đầu thực hiện hợp tác với các đơn vị tư vấn nước ngoài triển khai và hoàn thiện Quy hoạch tổng thể phát triển KT-XH Khu KTCK Móng Cái đến năm 2020, tầm nhìn 2030 và Quy hoạch chung xây dựng Khu KTCK Móng Cái đến năm 2030, tầm nhìn ngoài năm 2050. Hai quy hoạch vừa được HĐND tỉnh thông qua và báo cáo Chính phủ phê duyệt đã định vị cho Khu KTCK Móng Cái là địa bàn động lực quan trọng; một cực tăng trưởng kinh tế năng động của vùng Đồng bằng Sông Hồng. Đồng thời sẽ là trung tâm kinh tế phát triển trên vành đai kinh tế ven biển vịnh Bắc Bộ trong tương lai.

Phương Thuý