Xây dựng thoả ước lao động tập thể: Số lượng vẫn chưa đi cùng chất lượng

Thời gian qua, bằng nhiều giải pháp tích cực các cấp công đoàn đã phối hợp với các ngành, doanh nghiệp (DN) thương lượng, ký kết mới, ký kết lại nhiều thoả ước lao động tập thể (TƯLĐTT). Tuy nhiên, việc xây dựng và ký kết và thực hiện TƯLĐTT vẫn còn nhiều điều đáng nói.

LĐLĐ TP Hạ Long tổ chức ký kết lại thoả ước lao động tập thể ở 10 DN ngoài nhà nước trên địa bàn thành phố nhân dịp Tháng Công nhân năm 2014.

Còn nặng tính hình thức

TƯLĐTT là văn bản thoả thuận đối với các bên tham gia vào quan hệ lao động. Việc xây dựng TƯLĐTT là một việc làm cần thiết để CĐCS trong DN thực hiện chức năng bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng cho người lao động (NLĐ), để giám đốc DN có cơ sở làm tốt nghĩa vụ của mình trong việc thực hiện chế độ chính sách đối với NLĐ. Đây là một trong những yếu tố cơ bản để xây dựng mối quan hệ hài hoà, ổn định, tiến bộ trong DN. Tuy nhiên, bản TƯLĐTT này ở nhiều nơi vẫn chỉ là hình thức.

Theo một vị Chủ tịch Công đoàn của một DN có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) tại KCN Cái Lân thì nhiều khi các chủ DN này cứ nhìn nhau để thực hiện nên khó có sự vượt trội hẳn về xây dựng TƯLĐTT hay áp dụng những chính sách có lợi hơn cho NLĐ. Không những thế, nhiều DN xây dựng quy chế, nội quy, TƯLĐTT sơ sài, chung chung, chủ yếu ghi lại các nội dung của Bộ Luật Lao động hoặc dùng nguyên văn nội dung của TƯLĐTT cũ áp dụng cho các năm sau; không được cụ thể hoá, chưa có nhiều điều khoản có lợi hơn cho NLĐ so với pháp luật. Thậm chí, có DN hàng năm không tiến hành đánh giá kết quả thực hiện, điều đó thể hiện TƯLĐTT chưa được mọi người quan tâm, vẫn chỉ mang tính hình thức, không mang lại tác dụng đích thực. Nhiều vi phạm pháp luật vẫn diễn ra tại DN. Rõ nhất là vi phạm về các chính sách BHXH, BHYT, khám sức khoẻ định kỳ hoặc CNLĐ làm công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại chưa được khám sức khoẻ thêm 1 lần trong năm, không thực hiện chi nghỉ dưỡng sức và một số chính sách đối với lao động nữ...

Theo ông Trần Danh Chức, Chủ tịch LĐLĐ tỉnh: Vẫn còn khoảng trên 40% DNNQD trên địa bàn tỉnh chưa tổ chức ký kết lại TƯLĐTT đã hết hạn. Trong khi đó Bộ Luật Lao động đã có nhiều thay thế, sửa đổi mà vẫn thực hiện theo thoả ước cũ thì quyền lợi của NLĐ đương nhiên là rất thiệt thòi. Không những thế, nhiều đơn vị xây dựng thoả ước chỉ để đối phó với pháp luật chứ có thực hiện hay không thì lại là chuyện khác.

Áp “barem” chấm điểm cho các bản thoả ước

Trên thực tế, việc TƯLĐTT vẫn còn nặng tính hình thức là do về phía chủ DN chưa thấy hết tác dụng của việc thực hiện thoả ước này trong việc quản lý, điều hành. Một số DN do điều kiện SXKD có khó khăn, không ổn định, nhận thức của người sử dụng lao động hạn chế về pháp luật, nên lo ngại khi tổ chức thực hiện quy chế dân chủ và TƯLĐTT tốn kém, mất thời gian, là sự ràng buộc đối với người sử dụng lao động nên không thực hiện. Còn về phía CĐCS cũng chưa chủ động trong việc đặt ra yêu cầu đối với chủ DN, chưa chủ động chuẩn bị nội dung và bàn bạc với người sử dụng lao động để tổ chức thực hiện; chưa có phương pháp, hình thức đôn đốc, vận động, thuyết phục người sử dụng lao động thấy rõ tác dụng của việc thực hiện quy chế dân chủ và TƯLĐTT trong việc điều hành, quản lý DN...

Thời gian qua, với sự vào cuộc tích cực của các cấp công đoàn, việc thực hiện bản TƯLĐTT ở nhiều DN, đặc biệt ở các DN FDI trên địa bàn tỉnh đã có nhiều kết quả khả quan. Chất lượng và nội dung các bản thoả thuận được nâng cao, tính hình thức của các bản thoả ước giảm dần. Nhiều DN đã dành nhiều ưu đãi cho NLĐ như hỗ trợ đào tạo nghề, cho công nhân vay vốn không tính lãi, xây dựng nhà trẻ, tăng thời gian nghỉ ngơi cho lao động nữ mang thai, nuôi con nhỏ dưới 12 tháng tuổi, trả thêm tháng lương thứ 13... Qua thương lượng ký kết và thực hiện TƯLĐTT, quyền dân chủ, ý thức trách nhiệm, tính tổ chức, kỷ luật của NLĐ ngày càng được nâng cao, tạo mối quan hệ lao động hài hoà, ổn định, tiến bộ trong DN. Điển hình như, Công ty TNHH Everbest Việt Nam, Công ty Sản xuất nến cao cấp AIDI Việt Nam, Công ty TNHH Công nghiệp Young Sun Wolfram Việt Nam... và nhiều DN tư nhân đã xây dựng được bản TƯLĐTT với những điều khoản có lợi hơn cho NLĐ so với quy định của Bộ Luật Lao động.

Ông Trần Danh Chức cũng cho biết: Để đánh giá đúng thực chất các bản TƯLĐTT, vừa qua Tổng LĐLĐ Việt Nam cũng đưa ra “barem” chấm điểm cho các bản thoả ước, trên cơ sở đó, LĐLĐ tỉnh cũng đã chỉ đạo các cấp công đoàn đánh giá lại chất lượng các bản TƯLĐTT sau đó tham gia với các DN nhằm đảm bảo quyền lợi cho NLĐ. Bên cạnh đó, đề tài khoa học xã hội: “Giải pháp nâng cao chất lượng, ký kết và thực hiện TƯLĐTT tại các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh” đang được LĐLĐ tỉnh triển khai đã góp phần nâng cao hơn nữa chất lượng bản thoả ước, đảm bảo quyền và lợi ích chính đáng, hợp pháp cho NLĐ; xây dựng mối quan hệ hài hoà, ổn định, tiến bộ trong DN.

Thanh Hằng