Việc làm cho người khuyết tật: Vẫn là thực trạng buồn

Trong những năm qua, Quảng Ninh luôn thực hiện tốt công tác chăm sóc, hỗ trợ người khuyết tật. Bằng những chính sách ưu tiên, ưu đãi, bằng tình thương và tấm lòng nhân ái của toàn xã hội, ngày càng có nhiều người khuyết tật được giúp đỡ để vượt qua những khó khăn, bất hạnh trong cuộc sống... Tuy vậy, cuộc sống của phần đông người khuyết tật trên địa bàn vẫn còn khó khăn. Đặc biệt, vấn đề việc làm vẫn là một thách thức đối với họ trên con đường làm chủ cuộc sống và hoà nhập cộng đồng.

“Tự lực cánh sinh” là chính

Ở phường Hồng Hà, TP Hạ Long rất nhiều người biết và cảm phục tấm gương của cô giáo tật nguyền Trương Thị Diệu Thuý. Từ hồi còn nhỏ, một cơn bạo bệnh đã cướp đi của cô đôi chân. Thế nhưng, với nghị lực của mình, Thuý vẫn tiếp tục theo đuổi học hành. Trong suốt 12 năm học phổ thông, Thuý luôn là một học sinh xuất sắc. Dẫu thiệt thòi hơn các bạn cùng trang lứa, nhưng ước mơ được học, được khẳng định mình vẫn luôn cháy bỏng trong cô. Tốt nghiệp lớp 12, cô đã nộp đơn thi vào trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội. Sau bốn năm trải qua khó khăn, vất vả, cô tốt nghiệp đại học với tấm bằng loại ưu. Thế nhưng, tấm bằng đại học cũng không giúp cô có một việc làm ổn định. Đến đơn vị nào xin việc cô cũng nhận được sự khâm phục và những ánh mắt kính nể xen lẫn ái ngại... Thế nhưng cuối cùng vẫn là những cái lắc đầu. Không muốn con mình bỏ phí kiến thức, bỏ phí những nỗ lực trong hai chục năm trời, bố mẹ cô đã động viên con mở lớp dạy tiếng Anh ở nhà. Ban đầu cũng chỉ là dạy các em quanh xóm. Sau “tiếng lành đồn xa”, nhiều em học sinh đã tìm đến Thuý để học. Hiện nay, với thu nhập từ việc dạy học, Thuý có thể tự đảm bảo cho cuộc sống của mình. Và hạnh phúc đã mỉm cười với Thuý khi cô tìm được “một nửa”, cũng là một người cùng cảnh ngộ và sinh được một cậu con trai kháu khỉnh.

Công ty CP Mai Hoàng (TP Hạ Long) là một trong những doanh nghiệp đã quan tâm tạo nhiều điều kiện cho người khuyết tật làm việc. Ảnh: THÙY LINH

Không riêng Thuý mà nhiều người khuyết tật trên địa bàn tỉnh không xin được việc làm ở các đơn vị, các doanh nghiệp dù vẫn còn đủ sức khoẻ để lao động. Phần đông trong số họ vẫn phải sống dựa vào gia đình, người thân hoặc tự tạo việc làm cho bản thân. Trong danh sách những người khuyết tật tiêu biểu do Hội Bảo trợ người tàn tật và trẻ mồ côi cung cấp, chúng tôi thấy điểm chung ở họ chính là những tấm gương tự lập, vượt lên tật nguyền. Ông Hoàng Thanh, Phó Chủ tịch Hội Bảo trợ người tàn tật và trẻ mồ côi cho biết: “Trên địa bàn tỉnh cũng có một số doanh nghiệp tham gia đào tạo nghề cho người khuyết tật nhưng cũng chỉ đào tạo để tự sử dụng là chính. Mà số người khuyết tật còn sức lao động có việc làm cũng rất ít. Phần đông họ là lao động tự do. Đặc biệt ở các vùng nông thôn, người khuyết tật chủ yếu tham gia vào công việc nhà nông là chính. Một số ít tham gia buôn bán nhỏ...”.

“Cánh cửa” vẫn hẹp

Không phải đến bây giờ vấn đề việc làm cho người khuyết tật mới được đặt ra. Pháp lệnh về người tàn tật năm 1998; Luật Người khuyết tật năm 2010 quy định rất rõ về vấn đề dạy nghề và việc làm của người khuyết tật với những ưu đãi đặc biệt cho các đối tượng này. Tuy nhiên, có việc làm vẫn là vấn đề khó đối với người khuyết tật trong cả nước nói chung và Quảng Ninh nói riêng. Hiện nay, trên toàn tỉnh chỉ có 14 cơ sở sản xuất kinh doanh dành riêng cho người khuyết tật. Để được công nhận là cơ sở sản xuất, kinh doanh dành cho người khuyết tật, các cơ sở này phải có trên 51% số lao động là người khuyết tật. Tuy nhiên, do quy mô của các cơ sở này còn nhỏ nên thu hút được rất ít lao động. Tính tổng số lao động khuyết tật của các cơ sở này cũng chỉ vào khoảng 4-5 trăm người.

Lãnh đạo Hội Bảo trợ người tàn tật và trẻ mồ côi Quảng Ninh đến thăm và tặng quà cho các đối tượng là người khuyết tật ở Đông Triều. Ảnh: VIỆT HOA

Bên cạnh đó, người khuyết tật cũng khó tìm việc trong các đơn vị, các doanh nghiệp bình thường bởi những rào cản về trình độ, sức khoẻ. Mặc dù Quảng Ninh là địa phương đầu tiên trong cả nước thành lập được Quỹ Việc làm cho người tàn tật vào năm 2006 với tổng quỹ hiện nay là hơn 10 tỷ đồng nhưng đến nay Quỹ vẫn chưa phát huy được hiệu quả như mong muốn. Theo quy định, Quỹ Việc làm cho người tàn tật dùng để hỗ trợ cho cơ sở dạy nghề, cơ sở SXKD dành riêng cho người khuyết tật để xây dựng nhà xưởng, mua máy móc, thiết bị, duy trì dạy nghề và phát triển sản xuất. Các cơ quan quản lý để đào tạo nâng cao năng lực đối với người làm công tác dạy nghề, tư vấn, giới thiệu việc làm cho người khuyết tật cũng được hưởng từ nguồn quỹ này... Đáng chú ý là trong quy định của Quỹ thì các khoản chi cho việc đào tạo nghề là khá rộng, như là chi khai giảng, tuyển sinh, bế giảng, cấp chứng chỉ, chi chỉnh sửa, biên soạn giáo trình... Quy định là thế nhưng cơ chế chi trả quỹ, hỗ trợ các dự án của các cơ sở có người khuyết tật chưa đồng bộ, thống nhất, nhiều điểm còn chồng chéo. Bởi vậy không ít các dự án dạy nghề hoặc việc làm rất có lợi cho người khuyết tật, phù hợp với đối tượng hỗ trợ của Quỹ nhưng lại vướng ở khâu hồ sơ, thủ tục. Chính vì vậy, hiện nay Quỹ Việc làm cho người tàn tật vẫn còn tồn đọng hơn 9 tỷ đồng.

Người ta thường nói việc làm là cánh cửa vào đời với mỗi con người. Tuy nhiên, với những khó khăn đang tồn tại, “cánh cửa” của người khuyết tật vẫn còn rất hẹp.

Bảo Bình