Dạy thêm, Học thêm: Cần quản lý chặt chẽ hơn

Dạy thêm, học thêm tràn lan với thời gian kéo dài trong ngày, trong năm không chỉ khiến học sinh không còn thời gian để tự học, giải trí mà còn tạo áp lực, bức xúc trong dư luận, phụ huynh. Đây là thực tế tồn tại trong ngành GD-ĐT từ nhiều năm nay. Để giải quyết tận “gốc” vấn đề này, cần thắt chặt hơn trong công tác quản lý.

Dạy thêm, học thêm nhiều sẽ khiến học sinh không còn thời gian để tham gia các sinh hoạt tập thể. Trong ảnh: Trình diễn thời trang của học sinh Trường THCS Mạo Khê II trong Hội thi tìm hiểu kiến thức về SKSS vị thành niên và phòng, chống HIV/AIDS.

Cung đáp ứng cầu

Sang năm cậu con trai mới vào lớp 1 thế nhưng mấy ngày nay chị Bùi Thị Hương (Hồng Hà, TP Hạ Long) đã chạy đôn, chạy đáo để kiếm địa chỉ cho con luyện chữ, học đánh vần. Chị bảo: “Lo lắm cô ạ! Con nhà người ta đi luyện chữ ầm ầm. Con mình mà không ôn luyện đến lúc đi học làm sao theo kịp các bạn”. Không riêng chị Hương mà hầu hết các bậc phụ huynh đều có tâm lý lo lắng con cái sẽ không theo kịp chương trình trên lớp hoặc bị cô giáo “để ý” vì không đi học thêm… Thế nên, dạy thêm, học thêm đã trở thành trào lưu trong các bậc phụ huynh, giáo viên và học sinh các nhà trường. Chị N.T.H (Cẩm Thạch, TX Cẩm Phả) cho biết: “Con tôi năm nay vào lớp 5. Cháu học cũng khá nhưng vẫn phải cho học thêm vì cả lớp cháu đi học thêm. Con mình không học không được”. Theo chị H, để cho con học có chất lượng, chị cùng 4-5 phụ huynh khác tổ chức thành nhóm, chọn giáo viên và tổ chức cho các con học ngay tại nhà cô giáo. Chi phí là 250.000 đồng/buổi. Mỗi tuần học 3 buổi.

Cấp mầm non, tiểu học là những cấp học “nhẹ nhàng” không đòi hỏi cao về kiến thức mà các bậc phụ huynh đã tạo sức ép như vậy. Còn với học sinh THCS, THPT khi lượng kiến thức đòi hỏi cao hơn, nặng hơn, nhất là cuối cấp THPT các em lại chuẩn bị kiến thức cho kỳ thi đại học, cao đẳng thì việc học thêm đã trở thành nhu cầu bức thiết, không thể thiếu. Có “cung ắt có cầu” - điều này đã trở thành quy luật. Thế nên tình trạng dạy thêm được dịp “nở rộ” ở nhiều nơi trong tỉnh; nhất là ở những vùng đô thị. Và việc dạy thêm đôi khi cũng biến thành “thước đo” để khẳng định danh tiếng và giá trị nghề nghiệp của nhiều giáo viên. 

Lợi và hại

Không ai biết chính xác dạy thêm, học thêm bắt đầu xuất hiện từ bao giờ. Nhưng mấy năm gần đây thì hiện tượng này đã diễn ra phổ biến ở cả trong và ngoài trường học; cả trong năm học và một phần của kỳ nghỉ hè. Dạy thêm, học thêm đều có ở tất cả các cấp học từ mầm non, tiểu học, THCS đến THPT với những quy mô và mức độ khác nhau. Phần lớn, dạy thêm, học thêm đều xuất phát từ nhu cầu của cha, mẹ học sinh muốn nâng cao kết quả học tập của con em thông qua các hình thức phụ đạo học sinh yếu kém, bồi dưỡng học sinh giỏi, ôn thi đại học. Một số ít phụ huynh lại muốn con học thêm để kết hợp giữa việc học với việc quản lý con cái trong khi họ bận công việc hàng ngày. Theo đồng chí Ngô Văn Hợi, Phó Giám đốc Sở GD-ĐT, dạy thêm, học thêm là một khái niệm có nội hàm rộng. Nếu dạy thêm, học thêm đúng quy định là cách củng cố và mở rộng kiến thức học sinh đã học trên lớp. Đây cũng là một hình thức quản lý, giáo dục học sinh ngoài giờ học. Dạy thêm, học thêm đúng quy định được hiểu là dạy có chất lượng, dạy đảm bảo đủ về mặt thời gian và tổ chức, cá nhân đó được cơ quan chức năng cấp phép”.

Trao đổi với giáo viên, phụ huynh, học sinh nhiều người đã khẳng định, mặt tích cực của dạy thêm và học thêm là giúp cho người dạy có thể củng cố kiến thức, nâng cao được chuyên môn. Còn người học được bổ sung, củng cố kiến thức để đạt kết quả cao trong học tập. Thêm nữa là gia đình, nhà trường quản lý học sinh tốt hơn. Thực tế từ nhiều năm nay, việc tổ chức dạy thêm, học thêm đã mang lại thành tích cao cho các trường học trong đào tạo chất lượng mũi nhọn và giáo dục đại trà. Thông thường ở vùng đô thị, thành phố lớn, việc dạy thêm, học thêm chủ yếu theo nhu cầu của phụ huynh, có sự thoả thuận mức chi phí giảng dạy, học tập giữa người dạy và người học. Còn ở miền núi, vùng sâu, vùng xa, hải đảo phần lớn giáo viên tình nguyện dạy thêm không lấy tiền công để phụ đạo cho học sinh yếu kém hoặc đóng góp tiền, sách, vở để hỗ trợ học sinh nghèo được đi học và học thêm buổi để có thể đuổi kịp trình độ chung của học sinh trong lớp...

Tuy nhiên, bên cạnh mặt tích cực đó, dạy thêm, học thêm cũng có những mặt trái, gây không ít bức xúc cho dư luận xã hội. Đó là tình trạng dạy thêm, học thêm tràn lan; dạy thêm, học thêm vì sức ép của xã hội, của gia đình. Nói cách khác, giáo viên dạy thêm vì “sỹ diện nghề”; còn học sinh đi học thêm vì… “sợ cô giáo”. Những lớp học thêm như vậy thường chất lượng không cao hoặc không phù hợp với điều kiện kinh tế của nhiều gia đình học sinh. Hơn nữa, học sinh cũng không còn thời gian để vui chơi, giải trí, rèn luyện kỹ năng sống; trau dồi kiến thức hiểu biết pháp luật, xã hội... 

Cần tăng cường quản lý

Quản lý dạy thêm, học thêm đã được ngành GD-ĐT đặt ra và thực hiện từ năm 2007 cùng với việc triển khai các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn của Bộ GD-ĐT, của tỉnh. Tiếp đó đến tháng 12-2010, Sở GD-ĐT có công văn 3894/SGD-ĐT-VP chỉ đạo các Phòng GD-ĐT, các trường THPT, phổ thông dân tộc nội trú, các Trung tâm HN&GDTX thực hiện nghiêm túc quy định về dạy thêm, học thêm. Trong đó, quy định rất cụ thể thời gian dạy thêm, học thêm cả cấp THCS, THPT mỗi buổi không quá 3 tiết/tuần; mỗi tuần không quá 6 buổi và không dạy thêm vào các ngày nghỉ theo quy định. Các đơn vị đã tổ chức dạy 2 buổi/ngày thì không được tổ chức dạy thêm vào bất cứ thời gian nào còn lại trong ngày dưới mọi hình thức; quy trách nhiệm quản lý toàn bộ việc tổ chức dạy thêm, học thêm, dạy 2 buổi/ngày của giáo viên và đơn vị cho thủ trưởng đơn vị. Thậm chí, việc tổ chức dạy thêm, học thêm còn phải được cấp có thẩm quyền cấp phép mới coi là hợp pháp (đối với cấp THPT do Sở GD-ĐT cấp phép; với cấp tiểu học, THCS do UBND huyện cấp phép). Mặc dù quy định chặt chẽ như vậy nhưng Sở GD-ĐT cũng thừa nhận việc quản lý dạy thêm, học thêm vẫn còn rất hạn chế. Hiện Sở GD-ĐT mới chỉ thực hiện cấp phép cho 42 trường THPT, trung tâm HN&GDTX; 104 thầy, cô giáo dạy thêm tại trường và gia đình. Còn việc cấp phép cho các trường, các thầy, cô giáo cấp tiểu học, THCS do các địa phương quản lý cũng ở tình trạng tương tự. Đã vậy, công tác kiểm tra các điều kiện, tiêu chuẩn đạt và duy trì các tiêu chuẩn ấy trong suốt thời gian giảng dạy của tổ chức, cá nhân không thường xuyên, liên tục. Công tác quản lý lỏng lẻo trong khi đó, chương trình giáo dục phổ thông còn nặng, áp lực các kỳ thi lớn trong khi tỷ lệ học sinh/lớp cao; điều kiện cơ sở vật chất để học 2 buổi/ngày thì hạn chế; nhận thức của nhiều phụ huynh, giáo viên coi việc dạy thêm, học thêm như là một ngành dịch vụ… Tất cả những điều đó đã khiến cho tình trạng dạy thêm, học thêm tràn lan còn khá phổ biến.

Để giải quyết được “gốc rễ” vấn đề này, đã có rất nhiều ý kiến tham góp với ngành GD-ĐT. Các ý kiến đều cho rằng: Không thể xoá bỏ dạy thêm và học thêm vì nó được sinh ra từ nhu cầu của xã hội. Tuy nhiên, phải tăng cường công tác quản lý. Ngành nên có những quy định chặt chẽ hơn nữa về các tiêu chí, điều kiện để được cấp phép đối với các tổ chức, cá nhân đứng ra tổ chức dạy thêm, học thêm; chỉ cho phép việc dạy thêm, học thêm tổ chức trong các trường học, các cơ sở giáo dục để tăng hiệu quả quản lý, gắn trách nhiệm của người đứng đầu các cơ sở giáo dục đó. Cùng với tăng cường quản lý, cần phải có những sửa đổi, bổ sung các quy định về dạy thêm, học thêm trước đó không còn phù hợp… Theo Quyết định 2699/2007/QĐ-UBND của UBND tỉnh, mức thu dạy thêm, học thêm đối với bậc THCS không quá 3.000 đồng/học sinh/buổi/môn học; THPT không quá 4.000 đồng/học sinh/buổi/môn học; tiểu học mức thu cụ thể do thoả thuận giữa phụ huynh với nhà trường nhưng không quá 5.000 đồng/buổi/môn học. Nhưng trên thực tế, hiện nay mức phụ huynh chi trả cho dạy thêm, học thêm lớn hơn rất nhiều lần. Vì vậy, tỉnh cũng cần sớm điều chỉnh mức thu này để đảm bảo việc quản lý dạy thêm, học thêm đạt hiệu quả.

Cẩm Nang