Con đường di sản bên bờ Vịnh Hạ Long...

Làm đẹp tuyến đường bao biển Hạ Long - Cẩm Phả - Vân Đồn bằng các tác phẩm nghệ thuật tạo hình là ý tưởng của dự án trang trí con đường di sản mà Hội VHNT Quảng Ninh đang triển khai.

Dự án được lấy tên là “Con đường di sản” vì tuyến đường bao biển chạy bên Vịnh Hạ Long hai lần được UNESCO công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới, còn bên kia là các di sản văn hóa. Đó là những di sản lịch sử - văn hóa về nghề khai khoáng ở Việt Nam, dấu tích khu mỏ thời thuộc Pháp, núi Truyền Đăng, sau là núi Bài Thơ, nơi lưu giữ các tác phẩm thi ca từ thế kỷ 15; nơi lưu dấu lá cờ Đảng lần đầu tiên tung bay ở Vùng mỏ.

Phối cảnh vỉa hè đường bao biển Trần Quốc Nghiễn, trong đó một số điểm có trưng bày tượng nghệ thuật ngoài trời.

Đây là tuyến đường ven biển kết nối giao thông giữa khu vực phía Tây của TP Hạ Long với các địa phương lân cận. Tuyến đường góp phần xây dựng hình ảnh thành phố du lịch hiện đại và xinh đẹp bên bờ Vịnh Hạ Long, là điểm nhấn không gian kiến trúc, tạo ra nét đặc trưng khác biệt của thành phố, đảm bảo nhu cầu giao thông và là trục phát triển không gian, kết nối các đô thị quan trọng nhất của tỉnh.

Ông Đào Huy Toàn, Chủ tịch Hội VHNT Quảng Ninh, cho biết: Tuyến đường bao biển Hạ Long - Cẩm Phả, Cẩm Phả - Vân Đồn là một trong những công trình trọng điểm đang được hoàn thiện, tạo thành hệ thống giao thông đồng bộ, hiện đại và là điểm nhấn tham quan du lịch cho du khách khi đến với Quảng Ninh. Để phát huy hết giá trị và vị thế của tuyến đường cần tích hợp các yếu tố văn hóa, lịch sử, văn học - nghệ thuật, tạo thêm yếu tố khác biệt cho tuyến đường. Vì vậy, Hội VHNT Quảng Ninh đề xuất nghiên cứu thực hiện đưa các tác phẩm văn học - nghệ thuật vào không gian tuyến đường, nhằm chuyển tải các giá trị lịch sử, văn hóa của tỉnh, của cả nước và quốc tế, nâng tầm công trình trở thành “Con đường Di sản” xứng với miền đất Kỳ quan thiên nhiên thế giới, đồng thời xây dựng, hình thành thêm sản phẩm du lịch cho Hạ Long, Quảng Ninh.

Trên cơ sở các ý tưởng quy hoạch trước đây, đề án sẽ tiếp tục phát huy lợi thế con đường và các tài nguyên hiện có để tạo thêm điểm nhấn, yếu tố khác biệt, xếp hạng những “cái nhất” mang tầm quốc gia và quốc tế, phục vụ phát triển dịch vụ và bảo tồn văn hóa. Tạo dựng những kỷ lục tầm quốc gia và quốc tế: Con đường than đá duy nhất; con đường huyền thoại Hạ Long; cảng than sớm nhất Đông Dương, con đường nghệ thuật dài nhất Việt Nam v.v.

Con đường di sản được tạo dựng qua việc tận dụng mặt bằng và những giá trị hiện hữu trên tuyến đường. Theo đó, đoạn đường bến phà Hòn Gai cũ sẽ tiến hành bảo tồn và khai thác các công trình thời Pháp xây dựng từ thế kỷ 19. Nơi đây sẽ thiết kế bức phù điêu khổ lớn, nội dung như một câu chuyện kể về Vùng mỏ một thời oanh liệt, với bến phà Hòn Gai - một bến phà “huyền thoại”, ba lần đón nhận danh hiệu Anh hùng LLVTND, nơi gắn với nhiều chiến công hiển hách thời chiến tranh chống Mỹ; dấu tích cần cẩu và cảng than do Pháp xây dựng đầu tiên ở Việt Nam và Đông Dương; hệ thống nhà tù do Pháp xây dựng để giam giữ công nhân mỏ, cùng các chiến sĩ cách mạng kết nối với dấu tích khu nhà của chủ mỏ v.v.

Đây là tuyến đường rộng mở với con sông Cửa Lục đổ ra biển; núi Truyền Đăng xưa, nay là núi Bài Thơ, ngọn núi “huyền thoại” biểu tượng rất đỗi tự hào của Vùng mỏ. Nơi đây có đền Trần Quốc Nghiễn, danh tướng của nhà Trần từng tham gia trong những cuộc chiến đánh bại quân xâm lược Nguyên Mông vào thế kỷ 13. Nội dung này sẽ được thể hiện trên tác phẩm nghệ thuật phù điêu. Tại khu vực cầu Bài Thơ dự kiến sẽ xây dựng tượng hai con rồng lớn tại khoảng giữa chạy dọc thân cầu. Đôi rồng vừa là biểu tượng của huyền thoại Hạ Long, vừa là biểu tượng hoàng đế ngự về miền đất này như một huyền thoại.

Trên cung đường từ núi Bài Thơ đến hết Công viên hoa Hạ Long dài khoảng 1,5 km sẽ được tạo dựng thành cung đường thơ: Khởi nguồn từ những bài thơ còn lưu giữ trên vách núi Truyền Đăng xưa, nay là núi Bài thơ (hiện còn gần 10 bài). Cùng với đó sẽ dựng tượng và khắc đá bài thơ của Hoàng đế, thi sĩ Lê Thánh Tông (đã khắc trên vách núi Bài thơ năm 1468); dựng tượng Danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn Trãi cùng bài thơ “Nhập lộ Vân Đồn”; tượng, thơ của chúa Trịnh Cương; chọn lọc các nhà văn, nhà thơ trong nước và quốc tế đã thành danh, có thơ sáng tác về Hạ Long như: Huy Cận, Sóng Hồng, Chế Lan Viên… và một số nhà thơ nổi tiếng của Nga, Pháp, Trung Quốc, Ý.

Tại cung đường cạnh núi, hồ Cô Tiên, xây dựng biểu tượng truyền thuyết Lạc long Quân, Âu Cơ. Còn tại cung đường Bảo tàng, Thư viện đang chứa đựng hàng chục nghìn cổ vật quý, hàng chục nghìn đầu sách và hàng triệu cuốn sách điện tử, sẽ thể hiện các tác phẩm nghệ thuât tạo hình về văn hóa Hạ Long, văn hóa Đông Sơn, Sa Huỳnh. Tại cung đường từ Cung Quy hoạch, Hội chợ và Triển lãm tỉnh đến bãi tắm (dài hơn 2km) có vỉa hè rộng 26m, sẽ điêu khắc biểu tượng của các nước ASEAN, APEC và các nước trên thế giới; biểu trưng của các tỉnh, thành phố trong cả nước bằng than, đá, gốm. Còn cung đường khu vực bãi tắm Hạ Long sẽ là không gian dành cho các nghệ sĩ tùy hứng sáng tác, gửi gắm nghệ thuật  tạo hình của cả nhân loại. Cung đường cuối bãi tắm trải dài tới khu Cái Xà Cong là nơi các nhà tạo hình trong và ngoài nước thả sức sáng tạo, chủ đề “Huyền thoại Hạ long”.

Cung đường nối tiếp đường bao biển đi Cẩm Phả là nơi sáng tạo, thể hiện các tác phẩm tạo hình với chủ đề về nghề đánh bắt hải sản, như ngư cụ, tàu thuyền, chài lưới, đời sống người dân chài. Tuyến tiếp theo trải dài tới Cẩm Phả, khi đoạn đường hoàn thành, tùy vào hiện trạng để chuyển tải các tác phẩm về nghề khai thác than ở Vùng mỏ bằng chất liệu than đá, đá, gốm…

Tại đường đi bộ và một số không gian rộng dùng đá, gốm lát thành các bức tranh lớn và biểu tượng Hạ Long. Giữa một số cung đường thiết kế các điểm dừng chân, hầm bán giải khát, đồ lưu niệm, nhà vệ sinh, nơi chế tác than đá (do các doanh nghiệp đầu tư và khai thác).

Ông Đào Huy Toàn, Chủ tịch Hội VHNT Quảng Ninh cho biết: Con đường di sản trước tiên sẽ kể một câu chuyện xoay quanh huyền thoại Hạ Long và truyền thuyết Lạc Long Quân - Âu Cơ. Sau đó sẽ thiết kế cho từng cung đường, sử dụng nghệ thuật tạo hình là chủ yếu.

Không chỉ có tác phẩm mỹ thuật mà các tác phẩm loại hình khác cũng có thể trưng bày được ở không gian này. Nhà văn Dương Phượng Toại, Chi hội Phó Chi hội Văn học (Hội VHNT Quảng Ninh) gợi mở: Có thể chọn những câu thơ, bài thơ hay của các tác giả Quảng Ninh, viết về Hạ Long, về Quảng Ninh xưa nay để đem in rồi trưng treo ở dọc tuyến đường. Điều này chắc chắn sẽ khiến du khách tản bộ thích thú. Với Hạ Long, có thể in thơ lên những mô hình dạng cánh buồm...

Toàn bộ dự án sẽ được chia làm 3 giai đoạn. Giai đoạn thứ nhất sẽ trang trí “Cung đường di sản” từ Bến phà Hòn Gai cũ, đường Lê Thánh Tông, sang đường Trần Quốc Nghiễn, chạy hết đường bao biển đến cột 8, dài khoảng 6km (hoàn thành trong 2 năm 2020-2021). Giai đoạn thứ hai sẽ kết nối với tuyến đường bao biển từ cổng Tuần Châu đến Bến phà Bãi Cháy cũ (hoàn thành trong năm 2022). Giai đoạn 3 sẽ kết nối toàn tuyến đường bao biển Hạ Long - Cẩm Phả - Vân Đồn thành Con đường di sản (hoàn thành năm 2024).

Vừa qua, UBND tỉnh đã có văn bản đồng ý về mặt chủ trương và giao cho Hội VHNT Quảng Ninh chủ trì, phối hợp với UBND TP Hạ Long thực hiện, trước mắt là nghiên cứu trên tuyến đường bao biển Trần Quốc Nghiễn. Kinh phí thực hiện do Hội VHNT Quảng Ninh huy động từ nguồn xã hội hóa. Hiện nay, Hội VHNT tỉnh đang phối hợp với Sở Văn hóa - Thể thao, UBND TP Hạ Long, Công ty CP Du thuyền Đông Dương, cùng các đơn vị liên quan tiến hành khảo sát, nghiên cứu, mời một số chuyên gia đầu ngành, các nhà nghiên cứu, một số văn nghệ sĩ, nhà điêu khắc, các nhà sử học tiêu biểu của cả nước cùng tham gia. Dự kiến cuối năm 2020 sẽ khởi công công trình độc đáo này.

Huỳnh Đăng