Người dành trọn cuộc đời sưu tầm ảnh Bác Hồ

Một chiều cuối đông, chúng tôi tìm đến ngôi nhà nhỏ của cụ Phạm Văn Vạn ở tổ 7B, khu 1, phường Hà Phong (TP Hạ Long). Ấn tượng đầu tiên của chúng tôi về cụ là vẻ đẹp lão hiền như một ông tiên với mái tóc và bộ râu dài bạc phơ. Tuy đã 90 tuổi nhưng trông cụ vẫn khoẻ mạnh và minh mẫn. Biết khách muốn tìm hiểu về việc sưu tầm ảnh Bác Hồ, cụ hồ hởi mời chúng tôi vào nhà và gọi cụ bà ra để “phiên dịch” (vì tai cụ hơi nghễnh ngãng).

Ngôi nhà nhỏ đơn sơ của cụ chất đầy những tập sách, ảnh về Bác Hồ, những tấm panô lớn treo kín ảnh Bác. Hầu hết những tấm ảnh này đều được cắt ra hoặc photo từ sách báo, tạp chí. Cụ Vạn  cho biết, tính đến nay cụ đã có trong tay trên 5.000 bức ảnh Bác Hồ và đó là gia sản quý giá nhất mà gia đình có. Vừa trò chuyện cụ Vạn vừa trịnh trọng lấy từ trong tủ ra cho chúng tôi xem tập ảnh của Bác Hồ được xếp theo từng thời kỳ hoạt động của Người. Đây là những bức ảnh về thời thanh niên khi Bác Hồ đang bôn ba tìm đường cứu nước, ảnh Bác ở Pháp, rồi những bức ảnh Người về nước, đi kháng chiến, đi thăm các đơn vị bộ đội, thăm các cháu thiếu nhi. Đặc biệt là những tấm ảnh của Bác khi về thăm Quảng Ninh được cụ Vạn ghi chú, sắp xếp rất cẩn thận. Cụ Vạn cho rằng, mỗi tấm hình của Bác đều chứa đựng những sự kiện lịch sử của đất nước, đều mang những dấu ấn lịch sử vô cùng thiêng liêng và trân trọng đối với mỗi người Việt Nam. 

Cụ Vạn đang giới thiệu cho khách những tấm ảnh Bác Hồ đóng khung trang trọng mà cụ dành để tặng cho các nhà văn hoá, thư viện.

Cụ Vạn kể, cụ đã có sở thích sưu tầm ảnh Bác từ lâu nhưng phải đến khi về hưu mới có điều kiện làm công việc đó nhiều hơn. Để có những tấm ảnh về Bác Hồ, ngoài việc mua báo, tạp chí cũ, cụ dành rất nhiều thời gian đi khắp nơi sưu tầm. Hồi còn sức khoẻ, cụ Vạn đã cất công đi đến tận Điện Biên, Lai Châu, Cao Bằng, Bắc Kạn, Thái Nguyên - là những căn cứ địa cách mạng và kháng chiến đã từng gắn bó sâu nặng với Bác Hồ để sưu tầm ảnh của Người. Biết được tâm nguyện của cụ, nhiều người dân và những cán bộ phụ trách bảo tàng, thư viện đã tặng hoặc cho cụ mượn tư liệu để photo. Bây giờ, tuổi đã cao, sức khoẻ giảm sút nhưng cụ bảo nếu có người giới thiệu ở đâu có những bức ảnh tư liệu quý về Bác Hồ thì cụ vẫn tìm đến để xin hoặc mua cho bằng được.

Khi chúng tôi hỏi về việc đi lại sưu tầm ảnh Bác khá tốn kém và vất vả như thế lấy đâu ra tiền mà đi? Cụ bà nói chen vào: “Ông ấy thích ảnh Bác Hồ lắm. Nhà chỉ có hai vợ chồng già sống với nhau còn các con đều đã có vợ, có chồng ra ở riêng. Lương hưu của ông được gần 2 triệu đồng/tháng nhưng mỗi tháng chỉ đưa cho tôi non triệu đồng còn lại ông để tiền đi mua sách báo, tư liệu cũ. Mà ông nhà tôi cũng tiết kiệm lắm, không rượu, chè, thuốc lá gì đâu, số tiền ấy dành hết vào việc sưu tầm ảnh Bác Hồ... Trước đây ông chỉ sưu tập và dán vào các quyển album tự làm lấy, nhưng mấy năm gần đây đóng khung để treo ảnh. Ông nhà tôi bảo, đóng thành khung để mang đi triển lãm, biếu tặng cho các nơi treo cho nhân dân xem và còn sắm máy ảnh giá 3 triệu đồng, lại còn học chụp ảnh. Có bao nhiêu ảnh Bác Hồ sưu tầm được, ông lại mang ra chụp lại, rồi ra hiệu ảnh rửa để về treo. Vậy là có bao nhiêu tiền ông đều chi làm khung và rửa ảnh hết. Trong nhà có khoảng trống nào là ông lại dành làm nơi treo ảnh”. Quả đúng như lời kể của cụ bà, chiếm gần hết không gian của căn nhà nhỏ là hàng chục khung gỗ kích thước như những tấm panô cỡ lớn dán kín ảnh Bác Hồ và hàng chục cuốn album dày cộp, chưa kể hàng chồng lớn ảnh Bác Hồ được xếp theo thứ tự thời gian cất cẩn thận trong chiếc tủ gỗ.

Cụ bà cho biết thêm, tính đến nay ông Vạn đã có gần một trăm khung ảnh Bác Hồ và đã gửi tặng trên 20 khung ảnh cho một số cơ quan, đơn vị như Ban Tuyên giáo Trung ương, Thành uỷ Hà Nội, Hải Phòng, TP Hồ Chí Minh... Riêng tại Quảng Ninh cụ đã gửi tặng 6 đơn vị, nhân dịp Sinh nhật Bác 19-5 vừa qua, cụ đã mang những khung ảnh Bác Hồ trưng bày tại Thư viện tỉnh để cho độc giả và người dân đến xem.

Cụ Vạn kể với chúng tôi, cuộc đời cụ may mắn và vinh dự được 4 lần gặp Bác Hồ. Những lần gặp Bác Hồ đã để lại trong lòng người đảng viên già niềm tin yêu vô bờ đối với Bác, với Đảng. Niềm tin yêu đó đã khiến cụ Vạn có một khao khát là được lưu giữ những ký ức, quá trình hoạt động của Bác Hồ để truyền lại cho con cháu được biết về cuộc đời vĩ đại của Người. Tâm ước lớn nhất mà cụ Vạn chia sẻ với chúng tôi là có tiền để xây một ngôi nhà trưng bày các bức ảnh Bác Hồ trên mảnh đất mà hai cụ đang sinh sống và đó sẽ là một câu lạc bộ để cho nhân dân trong vùng đến sinh hoạt, ngắm nhìn những bức chân dung Bác Hồ. Hiện nay cả hai cụ đều tuổi cao, sức yếu, chủ yếu sống nhờ vào đồng lương ít ỏi của cụ Vạn nên việc xây nhà để trưng bày ảnh Bác Hồ chỉ có thể trông chờ vào sự ủng hộ của các cơ quan, đơn vị và các nhà hảo tâm. Ước nguyện của cụ là sau khi hai cụ qua đời, sẽ trao lại ngôi nhà và toàn bộ các bộ sưu tập ảnh Bác Hồ cho Đảng và Nhà nước quản lý.

Niềm tin son sắt vào Đảng, tình yêu thiêng liêng và thành kính của người đảng viên già dành cho lãnh tụ Hồ Chí Minh khiến bao người phải xúc động. Chia tay với cụ Vạn, lòng tôi thầm mong, ước nguyện của cụ sẽ sớm trở thành hiện thực.

Đặng Nhung