Đưa tranh Đông Hồ về Yên Tử

Tranh Đông Hồ không phải là dòng tranh nghệ thuật dân gian tiêu biểu của Quảng Ninh nhưng đã được Công ty CP Phát triển Tùng Lâm đưa về làng hành hương Yên Tử tạo ra nét trải nghiệm độc đáo cho du khách.

Chị Nguyễn Thị Phương hướng dẫn cách in tranh Đông Hồ.

Tranh khắc gỗ dân gian Đông Hồ là thể loại tranh sử dụng những kỹ thuật in nhân bản, từ bản màu đến các bản nét, trong đó có cả kỹ thuật khắc chữ trên ván in tranh. Tranh Đông Hồ bắt nguồn từ làng Đông Hồ, xưa có tên chữ là làng Đông Mại, tên Nôm là làng Mái, người xưa hay gọi tắt là làng Hồ. Làng Hồ nay thuộc xã Song Hồ, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh.

Dòng tranh này có nhiều chủ đề rất đa dạng nhưng đều là sự kết hợp tinh tế, giản dị mà trang trọng, chứa đựng những nét độc đáo riêng, phù hợp với tâm thức và thẩm mỹ của người Việt. Hiện nay, nghề khắc ván và in tranh ở làng Đông Hồ còn rất ít nhà làm.

Vì vậy, việc làng hành hương Yên Tử đưa trải nghiệm làm tranh Đông Hồ về Quảng Ninh vừa góp phần bảo tồn di sản văn hóa vừa tạo ra thêm cơ hội quảng bá rộng rãi dòng tranh độc đáo này.

Một bức tranh Đông Hồ hoàn thiện được đóng khung.

Chị Nguyễn Thị Phương, nhân viên hướng dẫn trải nghiệm, Phòng Tổ chức sự kiện, Công ty CP Phát triển Tùng Lâm, cho biết: Để có thể dập tranh Đông Hồ cần ván gỗ in màu và ván in nét. Để các ván in màu và ván in nét có thể khớp nhau, các nghệ nhân đã lấy cữ bằng cách đóng hai chiếc định gỗ ở tất cả các bản khắc, khi in cứ căn theo hai chiếc đinh này mà làm.

Giấy in tranh thường là giấy dó quét điệp. Màu in tranh chủ yếu được tạo từ vật liệu và thảo mộc có sẵn trong tự nhiên. Màu trắng từ vỏ con điệp ở biển cán mịn ra, màu vàng lất tử hoa hòe đun lên cô đặc, màu đỏ từ gỗ cây vang, màu xanh lục từ lá cây chàm, màu đen từ than lá tre.

Một du khách trải nghiệm in tranh Đông Hồ.

Khi có đầy đủ công cụ và nguyên liệu, người in tranh sẽ quét màu lên bàn sau đó dập ván in lên, gõ nhẹ. Màu phải được quét đều lên toàn bộ bề mặt của bàn không được quét thừa tránh lem tranh.

Khi ván in đã thấm mực cần dùng con lăn bằng xơ mướp quét nhẹ lên trên bề mặt. Sau đó đặt ván in lên giấy theo cữ đã cố định sẵn. Tay trái luồn xuống dưới tờ giấy để lật cả giấy lẫn ván lên tiếp tục dùng con lăn xoa nhẹ phía sau tờ giấy để cho giấy bắt màu đều hơn.

Bức tranh được in có chủ đề là hiếu học.

Sau đó, bóc tờ tranh ra bỏ sang bên trái. Các tờ in sau để so le với tờ trước. Cứ như vậy cho đến đủ các màu. Màu đen là màu được in cuối cùng nghĩa là đã hoàn thành bức tranh có thể mang đi hong cho khô.

Tranh Đông Hồ chỉ có thể hong chứ không thể phơi nắng hay sấy khô sẽ làm quăn tranh và mất màu. Tất cả các bức tranh hoàn thiện sẽ được trưng bày trong không gian Làng Nương và bán cho du khách có nhu cầu.

Tranh Đông Hồ được trưng bày và bán cho du khách.

Việc in tranh Đông Hồ ở làng hành hương Yên Tử đã góp phần phát huy được giá trị của các làng nghề Việt, bảo tồn được những tinh hoa văn hóa đồng bằng Bắc Bộ.

Anh Nguyễn Văn Thái, Trưởng Phòng Tổ chức sự kiện Công ty CP Phát triển Tùng Lâm, cho biết: Không chỉ in tranh Đông Hồ, chúng tôi sẽ duy trì và tổ chức thêm những trải nghiệm văn hóa đặc sắc của vùng Đồng bằng Bắc Bộ. Đó là làm chuồn chuồn tre, làm mặt nạ giấy bồi, thêu tranh trên lụa, hay như pha chế tinh dầu. Chúng tôi hy vọng, những giá trị văn hóa đặc sắc đó ngày càng được bảo tồn và lan tỏa.

Huỳnh Đăng

[links()]