Di sản văn hóa được gìn giữ và phát huy giá trị

Xác định vốn di sản là tài sản vô giá, là nguồn tài nguyên vô hạn để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, thời gian qua, bằng nhiều cách làm, Quảng Ninh đã luôn bảo tồn, bảo vệ và phát huy tốt nhất giá trị của di sản. 

Các nghệ nhân truyền dạy hát nhà tơ tại đình Vạn Ninh (TP Móng Cái).

Quảng Ninh hiện có vốn di sản văn hóa vật thể và phi vật thể giàu có và quý giá, bao gồm 142 di tích đã được xếp hạng, hơn 400 di tích đã được kiểm kê phân loại, cùng rất nhiều cổ vật, tập quán, tín ngưỡng, lễ hội truyền thống, di sản về chữ viết, tiếng nói, ngữ văn dân gian, nghệ thuật trình diễn dân gian, nghề thủ công, tri thức dân gian...

Có thể thấy tỉnh đã rất tích cực trong việc nghiên cứu, thu thập tư liệu, chứng minh khoa học để xây dựng hồ sơ di tích, đề nghị các cấp có thẩm quyền xếp hạng di tích. Đây là cơ sở, hành lang pháp lý để di tích được bảo vệ, đầu tư tôn tạo và được phát huy giá trị. Tính từ đầu năm đến nay, Quảng Ninh có thêm 1 di tích xếp hạng quốc gia là Mỏ than Mạo Khê và 3 di tích xếp hạng cấp tỉnh là đình - nghè Cẩm Hải, đình - miếu Ngọc Vừng, nơi thành lập Chi bộ Đảng Cộng sản Việt Nam đầu tiên tại TP Móng Cái. Di tích Thương cảng cổ Vân Đồn đang từng bước được hoàn thiện hồ sơ để đề nghị cấp có thẩm quyền xếp hạng di tích cấp quốc gia đặc biệt.

Tỉnh cũng cho phép Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) lập hồ sơ bổ sung địa điểm lưu niệm Trụ sở Công ty Pháp mỏ than Bắc kỳ - Công ty khai thác than đầu tiên tại Việt Nam, vào danh mục di tích kiểm kê, phân loại của tỉnh.

Tháng 4 vừa qua, lần đầu tiên Quảng Ninh tổ chức lễ công bố Bảo vật quốc gia đối với bình gốm Đầu Rằm phát hiện tại xã Hoàng Tân (TX Quảng Yên) có niên đại văn hóa Phùng Nguyên muộn cách đây 3.400-3.000 năm và hộp vàng Ngọa Vân - Yên Tử được phát hiện tại xã An Sinh (TX Đông Triều) có niên đại từ thế kỷ XIV. Kể từ đây, chế độ bảo vệ, gìn giữ, phát huy giá trị 2 cổ vật này được đưa lên mức độ cao hơn. Hiện 3 cổ vật khác cũng đang trong quá trình hoàn thiện hồ sơ để đề nghị Chính phủ công nhận Bảo vật quốc gia.

Đối với di sản văn hóa phi vật thể, tháng 8 vừa qua, Sở VH&TT đã hoàn thiện hồ sơ trình Bộ VH,TT&DL đưa lễ hội đình Trà Cổ và lễ hội truyền thống Vân Đồn vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Tỉnh cũng đã tổ chức lễ vinh danh 12 nghệ nhân thuộc lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể (1 Nghệ nhân Nhân dân, 11 Nghệ nhân Ưu tú).

Nghệ nhân Ưu tú Lương Thiêm Phú (huyện Bình Liêu) truyền lửa đam mê nghệ thuật đàn tính cho các cháu nhỏ. Ảnh: Hoàng Gái (Trung tâm TT-VH Bình Liêu)

Để di sản được phát huy, lan tỏa giá trị, Quảng Ninh chủ trương gắn di sản văn hóa vật thể và phi vật thể trong các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là trong lĩnh vực du lịch, trở thành tài nguyên quý giá để phát triển ngành kinh tế này. Có rất nhiều điểm di tích, lễ hội truyền thống, làng nghề… trên địa bàn hiện đã gắn với các điểm tour, tuyến du lịch hoặc trở thành điểm du lịch hấp dẫn. Các điểm di tích Yên Tử (TP Uông Bí), nhà Trần tại Đông Triều, Bạch Đằng (TX Quảng Yên), đền Cửa Ông (TP Cẩm Phả), chùa Cái Bầu (huyện Vân Đồn), đền Xã Tắc (TP Móng Cái)… đã giúp Quảng Ninh có thêm thế mạnh loại hình du lịch tâm linh, lịch sử. Nhiều địa phương đã xây dựng đề án phát huy giá trị văn hóa truyền thống phục vụ phát triển du lịch trên địa bàn, như huyện Bình Liêu, Ba Chẽ, Tiên Yên…

Hiện du lịch huyện Bình Liêu dựa trên các giá trị văn hóa truyền thống đang được đánh giá phát triển tốt và có triển vọng nâng tầm, mở rộng. Riêng Bảo tàng Quảng Ninh, với hệ thống hiện vật quý giá, được coi là nơi lưu giữ lịch sử Đất mỏ, đã trở thành điểm đến không thể thiếu của du khách. Từ đầu năm đến nay, Bảo tàng tỉnh đón gần 300.000 lượt khách, tăng trên 55% so với cùng kỳ năm trước, ngày cao điểm lên đến 5.500 lượt, trong đó khách quốc tế hơn 13.000 lượt; doanh thu gần 9 tỷ đồng, cao hơn dự toán cả năm 2019, gấp gần 3 lần so với năm 2018. Bảo tàng Quảng Ninh hiện là bảo tàng cấp tỉnh duy nhất trong nước tự chủ về kinh phí hoạt động.

Nét rất đáng mừng trong công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản thời gian qua là có sự vào cuộc trách nhiệm của doanh nghiệp. Trong năm 2019, TKV hỗ trợ cho các di tích liên quan đến khai thác than; Công ty CP Phát triển Tùng Lâm đề xuất xây dựng Làng văn hóa người Dao Thượng Yên Công dưới chân Yên Tử; Tập đoàn Vingroup tiếp tục tài trợ cho các di tích nhà Trần tại Đông Triều…

Nét đẹp văn hóa phụ nữ người Dao xã Thượng Yên Công (TP Uông Bí).

Riêng Tập đoàn Vingroup, sau khánh thành, đưa vào sử dụng chùa Trung Tiết (tháng 12/2018) và khai hội đền Thái (tháng 3/2019), đơn vị này còn phát tâm công đức tôn tạo chùa Quỳnh Lâm (TX Đông Triều). Giá trị của công trình này khoảng 100 tỷ đồng, đang đi vào giai đoạn hoàn thiện, chuẩn bị khánh thành.

Với sự quan tâm của tỉnh, vào cuộc của cộng đồng doanh nghiệp và người dân, các di sản văn hóa trên địa bàn tỉnh ngày càng được gìn giữ và phát huy giá trị.

Việt Hoa

[links()]