Thắm tình hội hát tháng Ba

Đã thành thông lệ, cứ đến tháng 4 khi mùa hoa trẩu bung nở trắng muốt khắp các bản làng của Bình Liêu, cũng là lúc người dân tộc Sán Chỉ ở Húc Động lại háo hức, tất bật chuẩn bị đón chờ ngày hội Soóng Cọ hay còn gọi là Hội hát tháng Ba (16/3 âm lịch).

Đâu chỉ có những giai điệu ngọt ngào, chan chứa tình yêu quê hương, đất nước, tình yêu đôi lứa của lời hát Soóng Cọ như níu giữ bước chân người ở lại mà những trò chơi dân gian, món ăn truyền thống cũng là điểm nhấn đặc biệt, không thể thiếu để mỗi du khách nhớ mãi về Hội hát tháng Ba thắm đượm hồn cốt văn hóa dân tộc.

Người dân thôn Lục Ngù, xã Húc Động, thường tranh thủ thời gian rảnh rỗi cùng nhau cất cao lời hát Soóng Cọ truyền thống của dân tộc.

Không ai biết lối hát Soóng Cọ có từ bao giờ chỉ biết đã hiện hữu từ rất lâu, truyền từ đời này sang đời khác. Theo tiếng Sán Chỉ, Soóng Cọ có nghĩa là xướng ca, là hát giao duyên. Với thể thức đối đáp, người hát Soóng Cọ được chia làm hai tốp nam và nữ hát đối trong những dịp đầu xuân, trong lễ hội cầu mùa, trong lễ cưới, khi lao động sản xuất, lúc nông nhàn. Tục hát Soóng Cọ quy định không hát với người cùng huyết thống, dòng tộc, họ hàng, vì đi hát là để tìm hiểu yêu đương của trai gái.

Về xã Húc Động những ngày trước hội, đi đến đâu chúng tôi cũng thấy không khí rộn ràng chuẩn bị của người dân. Tiếng hát Soóng Cọ vang từ bờ suối, cánh đồng, từ những mái nhà bên nương đồi, mọi người tranh thủ mọi thời gian rảnh rỗi để cùng nhau luyện hát. Anh Trạc A Thìn, Bí thư chi bộ, Trưởng thôn Lục Ngù (sinh năm 1984), mặc dù tuổi đời khá trẻ song với niềm đam mê làn điệu truyền thống quê hương, anh đã sưu tầm được rất nhiều lời bài hát Soóng Cọ và ngày hội nào cũng tham gia biểu diễn.

Anh Thìn chia sẻ: Đề tài hát Soóng Cọ thì rất nhiều như ca ngợi mùa xuân, đất nước, tình yêu nam nữ, niềm vui trong lao động... Vì là hát giao duyên nên phần lớn những lời hát thường mượn những cảnh đẹp của núi rừng quê hương, cảnh sinh hoạt hằng ngày, những câu chuyện cổ tích, thần thoại để thông qua đó nói lên tình yêu và ước vọng xây dựng cuộc sống vui tươi, hạnh phúc của người dân. Những đêm hát Soóng Cọ là những đêm vui vẻ, mọi người cũng nhau tụ họp đi từ bản này sang bản khác, lên đỉnh núi cao mà cất lên tiếng hát vang xa xua tan đi mọi mệt nhọc, ưu phiền của cuộc sống. Vì niềm đam mê, chúng tôi cũng thành lập CLB hát Soóng Cọ của thôn với 8 thành viên. Cứ mỗi dịp lễ hội của Bình Liêu, anh em lại cùng nhau tập luyện đi biểu diễn.

Hội Soóng Cọ xã Húc Động năm 2019 được tổ chức từ ngày 15-21/4 (tức ngày 11-17/3 âm lịch), trong đó các hoạt động chính diễn ra tập trung từ ngày 19-21/4 (tức ngày 15-17/3 âm lịch). Ngày hội bao gồm các hoạt động: Lễ cầu may; tổ chức hát Soóng Cọ tại đập tràn Thánh Thìn và núi Cao Ly; các trò chơi dân gian, thi thể thao dân tộc (kéo co, đẩy gậy, đánh quay); thi giã bánh giày của dân tộc Sán Chỉ; cắm trại trên núi Cao Ly, bày bán các sản phẩm OCOP địa phương... Một trong những nét mới, hấp dẫn của hội Soóng Cọ xã Húc Động phải kể đến giải bóng đá nữ nhận được sự hưởng ứng, tham gia đông đảo của nhân dân địa phương. Trong trang phục truyền thống của phụ nữ Sán Chỉ, chị em không chỉ thể hiện sự mạnh mẽ, nhanh nhẹn, khéo léo của môn thể thao vua mà còn làm toát lên nét đẹp rất đỗi bình dị, mộc mạc trong nếp sinh hoạt, tập quán của người dân địa phương.

Trong ngày Hội hát tháng Ba, hát Soóng Cọ được coi là tâm điểm, bên cạnh đó còn có các tiết mục hát then - đàn tính của người Tày và các làn điệu dân ca của các dân tộc trên địa bàn huyện... Tất cả hòa quyện tạo nên một không gian văn hóa đặc sắc, rực rỡ sắc màu, trở thành những dấu ấn đậm nét trong văn hóa truyền thống vùng Ðông Bắc của Tổ quốc.

Đồng chí Hoàng Thị Nghị, Trưởng Phòng Văn hóa - Thông tin huyện Bình Liêu, cho biết: Lễ hội hát Soóng Cọ là một di sản văn hóa tinh thần quý báu, thể hiện truyền thống tốt đẹp và bản sắc riêng của tộc người Sán Chỉ ở Quảng Ninh, có một sức sống mãnh liệt qua thời gian. Ngoài việc duy trì tổ chức ngày hội đều đặn hằng năm theo truyền thống, huyện Bình Liêu cũng đẩy mạnh các hoạt động vui chơi, giao lưu giữa các dân tộc, thu hút du khách đến tìm hiểu. Qua đó, góp phần quảng bá, gìn giữ, phát huy những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của cộng đồng các dân tộc trên địa bàn huyện.

Nguyễn Dung