Xây dựng làng, khu phố văn hoá: Vững nền tảng, mạnh phong trào

Xây dựng làng văn hóa, khu phố văn hoá là hoạt động có vai trò nòng cốt khi thực hiện phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá. Với gần 20 năm triển khai thực hiện phong trào, các địa phương của tỉnh nối tiếp xây dựng làng văn hóa, khu phố văn hoá theo Nghị quyết 05 ngày 25-5-2011 của BTV Tỉnh uỷ về một số chủ trương, giải pháp phát triển sự nghiệp văn hoá, thể thao tỉnh Quảng Ninh, giai đoạn 2011-2015 khi đã có nền tảng khá vững vàng...

Tái hiện việc quai đê lấn biển của các vị Tiên công trong Lễ hội Tiên Công - một nét đẹp văn hoá ở Hà Nam (TX Quảng Yên).

Điểm sáng Đông Triều

Giai đoạn đầu khi toàn tỉnh bước vào xây dựng làng văn hóa, khu phố văn hoá thì Đông Triều đã sớm khẳng định là một trong những điểm sáng với nhiều làng văn hóa, khu phố văn hoá tiêu biểu, thể hiện nét đặc trưng vùng nông nghiệp trọng điểm của tỉnh. Sau này, trong 5 năm trở lại đây, phong trào xây dựng làng văn hóa, khu phố văn hoá lại có những khởi sắc mới khi địa phương chỉ đạo gắn liền với phong trào xây dựng nông thôn mới, phát triển đô thị, trở thành phong trào rộng khắp, huy động được sự tham gia hưởng ứng tích cực của cả hệ thống chính trị, của cộng đồng các doanh nghiệp, các đơn vị lực lượng vũ trang, các tổ chức chính trị, xã hội và các tầng lớp nhân dân trên địa bàn.

Anh Phạm Văn Hoan, Phó Phòng VHTT TX Đông Triều cho biết: Đông Triều xây dựng quy chế công nhận làng văn hóa, khu phố văn hoá bám sát quy chế của tỉnh, trung ương nhưng các tiêu chí được nâng lên về cấp độ, đòi hỏi phải vươn tới chứ không bằng lòng. Các câu lạc bộ, các làng văn hóa, khu phố văn hoá yêu cầu hàng năm phải xây dựng kế hoạch, quy chế hoạt động. Thị xã chỉ đạo giờ còn "căng" hơn, đó là mỗi nhà văn hoá phải có bảng cập nhật công việc theo tháng, tuần. Phong trào đã có sức lan toả mạnh mẽ, trở thành mục tiêu phấn đấu của mỗi địa phương, đơn vị. Do vậy, các chỉ tiêu xây dựng làng văn hóa, khu phố văn hoá của Đông Triều thực hiện đều đạt và vượt so với toàn tỉnh, có sự tăng dần hàng năm. Năm 2015, tỷ lệ làng văn hóa, khu phố văn hoá đạt 159/175 (90,85%, tăng 14,73% so với năm 2011); số gia đình văn hoá của địa phương đạt 93,35% (tăng 14,73% năm 2011), cao hơn 6,35% so với mặt bằng chung toàn tỉnh; tỷ lệ cơ quan văn hoá đạt 73/74 (98,64%, tăng 15,9% so với năm 2011)...

Chú trọng xây dựng các thiết chế văn hoá cơ sở, Đề án phát triển kinh tế - xã hội của thị xã qua các giai đoạn đều quan tâm đến việc quy hoạch về quỹ đất để xây dựng các thiết chế văn hoá, thể thao, các khu vui chơi cộng đồng, các nhà văn hóa thôn, khu và hỗ trợ kinh phí cho việc xây dựng các nhà văn hóa thôn, khu kịp thời đáp ứng nhu cầu sinh hoạt của nhân dân. Chính vì vậy, hiện nay, các nhà văn hóa thôn, khu trên địa bàn có quỹ đất cơ bản đạt tiêu chí về diện tích của Bộ VH,TT&DL; trong đó 101/175 nhà văn hóa có diện tích đạt chuẩn, các nhà văn hóa còn lại đảm bảo về diện tích sử dụng.

Một thế mạnh khác nổi trội của Đông Triều là phong trào văn hoá - văn nghệ ở cơ sở phát triển rộng khắp, sôi động nhất là các hoạt động diễn ra trong dịp kỷ niệm các ngày lễ lớn, sự kiện lớn của địa phương. Các thôn, khu trên địa bàn đều có các câu lạc bộ văn nghệ, thậm chí có thôn, khu có tới 2-3 đội văn nghệ quần chúng. Đặc biệt, Đông Triều đã xây dựng "thương hiệu" về Liên hoan làng văn hóa, khu phố văn hoá gắn với Lễ hội đền An Sinh hàng năm, với các hoạt động văn nghệ từ cơ sở diễn ra sôi nổi để chọn ra những đội, những tiết mục đặc sắc nhất đem giao lưu, thi tài vào đúng những ngày lễ hội...

Nhà văn hoá khu phố Hoàng Hoa Thám (phường Mạo Khê, TX Đông Triều) mới được đầu tư xây dựng khang trang từ nguồn lực xã hội hoá.

Đi vào chiều sâu

Cùng với TX Đông Triều, TX Quảng Yên, TP Cẩm Phả, TP Uông Bí... cũng là những địa phương được đánh giá đạt kết quả cao, toàn diện trong phong trào xây dựng làng, khu phố văn hoá, đơn vị văn hoá. Như Quảng Yên năm 2015 có 90% số gia đình, 74,0% số làng, khu dân cư trên địa bàn đạt danh hiệu văn hoá; 93,85% số thôn, khu dân cư có nhà văn hoá... TP Cẩm Phả hiện có 50.675/53.579 hộ đạt gia đình văn hoá, chiếm 94,58%; 14/16 phường, xã đạt danh hiệu "Phường, xã văn hoá"; 176/178 thôn, khu phố được công nhận danh hiệu thôn, khu phố văn hoá và 169/176 khu phố/thôn giữ vững danh hiệu các giai đoạn; 68/77 đơn vị đạt danh hiệu "Đơn vị văn hoá". Qua tìm hiểu được biết, để đạt được kết quả này, thành phố đã đẩy mạnh khâu tuyên truyền cả về mục đích, ý nghĩa và các nội dung của phong trào đến người dân trên địa bàn để vận động các hộ gia đình đăng ký xây dựng gia đình văn hoá, từ đó xây dựng tổ nhân dân văn hoá, khu phố/thôn văn hoá, phường/xã văn hoá. Tiêu chí xây dựng các danh hiệu văn hoá đã được các xã, phường triển khai cụ thể tới từng thôn xóm, khu phố để nhân dân biết và thực hiện...

Không chỉ ở những điểm sáng mà nhìn rộng ra thì phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá" trong toàn tỉnh đã đi vào chiều sâu và đạt hiệu quả thiết thực. Trong đó, phong trào xây dựng làng, khu phố văn hoá, gia đình văn hoá nhận được sự hưởng ứng mạnh mẽ của các tầng lớp nhân dân, phát triển sâu rộng trên địa bàn tỉnh, khơi dậy niềm tin, sự thi đua sáng tạo trong cộng đồng dân cư, phát huy vai trò tự quản, ý thức chủ động, tích cực của cộng đồng và gắn với phong trào xây dựng nông thôn mới đã đạt nhiều kết quả tích cực. Hầu hết các làng, khu phố đã xây dựng và thực hiện các quy ước, hương ước có hiệu quả; nhiều phong tục, tập quán tốt đẹp, các giá trị văn hoá truyền thống được bảo tồn, phát huy, quan hệ gia đình, làng xóm ngày càng gắn bó hơn. Một số tiêu cực, hủ tục đã được bài trừ, xoá bỏ.

Việc công nhận các danh hiệu văn hoá hàng năm được các địa phương tổ chức công khai, dân chủ, đúng quy trình. Tỷ lệ làng, khu phố văn hoá, gia đình văn hoá hàng năm đều tăng, các chỉ tiêu tính đến năm 2015 đều đảm bảo hoàn thành chỉ tiêu nghị quyết với 87% gia đình đạt gia đình văn hoá; 70% làng, khu phố đạt làng, khu phố văn hoá; 80% cơ quan, công sở, doanh nghiệp, đơn vị lực lượng vũ trang nhân dân được công nhận và giữ vững danh hiệu đạt chuẩn văn hoá...

Ngọc Mai