Mỹ thuật Quảng Ninh đương đại: Thách thức của các "cây cọ" trẻ

Vùng mỏ Quảng Ninh không chỉ là đề tài phong phú cho nhiều “cây cọ” trong nước về thực tế sáng tác mà còn sản sinh ra không ít hoạ sĩ tên tuổi đóng góp cho sự phát triển chung của Mỹ thuật Việt Nam. Tuy nhiên, trên nền móng vững vàng đó, lực lượng sáng tác trẻ hôm nay dường như vẫn chưa tạo dựng được một “lâu đài” mỹ thuật xứng tầm. Vẫn còn đó sự hụt hơi trong “cuộc chạy tiếp sức” giữa hai thế hệ ở thời kỳ hội nhập này.

Các hoạ sĩ, nhà điêu khắc Quảng Ninh trao đổi nghiệp vụ sáng tác tại Đại hội Hội VHNT Quảng Ninh khoá X, tháng 11-2014.

Quảng Ninh là nơi nhiều hoạ sĩ danh tiếng về gây dựng và thổi “luồng gió mới” cho mỹ thuật Vùng mỏ như Trần Văn Cẩn, Huỳnh Văn Thuận, Mai Văn Hiến, Nguyễn Sáng, Nguyễn Thế Vinh, Nguyễn Tư Nghiêm, Lê Quốc Lộc, Lê Phả v.v.. Nhiều hoạ sĩ trực tiếp về Quảng Ninh mở các lớp dạy vẽ như: Nguyễn Anh Thường, Lưu Yên, Hoàng Công Luận, Lưu Danh Thanh mở lớp vẽ cho công nhân mỏ; Lê Quốc Lộc dạy vẽ trang trí; Lê Phả hướng dẫn làm tranh khắc gỗ; Nguyễn Sáng hướng dẫn kỹ thuật vẽ tranh sơn mài v.v.. Bắt đầu từ năm 1971 trở đi, cứ vài năm các “cây cọ” Quảng Ninh lại mang tranh lên thủ đô triển lãm. Cũng từ các triển lãm này, nhiều bức vẽ đã tìm được chỗ đứng trong lịch sử mỹ thuật Việt Nam đương đại, nhiều người đã thành danh như: Lê Vân Hải, Phạm Phi Châu, Ngô Phương Cúc, Bùi Đình Lan, Bùi Trọng Hướng, Đặng Đình Liên, Lê Chuyền, Tống Giang Minh, Trần Công Phú, Vũ Quý v.v..

Nhìn lại một chặng đường đáng tự hào của mỹ thuật Vùng mỏ để có thêm động lực bước tiếp đến tương lai. Mỹ thuật Quảng Ninh hôm nay đón nhận thêm những “cây cọ” mới có tay nghề vững vàng, có kỹ thuật cao, hứa hẹn có thể tạo sự chuyển biến về tính chuyên nghiệp cho phong trào mỹ thuật Quảng Ninh như: Nguyễn Viết Quang, Vũ Kim Tuyến, Nguyễn Thị Thiền, Đặng Quốc Hùng, Đào Thế Am, Nguyễn Sỹ Chuyên, Lê Quốc Huy, Lê Hoàng Nguyên, Vũ Văn Phong, Trần Tuấn Long, Lê Thanh Đức v.v..

Tuy nhiên, mỹ thuật Quảng Ninh đang bước vào thời kỳ hội nhập nhưng dường như chưa phát huy được nhiều cái thế và lực mà các lớp họa sĩ đi trước đã xây dựng. Nói về điều này, hoạ sĩ Vũ Quý, Chi hội trưởng Chi hội Mỹ thuật Việt Nam tại Quảng Ninh, nhìn nhận: “Trong thời kỳ hội nhập với thế giới, khi cả nước đang rầm rộ nhập cuộc, mỹ thuật nhiều tỉnh đều có sự giao lưu với quốc tế, tạo cơ hội để học hỏi, nhưng nhiều tỉnh đã không theo kịp, trong đó có Mỹ thuật Quảng Ninh”.

Để minh chứng cho điều đó, hoạ sĩ Vũ Quý chỉ ra sự sụt giảm số lượng cũng như chất lượng nghệ thuật của các tác phẩm tham gia triển lãm mỹ thuật toàn quốc trong những năm gần đây. Cùng với đó, nhiều trụ cột của phong trào mỹ thuật Quảng Ninh tuổi đã cao, sức khoẻ yếu, kinh tế khó khăn, bút lực giảm, sáng tác không được nhiều trong khi đó các “cây cọ” trẻ khá đông, được đào tạo bài bản lại chưa thể hiện được nhiều. Hoạ sĩ Vũ Quý chỉ ra một số nguyên nhân như hoạ sĩ chưa đầu tư nhiều thời gian và tâm sức, chưa đổi mới phong cách sáng tác để theo kịp mỹ thuật thế giới đã có quá nhiều sự cách tân v.v..

Muốn có được một phong trào mỹ thuật Quảng Ninh rạng rỡ trong tương lai ắt hẳn phải khắc phục những hạn chế nêu trên. Đó là những thách thức không nhỏ đặt lên vai những “cây cọ” Quảng Ninh, nhất là lực lượng sáng tác trẻ. Đồng thời đây cũng là câu hỏi đầy trăn trở cho những nhà quản lý VHNT của tỉnh trong việc khơi dậy phong trào sáng tác, đưa mỹ thuật Quảng Ninh phát triển lên tầm cao mới.

Hải Dương