'Bệnh dịch' sư tử đá ngoại lai: Phòng chống từ đâu?

“Chúng ta “chống” sư tử ngoại được bao lâu? Một tờ báo có thể đăng 3 kỳ, 5 kỳ hay 10 kỳ? Cùng lắm chắc cũng chỉ đến thế. Mọi chuyện sẽ lại lắng xuống…” – một vị học giả nặng lòng với di sản trao đổi thẳng thắn với phóng viên.

1. Đây không phải lần đầu báo chí  “dậy sóng” trước hình tượng sư tử Trung Quốc được đặt khắp nơi. Một trong những người đầu tiên cảnh báo về vấn nạn sư tử Tàu có lẽ chính là Tiến sĩ khảo cổ học Vũ Thế Long trong một bài viết đăng trên Thể thao & Văn hóa đã dăm bảy năm. Nhưng  tới lúc này, sư tử ngoại không những ngớt mà còn lan tràn như đại dịch. Chúng được đặt nghễu nghện ở những di sản ông cha, nơi thờ tự tới các dinh thự, cơ quan công quyền.

Sư tử ngoại giờ cũng không chỉ còn là những sư tử đá mang kiểu cách Trung Quốc mà những con sư tử đá vạm vỡ đứng trên một mỏm cao, mắt nhìn xa xăm mang tạo hình của Lion King (Vua sư tử) như trong hoạt hình Walt Disney. Hay có những con sư tử đá mang dáng dấp làm nhiều người hình dung tới hình tượng Sư tử của Judah, một hình tượng nổi tiếng trong sách Sáng Thế (thuộc kinh Cựu Ước của Thiên Chúa giáo) cũng xuất hiện đâu đó trong các nơi thờ tự. Miễn bàn tới yếu tố tôn giáo, song sự kệch cỡm, thiếu hụt về văn hóa và nhận thức hẳn đã rõ.   

Trước tình hình này, nhiều người đã đánh giá văn bản “khuyến cáo” của Bộ VH,TT&DL vừa đưa ra có phần dè dặt, không đủ độ mạnh cần thiết. Nhưng trong câu chuyện này, Bộ có lý của mình.

2. Phàm đã là văn hóa thì thật khó để cấm cản và áp đặt theo một hướng. Bởi khi những sự khác biệt bị át chế để theo một chuẩn chung thì chẳng khác nào ta đưa vấn đề từ thái cực tệ hại này sang thái cực thảm họa khác. Lịch sử đã cho chúng ta nhiều bài học về những cuộc “cải cách triệt để” trong văn hóa.

Song cũng hi vọng, không vì thế mà các cơ quan chức năng lơ là những giải pháp mang tính căn cơ để giải quyết rốt ráo vấn đề. Bởi chắc chắn, dẹp sư tử ngoại không phải câu chuyện một sớm một chiều. Nó lại càng không phải chỉ là câu chuyện của cơ quan công quyền và truyền thông. Nó của vấn đề của cộng đồng, những người cung tiến linh vật, sở hữu linh vật và lựa chọn linh vật cho trụ sở cơ quan hay ngôi nhà của mình.

Người dân cần thấy nhiều hơn những con nghê, con rồng, con voi nức tiếng sử Việt. Người dân cần hiểu nhiều hơn những thông điệp ông cha gửi gắm trong mỗi họa tiết. Có như vậy họ mới có đầy đủ tầm đón đợi để thưởng thức, lựa chọn Lion King, sư tử Trung Quốc (vốn xuất hiện nhiều trong phim cổ trang phát trên truyền hình hàng ngày) hay những linh vật mang hồn thiêng dân tộc.

Và việc nâng cao nhận thức, mỹ cảm này không thể tính bằng những chiến dịch truyền thông hay những văn bản hành chính.

Theo Thể thao & Văn hóa