Vẫn tình trạng "được mùa mất giá"

Thời gian vừa qua hàng trăm hộ dân trồng gừng ở xã Hà Lâu (huyện Tiên Yên) như “ngồi trên đống lửa” vì 5ha gừng đến kỳ thu hoạch không bán được. Lý do, đơn vị ký hợp tác trồng và bao tiêu sản phẩm không thu mua.

Thịt lợn rớt giá khiến gia đình bà Đỗ Thị Vuốt (thôn Làng Mô, xã Đồn Đạc, huyện Ba Chẽ) khó khăn về tiêu thụ.

Để khai thác tiềm năng về đất đai, tháng 2-2016, huyện Tiên Yên liên kết với Công ty TNHH MTV Thương mại Nguyễn Đức Cường (tỉnh Hải Dương) triển khai dự án trồng 5ha gừng lai tại xã Hà Lâu, vốn đầu tư 216 triệu đồng, 171 hộ dân tham gia. Các hộ tham gia dự án được xã hỗ trợ 60% tiền mua giống (7.500 đồng/kg). Bên cạnh hỗ trợ giống, kỹ thuật, doanh nghiệp này chịu trách nhiệm tiêu thụ sản phẩm cho người dân. Tuy nhiên, đến kỳ thu hoạch không thấy bóng dáng của doanh nghiệp, khiến người trồng gặp nhiều khó khăn trong tiêu thụ sản phẩm. Toàn bộ diện tích trồng gừng lai lẽ ra phải được thu hoạch từ tháng 9-2016, nhưng đến nay gừng vẫn chưa bán được. Trao đổi với chúng tôi, ông Chíu Chăn Thống, Trưởng thôn Nà Hắc, xã Hà Lâu, cho biết: “Thôn có 40 hộ tham gia trồng gừng lai với diện tích 1,5ha. Người dân trong thôn đã bỏ công sức, thời gian và chi phí đầu tư trồng gừng với mong muốn phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống. Nay gừng đã quá kỳ thu hoạch mà Công ty từ chối không thu mua, khiến người dân lao đao...”.

Bà Lý Thị Chìu, Phó Chủ tịch UBND xã Hà Lâu, cho biết: Với năng suất 2,5 tấn/ha thì toàn bộ diện tích gừng lai của xã cho thu hoạch 12,5 tấn. Vừa qua, xã đã trao đổi với Công ty TNHH MTV Thương mại Nguyễn Đức Cường thì nhận được phản hồi là hiện giá gừng trên thị trường tương đối thấp, Công ty chỉ thu mua với giá 5.000 đồng/kg. Với giá thu mua này, người dân chưa đủ tiền đối ứng mua giống, chưa kể đến các chi phí khác như phân bón, chăm sóc, nước tưới... Trong khi đó, phần lớn các hộ dân trong xã là hộ nghèo. Hà Lâu là xã vùng cao, việc đi lại còn khó khăn, trình độ dân trí thấp, nên việc quảng bá sản phẩm còn nhiều hạn chế. Hiện gừng chủ yếu được thu mua thô làm gia vị hằng ngày hoặc một số vị thuốc đông y, song trên địa bàn tỉnh chưa có đơn vị nào chế biến các sản phẩm từ gừng.

Không chỉ riêng củ gừng của Hà Lâu, hiện nay nhiều nông sản truyền thống cũng tình trạng “được mùa mất giá”, không tìm được đầu ra. Đơn cử như tình trạng các hộ chăn nuôi lợn trên địa bàn tỉnh hiện đang lao đao vì giá lợn hơi xuống thấp. Hơn 5 tháng nay, thịt lợn hơi liên tục giảm giá, khiến nhiều trang trại, hộ chăn nuôi bị thua lỗ nặng. Từ cuối tháng 10-2016 đến nay, giá thịt lợn hơi, lợn giống, lợn sữa... rớt giá liên tục (lợn hơi giảm từ 43.000 đồng xuống còn 30.000-33.000 đồng/kg; lợn giống giảm từ 60.000 đồng xuống còn 50.000 đồng/kg). Bà Đỗ Thị Vuốt (thôn Làng Mô, xã Đồn Đạc, huyện Ba Chẽ) chia sẻ: “Chăn nuôi lợn là nguồn thu nhập chính của gia đình chúng tôi cũng như nhiều gia đình khác trong thôn. Thời gian trước, giá lợn hơi tiêu thụ khá ổn định, từ 40.000-45.000 đồng/kg, nên gia đình tiếp tục nhân rộng đàn lợn nái, lợn thịt nhằm nâng cao thu nhập. Tuy nhiên, từ cuối năm 2016, giá lợn thịt bắt đầu lao dốc mạnh, chỉ còn 28.000-30.000 đồng/kg.

Chăn nuôi lợn đã 15 năm nay nhưng chưa năm nào tôi thấy lợn lại mất giá đến vậy. Hiện gia đình tôi còn gần 50 con lợn đến đợt xuất chuồng, nhưng vẫn chưa có tiểu thương nào để ý. Hằng ngày gia đình vẫn phải tiêu tốn các chi phí như thức ăn, điện, nước... cho đàn lợn thịt. Tình trạng này khiến nhiều gia đình trong thôn rơi vào thua lỗ”. Bên cạnh chịu những tác động chung của thị trường, hạn chế nhập khẩu thịt lợn của Trung Quốc, những năm gần đây tổng đàn lợn trên địa bàn tỉnh có xu hướng tăng nhanh, hiện trên 417.000 con, tăng 2,6% so với cùng kỳ 2016, cung vượt quá cầu. Lợn thịt chủ yếu được cung cấp cho các bếp ăn tập thể, chợ, bán nhỏ lẻ phục vụ nhu cầu của người dân. Trên địa bàn tỉnh chưa có cơ sở chế biến sâu các sản phẩm từ thịt lợn cũng như đa dạng hoá sản phẩm.

Từ những ví dụ nêu trên cho thấy, để đảm bảo đầu ra cho nông sản, phát triển nông nghiệp bền vững thì việc liên kết trong sản xuất giữa 4 nhà (Nhà nước, nhà doanh nghiệp, nhà khoa học, nhà nông) là con đường duy nhất. Tuy nhiên, để mối liên kết này thực sự hiệu quả thì mỗi nhà trong chuỗi liên kết phải nâng cao trách nhiệm của mình, và cần phải có những chế tài chặt chẽ để buộc các doanh nghiệp thực hiện cam kết với người dân. Bên cạnh đó, các cơ quan chuyên môn cần định hướng cho người dân trong việc nuôi, trồng loại gì phù hợp, tránh tình trạng đầu tư tràn lan, đầu tư theo phong trào, dẫn đến tình trạng “được mùa, mất giá”, cầu vượt quá cung.

Cao Quỳnh