Ngăn chặn sử dụng chất cấm trong chăn nuôi: Còn nhiều khó khăn

Việc sử dụng chất cấm trong chăn nuôi đã xuất hiện ở một số tỉnh, thành trong nước. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ người tiêu dùng. Trên địa bàn tỉnh, cơ quan chức năng đã tiến hành kiểm tra để nhằm phát hiện những vi phạm. Tuy nhiên, quy trình kiểm tra, xử lý vẫn còn nhiều kẽ hở.

Hiện nay, việc lấy mẫu kiểm tra chất tạo nạc trong lợn mới được thực hiện tại các cơ sở giết mổ tập trung, quầy bán thịt ở các chợ. Trong ảnh: Khu bán thịt gia súc, gia cầm tại chợ Hạ Long II, TP Hạ Long.

Nhiều mẫu kiểm tra dương tính với chất cấm Salbutamol

Năm 2015, Chi cục Chăn nuôi - Thú y (Sở NN&PTNT) đã tiến hành lấy 36 mẫu thịt tại một số cơ sở giết mổ ở 6 địa phương: Đông Triều, Uông Bí, Quảng Yên, Hạ Long, Cẩm Phả, Móng Cái, gửi Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh kiểm tra chất cấm Salbutamol thuộc nhóm beta agonist. Kết quả, 35 mẫu dương tính với chất cấm này; trong đó 3 mẫu có hàm lượng Salbutamol cao gấp 2-3 lần mức độ tồn dư cho phép, 32 mẫu trong giới hạn quy định. Đầu năm 2016 đến nay, Chi cục tiếp tục tiến hành lấy 72 mẫu nước tiểu của lợn và 48 mẫu thịt lợn để kiểm tra; phát hiện 1 mẫu thịt (bán tại chợ Trung tâm TP Uông Bí) và 4 mẫu nước tiểu (lấy tại cơ sở nuôi nhốt lợn để giết mổ tập trung) có chứa chất cấm Salbutamol. Trưởng Phòng Quản lý dịch bệnh, Chi cục Chăn nuôi - Thú y tỉnh Trần Thị Hồng Ánh cho biết: “Qua điều tra cho thấy, các mẫu thịt lợn, nước tiểu của lợn có chứa chất Salbutamol đều từ lợn nhập ở các tỉnh, thành khác về, không phải từ các hộ chăn nuôi trên địa bàn tỉnh”.

Mặc dù vậy, qua đây cho thấy, trên địa bàn tỉnh vẫn xuất hiện thịt lợn chứa chất Salbutamol và một số người tiêu dùng vẫn hàng ngày phải sử dụng. Theo khuyến cáo của Bộ NN&PTNT, chất cấm trong chăn nuôi hiện nay chủ yếu là Salbutamol thuộc nhóm beta agonist, thường sử dụng để kích thích tăng trọng (còn gọi là chất tạo nạc). Chất này khi hấp thụ vào cơ thể động vật sẽ điều tiết quá trình sinh trưởng, thúc đẩy hình thành cơ bắp, phân giải mỡ nhanh. Chất này bị cấm dùng trong chăn nuôi trên toàn thế giới bởi nó ảnh hưởng đến sức khoẻ người sử dụng. Điều này khiến người tiêu dùng không khỏi hoang mang. Chị Nguyễn Thuỳ Chi (tổ 8, khu 2, phường Hồng Hà, TP Hạ Long), lo lắng: “Thịt lợn là thức ăn hàng ngày của gia đình tôi. Thực tế khi đi mua, tôi không thể biết đâu là thịt lợn có chứa chất cấm”. Với người mua đã vậy, còn với chủ một quầy bán thịt tại chợ Hạ Long II (TP Hạ Long): “Tôi lấy lợn từ lò giết mổ về bán và cũng đã cẩn thận xem giấy kiểm dịch. Nhưng còn lợn có chứa chất độc hại hay không, chúng tôi không thể biết được”.

Mới kiểm soát “phần ngọn”

Hiện trên địa bàn tỉnh có khoảng 600 cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm tập trung với sản lượng giết mổ trung bình khoảng 2.500 con lợn/ngày. Như vậy, một năm có hơn 923.000 con lợn được giết mổ, trong khi đàn lợn trong tỉnh chỉ có hơn 400.000 con (mới đáp ứng được khoảng 43% nhu cầu tiêu thụ trên địa bàn), còn lại hầu hết nhập từ các tỉnh, thành khác về, nên việc truy xuất nguồn gốc khá khó khăn. Qua kiểm tra của cơ quan chức năng, địa phương cho thấy, lợn nhập về các lò giết mổ trên địa bàn đều có giấy kiểm dịch. Tuy nhiên, giấy kiểm dịch chỉ chứng minh được số lợn đó không bị dịch bệnh gì, chứ chưa thể chứng minh lợn đó có tồn dư chất cấm trong chăn nuôi hay không. Trưởng Phòng Quản lý dịch bệnh, Chi cục Chăn nuôi - Thú y tỉnh Trần Thị Hồng Ánh cho biết: “Do phải mất 1 tuần mới có kết quả xét nghiệm, nên lô lợn, thịt lợn phát hiện có chứa chất tạo nạc đều đã được các chủ lò giết mổ, quầy bán thịt tiêu thụ hết. Chi cục chỉ có thể thông báo lại cho các chủ quầy hàng và thông báo cho cơ sở giết mổ để họ lưu tâm, không nhập lợn ở trang trại có sử dụng chất tạo nạc nữa”.

Ngoài khó khăn về truy xuất nguồn gốc, việc ngăn chặn sử dụng chất cấm trong chăn nuôi vẫn còn nhiều bất cập. Bởi lẽ việc kiểm tra xem có tồn dư chất cấm trong chăn nuôi hay không mới chỉ được Chi cục Chăn nuôi - Thú y thực hiện tại các quầy bán thịt ở một số điểm chợ và thực hiện tại một số cơ sở giết mổ tập trung; trong khi toàn tỉnh hiện chỉ có 3 địa phương (Uông Bí, Hạ Long, Cẩm Phả) có lò giết mổ tập trung. Lực lượng nhân viên thú y toàn tỉnh chỉ khoảng 100 người không thể kiểm soát được hết 600 cơ sở giết mổ trên địa bàn.

Một thực tế xảy ra ở nhiều tỉnh, thành trong nước hiện nay là thay vì đưa thức ăn chứa chất cấm vào tiêu thụ tại cơ sở kinh doanh thức ăn chăn nuôi, một số người đã quay sang gạ gẫm chủ các trang trại mua chất cấm trộn với thức ăn cho lợn. Hiện toàn tỉnh có 230 trang trại chăn nuôi gia súc, gia cầm, trong đó khoảng 100 trang trại chăn nuôi lợn. Theo phân cấp quản lý, việc giám sát dịch bệnh, kiểm soát sử dụng chất cấm trong chăn nuôi ở các trang trại này giao cho địa phương. Trong khi đó, từ trước đến nay, các địa phương trên địa bàn tỉnh kiểm tra cũng chỉ theo phương pháp cảm quan bằng mắt thường chứ chưa địa phương nào lấy mẫu để xét nghiệm, dù công tác lấy mẫu đã được Chi cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thuỷ sản (Sở NN&PTNT) tập huấn. Một phần là do nhiều địa phương chưa thực sự quan tâm đến công tác lấy mẫu ở các trang trại để xét nghiệm; phần nữa là do khó khăn về kinh phí, bởi chi một mẫu xét nghiệm chất Salbutamol khá lớn (1 triệu đồng/mẫu). Việc kiểm soát thức ăn chăn nuôi cũng gặp khó khăn, vì trên địa bàn tỉnh không có cơ sở sản xuất mà đều nhập từ các tỉnh, thành khác về. Các cơ sở kinh doanh thức ăn chăn nuôi trên địa bàn còn manh mún, nhỏ lẻ, ý thức kinh doanh chưa cao. Năm 2015, Đoàn thanh tra của Sở NN&PTNT và đoàn thanh tra liên ngành của các địa phương tiến hành kiểm tra 94 cơ sở kinh doanh vật tư nông nghiệp, thức ăn chăn nuôi, thì có 54 cơ sở không đạt yêu cầu với các lỗi vi phạm: Không có giấy đăng ký kinh doanh, vi phạm về điều kiện đảm bảo an toàn trong kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật, thức ăn chăn nuôi...

Năm 2016 được Bộ NN&PTNT chọn là năm vệ sinh an toàn thực phẩm trong lĩnh vực nông nghiệp. Từ ngày 1-7-2016, Bộ luật Hình sự sửa đổi chính thức có hiệu lực, trong đó quy định đối tượng sản xuất, kinh doanh chất cấm có thể bị phạt 100 triệu - 1 tỷ đồng, phạt tù 1-5 năm; vận chuyển phạt 200 triệu đồng, xử tù 1-5 năm; sử dụng chất cấm bị phạt 200-500 triệu đồng, xử tù 1-5 năm. Nếu có tình tiết tăng nặng có thể đến 20 năm tù. Hy vọng rằng, những biện pháp mạnh tay này cùng với sự vào cuộc tích cực của các ngành, địa phương; người tiêu dùng trên địa bàn tỉnh sẽ được sử dụng thực phẩm không còn tồn dư các chất cấm, chất độc hại.

Thu Nguyệt