Húc Động vượt khó phấn đấu thoát diện 135, về đích nông thôn mới…

Húc Động có thác Khe Vằn, có đồi Cao Ly thơ mộng được bao du khách biết tới. Nơi đây cũng là địa bàn sinh sống chủ yếu của đồng bào dân tộc thiểu số mà đông nhất là người Sán Chỉ với những giá trị văn hóa truyền thống độc đáo… Ấy vậy mà Húc Động vẫn thuộc diện xã đặc biệt khó khăn của huyện vùng cao biên giới Bình Liêu…

Cán bộ, chiến sỹ Tiểu đoàn Cảnh sát cơ động (Công an tỉnh Quảng Ninh) giúp xã Húc Động chỉnh trang vỉa hè, góp phần xây dựng NTM trên địa bàn, tháng 3/2019.

Chủ động từ mỗi người dân

Còn nhớ, cuối tháng 3 đầu năm nay, tôi đã tới thăm Húc Động trong chuyến đi cùng các cán bộ, chiến sỹ của Tiểu đoàn Cảnh sát cơ động (Công an tỉnh Quảng Ninh) lên giúp xã chỉnh trang vỉa hè, góp phần xây dựng nông thôn mới (NTM) trên địa bàn. Đợt ấy cùng với lực lượng cảnh sát cơ động còn có sự chung tay của các hội, đoàn thể, cán bộ, công chức và bà con trên địa bàn xã và huyện Bình Liêu nữa. Các lực lượng đã tiến hành khơi thông rãnh dọc, lề đường, xếp gạch chéo dọc 2 bên các tuyến đường khu trung tâm xã, thuộc thôn Nà Ếch để sau này trồng các loại hoa rừng như sim, mua... Không khí lao động rất khẩn trương, chỉ sau khoảng 3 tiếng buổi sáng, tuyến đường khu vực trung tâm xã từ thôn Nà Ếch chạy vào thác Khe Vằn và từ Nà Ếch vào 3 thôn Pò Đán, Lục Ngù, Sông Cáu nom sạch, đẹp hơn hẳn.

Ông Trần A Dìn, người dân tộc Sán Chỉ, sống tại thôn Nà Ếch, dừng chiếc cuốc dọn cỏ lại bảo tôi: Nhà tôi ở bên tuyến đường này, con đường trước đây không được to như này đâu và là đường đất, mới được bê tông hoá cách đây 4 năm, giờ là kè gạch để trồng hoa 2 bên đường cho cỏ không mọc lan ra và có hoa cho đẹp hơn. Bà con rất ủng hộ khi xã triển khai nên người dân quanh đây cùng nhau hợp sức vào làm để cho cảnh quan đẹp hơn, vệ sinh tốt hơn…

Người dân thôn Nà Ếch tích cực vào cuộc tham gia chỉnh trang vỉa hè tuyến đường trung tâm xã.

Quả thật là làm vì mình và vì việc chung nữa nên khi được khơi gợi, bà con Nà Ếch thể hiện rõ tinh thần chủ động, hăng hái, say sưa. Bí thư Đảng ủy xã Đoàn Xuân Trang vừa chỉ đạo vừa trao đổi với chúng tôi: Cơ sở hạ tầng giao thông đã cứng hóa xong, giờ là lúc để làm đẹp rồi. Đợt ra quân này góp phần nâng cao nhận thức, ý thức của bà con trong xây dựng NTM, làm cơ sở tiếp tục chỉnh trang cảnh quan môi trường trên toàn địa bàn xã. Sau khi chỉnh trang, thôn Nà Ếch cũng đưa vào quy ước thôn để tiếp tục vận hành, duy trì nền nếp, bảo vệ khuôn viên, cây cảnh…Anh cho biết thêm là ý thức của người dân nơi đây đã thực sự chuyển biến, nhất là trong vài năm trở lại đây. Các thôn, bản đã tự bàn để hình thành nên quy chế, quy ước quản lý trong thôn, là cơ sở để xây dựng ý thức chung, từ việc cùng nhau xây dựng nhà cửa, làm ăn buôn bán, dọn vệ sinh chung...

Từng bước hiện thực hóa hai mục tiêu lớn...

Qua tìm hiểu thêm, chúng tôi được biết, Húc Động có xuất phát điểm thấp nhưng năm nay xã quyết tâm cán đích 2 mục tiêu quan trọng là về đích xã NTM và thoát khỏi diện xã 135, với động lực phấn đấu là góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết của Đảng bộ huyện, xã, chào mừng kỷ niệm 100 năm Ngày thành lập huyện và 70 năm giải phóng huyện Bình Liêu. Dù vậy, đây cũng là quyết tâm rất cao bởi Húc Động có tới 99% là đồng bào dân tộc thiểu số, quá trình phấn đấu tính đến hết năm 2018, xã mới đạt 16/20 tiêu chí, 41/53 chỉ tiêu xã NTM. Theo Bí thư Đảng ủy xã Đoàn Xuân Trang thì với nguồn lực nhà nước từ chương trình NTM và Đề án 196, hạ tầng giao thông, cơ sở vật chất cơ bản của xã đã được đầu tư xong, như tuyến đường giao thông trục chính, đường nội đồng, nội thôn, nhà văn hóa, đến nay đã đạt chuẩn tiêu chí về NTM, tạo thuận lợi cho bà con trong đi lại, giao thương phát triển kinh tế.

Lợi thế của Húc Động không phải là đất trồng cấy vì diện tích khá manh mún mà là đất rừng với nguồn lợi từ rừng là chính.

Mặc dù cái khó về hạ tầng kỹ thuật, vốn đòi hỏi nhiều kinh phí nhất nhà nước đã lo xong, nhưng Húc Động vẫn còn nhiều cái khó trong xây dựng NTM. Trong đó, khó nhất là tiêu chí vệ sinh môi trường. Vì đặc thù địa bàn, địa hình của xã, nhà cửa của bà con làm không theo quy hoạch, tập quán sinh hoạt ăn, ở của đồng bào còn chưa thật hợp vệ sinh. Bao giờ thiết kế trước hay cạnh nhà, bà con cũng làm chuồng nuôi trâu, bò, lợn và chủ yếu sử dụng hố phân sầu. Rác thải nông thôn ngày càng nhiều cũng là một vấn đề, các hộ chôn lấp thô sơ là chủ yếu. Việc thu gom chỉ mới áp dụng với các hộ ở mặt trục chính đường, rác được gom lại chờ đến cuối tuần xe vệ sinh môi trường của huyện vào chở đi. Rồi việc chôn cất mai táng, bà con có tập tục là đưa lên rừng chôn cất mà chưa theo quy hoạch. Rồi tỷ lệ hộ nghèo, mặc dù giảm sâu từ trên 47% năm 2016 xuống chỉ còn 17% vào hết năm 2018 nhưng tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên của xã cao, thành ra khi chia theo nhân khẩu thì nhiều hộ vẫn không đạt các tiêu chí về thu nhập, diện tích m2 nhà/người ở…

Mọi việc đều phải gỡ dần dần. Từ quy hoạch nghĩa trang, xã tập trung cắm mốc, định hướng, vận động để bà con chôn cất mai táng theo quy hoạch. Việc di chuyển chuồng trại ra xa nhà đảm bảo vệ sinh là khâu tiếp theo xã phải thực hiện. Huyện cũng đã có dự án hỗ trợ cho mỗi hộ khó khăn 4 triệu đồng để làm nhà tiêu hợp vệ sinh. Hiện toàn xã có 300 nhà tiêu hợp vệ sinh đang trong quá trình vận động nhân dân để triển khai, tiến độ đạt 50% rồi, phấn đấu hết tháng 10 là hoàn thiện tiêu chí này.

Tỷ lệ nhà ở kiên cố của Húc Động đạt trên 80%, cao nhất trong các xã trên địa bàn huyện Bình Liêu.

Qua rà soát cho thấy, một trong những thiếu hụt ở xã là thiếu hụt về nhà ở. Tuy nhiên cho đến nay, tỷ lệ nhà ở kiên cố của xã đã đạt trên 80%, cao nhất trong các xã trên địa bàn. Hỏi về cách làm, đồng chí Bí thư Đảng ủy xã cho hay, việc hỗ trợ xây nhà theo chương trình 167, mức hỗ trợ năm vừa rồi là 25 triệu/nhà, kết hợp với nguồn vốn vay ưu đãi của ngân hàng chính sách, vậy là bà con có số kinh phí kha khá rồi. Kinh phí hỗ trợ là một phần, để Húc Động kiên cố hóa nhà thành công như vậy thì quan trọng nữa là cách bà con giúp nhau làm nhà. Theo quy ước của thôn, khi 1 hộ làm nhà thì các hộ khác phải cử ra ít nhất là 1 lao động đến để phụ giúp. Đặc biệt, ở đây bà con chỉ làm móng đá, vậy là cứ mỗi hộ 1 gánh đá gom từ suối về đổ xuống là phần móng xong. Đổ mái cũng là bà con giúp nhau, hộ xây nhà chỉ thuê máy thôi và lo xi măng, cát, gạch với công thợ xây trong quá trình làm nhà. Đến xã bây giờ quả thật thấy rất nhiều nhà mái bằng, nhà kiên cố hóa, số nhà tranh tre nứa lá còn rất ít.

Nhà văn hóa xã là một trong những thiết chế văn hóa cơ sở đã được đầu tư hoàn thiện tại Húc Động.

Với đúng tinh thần người dân là chủ thể xây dựng NTM, bà con chăm chỉ trong xây dựng phát triển kinh tế từ sản xuất nông nghiệp tới các nghề phi nông nghiệp. Đặc biệt, lợi thế của Húc Động là đất rừng với nguồn lợi từ rừng rất lớn. Đồng chí Bí thư Đảng ủy xã cho hay, người dân cơ bản đều có diện tích rừng, hàng năm các hộ đều có thu nhập từ nhựa thông, từ hoa hồi, quế... với số thu về lâm sản trên địa bàn lên tới mấy chục tỷ. Rồi 90ha dong giềng thì người dân trồng ra tầm 4.000 tấn củ/năm, trị giá hơn chục tỷ đồng, chưa kể khâu chế biến thì cho thu nhập cao hơn rất nhiều. Đặc biệt, riêng với dong củ của Húc Động được 4 HTX và hơn chục nhóm hộ tham gia chế biến miến dong từ lâu đời tại xã bao tiêu thu mua rồi chế biến, tiêu thụ. Vì vậy, chỉ đáng lo là khâu tiêu thụ miến khi mà chuỗi sản xuất chưa đầy đủ, công nghệ làm miến ăn liền chưa có và sản xuất miến còn phụ thuộc nhiều vào thời tiết. Thực tế cho thấy, thời điểm cuối năm phục vụ thị trường Tết là lúc tiêu thụ miến mạnh nhất cũng là thời điểm thu hoạch dong củ (tháng 10) nhưng cũng là lúc hay mưa – không tráng, phơi miến được. Việc đầu tư công nghệ sấy đòi hỏi nguồn kinh phí rất lớn, vượt quá khả năng của các cơ sở sản xuất miến ở xã. Để khắc phục thì trong năm nay, một số cơ sở sản xuất đang tìm kiếm sự hỗ trợ từ nguồn NTM cho đầu tư làm nhà phơi miến bằng giấy bóng kính…

Trở lại giới thiệu ban đầu về tiềm năng du lịch của xã với điểm du lịch thác Khe Vằn, xã đã kết nối với điểm du lịch đồi Cao Ly để kết hợp phát triển du lịch cộng đồng, du lịch “phượt”. Húc Động rất mạnh dạn trong định hướng cơ cấu kinh tế sẽ chuyển dịch mạnh từ nông nghiệp sang phát triển thương mại – dịch vụ. Xã dự kiến xây dựng bản văn hóa du lịch Lục Ngù gắn với du lịch homestay của đồng bào Sán Chỉ ở khu vực đối diện thác Khe Vằn cùng với bản du lịch Khe Vằn tại khu vực chân thác. Tiềm năng lớn, điều kiện tương đối khả thi nhưng giờ mới là khởi đầu, kể cả là trong tư duy của đồng bào nơi đây. Vì vậy, năm nay xã dự kiến mở 2 lớp tập huấn ở 2 bản Lục Ngù và Khe Vằn cho người dân về làm dịch vụ du lịch.

Tuyến đường chạy từ trung tâm xã vào thác Khe Vằn đã được bê tông hóa rộng rãi. Các hộ dân nằm trong khu vực chân thác sẽ được di chuyển ra ngoài để tạo điều kiện cho doanh nghiệp đầu tư phát triển du lịch tại đây.

Đặc biệt, để hút doanh nghiệp đầu tư vào du lịch Khe Vằn, huyện đã xây dựng đề án di chuyển 9 hộ đang nằm len lỏi ở khu vực vùng lõi chân thác ra phía ngoài. Hạ tầng giao thông vào khu vực này cũng đã và đang được tỉnh đầu tư. Trong đó, tuyến đường từ trung tâm xã chạy vào thác đã bê tông hóa hoàn thiện, hai bên trồng cây xanh, cảnh quan bóng mát. Tuyến đường trục chính là từ thị trấn Bình Liêu vào Húc Động hiện đang làm. Tỉnh cũng đang đầu tư tuyến đường vành đai nối sang Khe Tiền, cửa khẩu Đồng Văn, tới đây lên Cao Ly đều là đường bê tông rất đẹp. Như vậy là giao thông kết nối tốt rồi, tuy nhiên vẫn cần những doanh nghiệp thật sự tâm huyết với du lịch vùng cao, có nguồn lực để đầu tư kinh phí giải phóng mặt bằng tại khu vực chân thác Khe Vằn và hạ tầng du lịch đồng bộ, đặc sắc để thu hút du khách… 

Rõ ràng, những thuận lợi, khó khăn cũng như cơ hội và thách thức của Húc Động luôn đan xen lẫn nhau. Vì vậy thiết nghĩ vẫn cần lắm sự chung tay của chính quyền, doanh nghiệp và mỗi người dân nơi đây trong hành trình vượt khó, để tạo sức bật lớn hơn cho xã vùng cao của Bình Liêu trong một tương lai không xa…

Phan Hằng