Vay vốn theo Nghị định 67: Nợ xấu tăng cao

Đơn vị đóng tàu bàn giao chậm, chất lượng tàu không đảm bảo, chủ tàu chưa được đào tạo kỹ thuật đánh bắt bằng tàu vỏ thép công suất lớn... là những nguyên nhân chính khiến cho gần 50% chủ tàu cá vay vốn ngân hàng theo Nghị định 67 trên địa bàn Quảng Ninh rơi vào tình trạng “nợ chồng nợ”.

Cuối năm 2014, để giúp ngư dân vươn khơi bám biển, hướng đến phát triển ngành Thủy sản chuyên nghiệp, bền vững, Chính phủ đã ban hành chính sách tín dụng đóng mới, nâng cấp tàu theo Nghị định 67/2014/NĐ-CP. Đến cuối năm 2017, Quảng Ninh đã có 13 chủ tàu (bao gồm 12 tàu đóng mới, 1 tàu nâng cấp) được ký hợp đồng tín dụng với các ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh với số tiền vay là 163,6 tỷ đồng. Những tưởng đây sẽ là cơ hội cho các chủ tàu ăn nên làm ra, thì chỉ sau chưa đầy một năm, 6/13 chủ tàu rơi vào tình trạng lao đao, không có khả năng trả nợ.

Phần lớn các chủ tàu này đều lý giải nguyên nhân không có tiền trả nợ là do ngư trường đánh bắt không thuận lợi, sản lượng ít mà số lượng tàu cá nhiều; tình hình thời tiết không thuận lợi; chi phí đầu vào cao; đơn vị đóng tàu bàn giao tàu chậm... Cụ thể như với chủ tàu Đỗ Văn Thi (TP Uông Bí), do trong quá trình ra khơi, tàu bị gãy ganh, mất lưới, thường xuyên phải sửa chữa nên mất nhiều tiền để đầu tư lại. Chưa kể, đơn vị đóng tàu bàn giao chậm tới 5 tháng so với thỏa thuận trong hợp đồng. Hay như với chủ tàu Dương Cao Đức (TX Quảng Yên), do tàu rung lắc nên tăng chi phí khắc phục, hạn chế hoạt động đánh bắt, tàu lại bị bàn giao chậm tới tận 8 tháng, dẫn đến hết thời gian ân hạn của khoản vay nhưng vẫn chưa có tàu để hoạt động.

Hoạt động hiệu quả song không cân đối nguồn tiền để thực hiện nghĩa vụ trả nợ nên ông Nguyễn Xuân Chiến (huyện Cô Tô) là một trong 6 chủ tàu có nợ quá hạn và nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ.

Tuy nhiên, qua tìm hiểu, đánh giá của các ngân hàng cho thấy, việc nợ xấu tăng cao còn xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác, như: Ý thức trả nợ của chủ tàu kém, có những chủ tàu thời gian đầu hiệu quả hoạt động tốt, doanh thu cao, song lại không cân đối nguồn tiền để thực hiện nghĩa vụ trả nợ các kỳ tiếp theo, mà lại sử dụng nguồn vốn này để đầu tư bổ sung trang thiết bị trên tàu...

Mặt khác, việc các tàu hoạt động không hiệu quả do triển khai thực hiện các chính sách theo Nghị định 67 trên địa bàn tỉnh chưa đồng bộ, một số chính sách còn triển khai chậm. Điển hình như chính sách bảo hiểm, cho đến tháng 10/2018 Công ty Bảo hiểm Bảo Minh vẫn chưa có hướng dẫn thực hiện, nên chủ tàu phải tự bỏ tiền mua bảo hiểm mà chưa nhận được hỗ trợ theo quy định. Chưa kể, mức hỗ trợ bảo hiểm không ổn định, điều khoản của hợp đồng bảo hiểm chưa rõ, chưa quy định cụ thể về cơ quan xác nhận khi tàu gặp rủi ro trên biển. Bên cạnh đó, phần lớn các chủ tàu thiếu kinh nghiệm trong việc vận hành đánh bắt bằng tàu vỏ thép công suất lớn, thiếu kinh nghiệm khi chuyển đổi ngư trường ven vịnh sang ngư trường xa bờ... nhưng chính sách đào tạo vẫn chưa được Sở NN&PTNT triển khai thực hiện hiệu quả.

Những nguyên nhân cả chủ quan và khách quan nói trên đã đưa dư nợ lên tới 154,5 tỷ đồng; nợ quá hạn (bao gồm nợ gốc quá hạn, lãi quá hạn, lãi phạt) và nợ đã cơ cấu lại là 92,2 tỷ đồng, trong đó, nợ xấu và dư nợ đã cơ cấu lại là 86,4 tỷ đồng (chiếm 56% dư nợ cho vay đóng mới, nâng cấp tàu cá theo Nghị định 67).

Rõ ràng việc ngư dân vay vốn theo Nghị định 67 được hưởng rất nhiều ưu đãi so với những chính sách khác, nhưng việc các chủ tàu không thực hiện theo cam kết, có tư tưởng chây ỳ, coi chương trình vay vốn là chính sách tài trợ không hoàn lại sẽ tạo tiền lệ xấu, không chỉ gây ảnh hưởng cho những ngư dân khác mà còn làm liên lụy cả đến những cán bộ của các ngân hàng.

Theo ông Nguyễn Văn Đoan, Phó Giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Quảng Ninh: Để nâng cao hiệu quả hoạt động của các tàu cá, hạn chế phát sinh nợ quá hạn, UBND tỉnh cần đề xuất Chính phủ quy định bổ sung các nguyên nhân khách quan, bất khả kháng được cơ cấu lại thời hạn trả nợ và được ngân hàng cấp bù lãi suất; quy định việc kiểm tra, kiểm soát hoạt động của các tàu để đảm bảo kiểm soát được doanh thu, có biện pháp xử lý nghiêm đối với những trường hợp cố tình chây ỳ, không trả nợ; chính sách hỗ trợ bảo hiểm phải ổn định, liên tục qua các năm... Đồng thời, các cơ quan chức năng của tỉnh cần tăng cường công tác tuyên truyền, đối thoại với các chủ tàu về chủ trương, chính sách của Nhà nước để tránh việc cố tình hiểu sai và nâng cao ý thức trong việc trả nợ ngân hàng.

Hoàng Nga