Hồ Khe Cát phát huy hiệu quả sau đầu tư

Đến Hải Lạng (huyện Tiên Yên), gặp người dân bên những cánh đồng lúa vàng bội thu những ngày này sẽ cảm nhận được niềm vui từ họ. Vui là bởi, thay vì một năm chỉ sản xuất được 1 vụ mùa bấp bênh, thì nay trên mỗi diện tích đất đã có thể sản xuất được 2 vụ lúa và 1 vụ màu. Có được điều này, là do từ cuối năm 2017, hồ chứa nước Khe Cát đã chính thức phát huy công năng sau đầu tư, cung cấp nước sinh hoạt, tưới tiêu và phục vụ cho nuôi trồng thủy sản.

Cánh đồng lúa bội thu của người dân thôn Đồi Mây, xã Hải Lạng, huyện Tiên Yên sau khi đưa hồ Khe Cát vào khai thác.

Đưa chúng tôi đi thăm những cánh đồng lúa đang độ thu hoạch, ông Phạm Trần Ninh, Phó Chủ tịch UBND xã Hải Lạng chỉ tay về hướng cánh đồng cho biết: Vụ mùa năm nay, năng suất trên mỗi sào tăng 30% so với trước đây, chất lượng thóc tốt, nên tinh thần của bà con rất phấn khởi. Tại xã có hơn chục chiếc máy gặt thì đều kín lịch đặt thuê, máy móc hoạt động hết công suất. Bà con ra đồng từ sáng sớm đến tối muộn, chẳng phải gặt ruộng nhà mình, nhưng cũng ra đồng để xem, để hỗ trợ các gia đình khác thu hoạch.

Có được điều này là do từ cuối năm 2017, hồ Khe Cát bắt đầu thực hiện công năng của mình sau đầu tư, tích nước chủ động điều tiết phục vụ tưới tiêu cho diện tích đất nông nghiệp tại xã Hải Lạng. Từ chỗ toàn xã chỉ có 288ha đất đủ điều kiện phục vụ nhân dân sản xuất một vụ lúa, nhiều năm còn bấp bênh do thiếu nước tưới tiêu, thì nay diện tích này đã tăng lên 345ha với 2 vụ lúa và 1 vụ màu. Đáng kể hơn, trên mỗi sào ruộng trước đây chỉ thu hoạch được 1,2 tạ thóc, thì nay cũng trên sào ruộng đó, năng suất thu hoạch đã tăng lên 1,6 tạ thóc/sào ruộng. Đây cũng chính là kết quả khiến tổng diện tích lúa của xã Hải Lạng qua 2 vụ năm 2018 tăng cao nhất từ trước đến nay với 673ha, tăng 45,9% so với cùng kỳ năm 2017.

Bên cạnh niềm vui vụ mùa bội thu, ấp ủ những kế hoạch phát triển mới, anh Bùi Văn Hoàn, thôn Đồi Mây, xã Hải Lạng hồ hởi: Vui lắm, từ khi có nguồn nước hồ Khe Cát, bà con ai cũng phấn khởi. Những năm trước đây, sản xuất nông nghiệp rất khó khăn do thiếu nước phục vụ tưới tiêu, năng suất rất thấp. Gia đình tôi có 9 sào ruộng chỉ gieo cấy được một vụ mùa, thu được khoảng 8 tạ thóc, kinh tế gia đình bấp bênh, tôi phải đi làm phụ xây để trợ giúp gia đình. Năm nay, cũng trên 9 sào ruộng đó, nhờ nước đưa từ hồ Khe Cát về, gia đình tôi đã thu được 1,5 tấn thóc. Điều đáng mừng hơn, đó là đã có thể gieo cấy được 2 vụ lúa và 1 vụ màu/năm, gia đình tôi đã có kế hoạch riêng, mở rộng một số cây trồng cho vụ màu sắp tới, kinh tế hứa hẹn sẽ khấm khá hơn.

Hồ Khe Cát, huyện Tiên Yên.

Không chỉ phục vụ tưới tiêu nông nghiệp, hồ Khe Cát hiện đang thực hiện cung cấp nước sạch sinh hoạt cho gần 700 hộ dân trên địa bàn xã và hơn 1.000ha nuôi trồng thủy sản. Có nước sạch, người dân đã bớt được cảnh mỗi ngày đi bộ 2-4km, đến các hẻm núi, khe suối để gánh nước về phục vụ sinh hoạt. Có nước sạch, hơn 400 hộ nuôi trồng thủy sản trên địa bàn xã đã có điều kiện để điều hòa, giảm mặn nguồn nước nuôi, đây cũng là điều mà nhân dân trên địa bàn xã mong đợi từ lâu, thuận lợi để Hải Lạng tập trung phát triển trở thành trung tâm nuôi trồng thủy sản của huyện Tiên Yên.

Chị Lý Thị Hải, thôn Bình Minh, xã Hải Lạng phấn khởi cho biết: Nhà tôi ngày trước chính là lòng hồ Khe Cát bây giờ, thực hiện GPMB xây dựng hồ, tôi cùng gia đình đã chuyển đến khu tái định cư mới. Ở đây từ năm 2011, giao thông thuận tiện giao thương, con cái cũng có điều kiện hơn để học tập. Nhưng khổ nỗi khan nước quá, đất đai lại xấu, hằng năm chỉ trồng được một vụ, không đủ lương thực để ăn, chưa kể khi thời tiết thất thường, dịch bệnh là mất mùa. Đặc biệt, muốn có nước sinh hoạt, người dân phải đi xa hơn 2-3km gánh từng thùng về dùng. Nay hồ Khe Cát hoàn thành, nước sinh hoạt đã về tận nhà, bà con trong thôn ai cũng phấn khởi, cảm thấy rất yên tâm về nơi ở mới.

Dự án hồ chứa nước Khe Cát được Bộ NN&PTNT quyết định đầu tư từ năm 2009 nhưng chưa bố trí được vốn nên "treo" trong nhiều năm. Trước nhu cầu cấp thiết, Quảng Ninh đã đề nghị Bộ NN&PTNT được triển khai dự án này bằng nguồn ngân sách của tỉnh. Cùng với đó, huyện Tiên Yên chủ động chịu trách nhiệm huy động nguồn lực xã hội hoá kinh phí GPMB. Tháng 5/2015, dự án được khởi công có tổng mức đầu tư trên 400 tỷ đồng với dung tích 6,28 triệu m³, được thiết kế có thể cung ứng nước phục vụ sản xuất cho 1.570ha đất nông nghiệp, 950ha nuôi trồng thuỷ sản và tạo nguồn cấp nước sinh hoạt cho 8.500 hộ dân các xã Hải Lạng và Đồng Rui của huyện Tiên Yên.

Được biết, thời gian tới huyện Tiên Yên tiếp tục triển khai đưa nước sinh hoạt từ hồ Khe Cát ra xã đảo Đồng Rui và cấp cho tổng số hơn 1.000 hộ dân xã Hải Lạng. Như vậy, nhu cầu nước sẽ tăng cao, tuy nhiên hiện toàn bộ diện tích rừng đầu nguồn của hồ rộng hơn 200ha lại đang là rừng sản xuất, nên thảm thực vật nghèo, khả năng trữ nước hạn chế, nguồn sinh thủy vào mùa khô ít, nguy cơ thiếu nước sẽ rất cao.

Có thể thấy, người dân hưởng lợi từ dự án hồ Khe Cát rất rõ, dự án đã phát huy tác dụng sau đầu tư. Chính vì thế, về lâu dài tỉnh và huyện cần xem xét quy hoạch lại diện tích rừng đầu nguồn để đảm bảo khả năng sinh thủy và chất lượng nguồn nước, tiếp tục phát huy hiệu quả của hồ.

Đỗ Phương