Chương trình OCOP: Cần thực hiện quyết liệt hơn nữa

Năm 2018, Ban Chỉ đạo OCOP tỉnh đã lựa chọn chủ đề “Tiêu chuẩn và chất lượng sản phẩm”. Đến nay, bên cạnh những kết quả đạt được, chương trình OCOP vẫn còn những vướng mắc cần được tháo gỡ kịp thời.

[links()]

Trà hoa vàng, một trong những sản phẩm dự kiến là sản phẩm chủ lực của tỉnh.

Một trong những nhiệm vụ trọng tâm của năm 2018 là xác định, định hướng, xây dựng chiến lược phát triển các sản phẩm OCOP chủ lực cấp tỉnh và quốc gia. Thực hiện mục tiêu này, tỉnh đã ban hành kế hoạch cụ thể về phát triển sản phẩm OCOP cấp tỉnh và định hướng cấp quốc gia. Đồng thời, ban hành bộ tiêu chí tạm thời xác định sản phẩm chủ lực giai đoạn 2018-2020. Bộ tiêu chí này áp dụng cho các sản phẩm và tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh tham gia chương trình OCOP giai đoạn 2018-2020 được xếp hạng từ 3 sao trở lên theo tiêu chí của UBND tỉnh. Các sản phẩm OCOP chủ lực phải có tính độc đáo, có khả năng trở thành sản phẩm hàng hóa đặc trưng riêng của tỉnh, được Cục Sở hữu trí tuệ cấp văn bằng bảo hộ nhãn hiệu.

Tuy nhiên, đã quá nửa của năm 2018, song Ban Chỉ đạo OCOP tỉnh chưa phê duyệt được Danh mục sản phẩm chủ lực. Nguyên nhân là do một số địa phương như: Hoành Bồ, Vân Đồn… chưa xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện kế hoạch của UBND tỉnh về phát triển sản phẩm OCOP cấp tỉnh và định hướng sản phẩm cấp quốc gia. Ở cấp huyện, phần lớn cán bộ thực hiện theo dõi OCOP đều hoạt động kiêm nhiệm dẫn đến việc chậm trễ trong triển khai các nhiệm vụ. Ban Xây dựng nông thôn mới chậm rà soát để trình UBND tỉnh phê duyệt danh mục sản phẩm chủ lực.

Trung tâm, cửa hàng, điểm giới thiệu sản phẩm OCOP được xác định là cầu nối quan trọng, bền vững và lâu dài trong chương trình OCOP giữa người sản xuất và người tiêu dùng. Tuy nhiên, phần lớn đều đang gặp những khó khăn. Hiện toàn tỉnh có 29 trung tâm, cửa hàng, điểm giới thiệu sản phẩm OCOP đang hoạt động tại 13/14 địa phương, giảm 3 cửa hàng so với năm 2017. Số cửa hàng giảm so với năm 2017 đều dừng hoạt động.

Trong số 29 trung tâm, cửa hàng, điểm giới thiệu sản phẩm OCOP đang hoạt động có tới 9 nơi hoạt động không hiệu quả, doanh thu chủ yếu là phục vụ ăn uống, phục vụ du khách theo mùa vụ hoặc chỉ trưng bày mà không bán được…

Trung tâm OCOP huyện Ba Chẽ gặp nhiều khó khăn trong việc tiêu thụ sản phẩm.

Bên cạnh đó, hầu hết các trung tâm, cửa hàng, điểm giới thiệu sản phẩm OCOP đều nhỏ lẻ, vị trí không thuận lợi, chưa kết nối được với các tuyến du lịch. Sản phẩm trưng bày còn mang tính thời vụ, chưa cung cấp được số lượng ổn định để đáp ứng nhu cầu mua sắm, giá thành còn tương đối cao. Hiện nay, Ban Chỉ đạo OCOP tỉnh chưa ban hành quy chế quy định các trung tâm, cửa hàng, điểm giới thiệu sản phẩm OCOP, nên nhiều trung tâm chưa đảm bảo các điều kiện hoạt động dẫn đến kém hiệu quả. Thêm vào đó, toàn tỉnh có tới 19/29 trung tâm, cửa hàng, điểm giới thiệu sản phẩm OCOP chưa nhận được sự hỗ trợ từ địa phương như: Cửa hàng Phú Gia, trung tâm OCOP Ba Chẽ, điểm bán hàng của Công ty CP Ngọc Trai Hạ Long…

Câu chuyện của miến dong Bình Liêu gặp khó khăn trong việc tiêu thụ thời gian gần đây là thực tế của không ít sản phẩm OCOP hiện nay, đòi hỏi cần phải có giải pháp căn cơ đảm bảo tiêu thụ bền vững, lâu dài và ổn định. Theo đó, từ năm 2017, diện tích canh tác cây dong riềng tăng lên 340ha, sản lượng đạt 8.300 tấn. Điều này khiến cho toàn huyện tồn kho khoảng 200 tấn miến. Năm 2018, huyện tiếp tục mở rộng diện tích trồng lên 345,1ha trên địa bàn 8 xã, thị trấn (với trên 2.300 hộ dân tham gia; sản lượng củ dong dự kiến khoảng 14.000 tấn; tương ứng khoảng 1.100 tấn miến). Tuy nhiên khâu tiêu thụ miến dong gặp khó khăn nên đã xảy ra tình trạng tồn kho nguyên liệu.

Nguyên nhân là từ cuối năm 2017, giá sản phẩm miến dong nói chung trên thị trường giảm mạnh, mức tiêu thụ chậm, mạng lưới tiêu thụ sản phẩm không ổn định. Hầu hết miến dong Bình Liêu vẫn chủ yếu tiêu thụ tại các cửa hàng nhỏ lẻ, điểm giới thiệu sản phẩm OCOP và chợ truyền thống mà chưa có mặt ở bất cứ hệ thống siêu thị, nhà hàng, khách sạn quy mô lớn nào, ngay cả các siêu thị trên địa bàn tỉnh.

Thiết nghĩ, Ban Chỉ đạo OCOP tỉnh, các sở, ngành và địa phương cần rốt ráo hơn nữa trong việc triển khai chương trình OCOP, nhất là trong năm 2018 để tạo sức bật cho các năm tiếp theo, thực hiện mục tiêu chuyển từ lượng sang chất, đưa OCOP trở thành chương trình kinh tế quan trọng.

Cao Quỳnh