Cần làm rõ nguyên nhân ngao giá chết ở Vân Đồn

Từ đầu năm đến nay, nhiều gia đình tại huyện Vân Đồn bị thiệt hại do ngao giá chết trong quá trình ương giống (từ cấp 1 lên cấp 2 để đủ tiêu chuẩn thả nuôi thương phẩm). Theo báo cáo của UBND huyện Vân Đồn, trị giá ngao giá giống bị chết đến thời điểm này đã lên gần 31,3 tỷ đồng, cộng thêm các chi phí dịch vụ đi kèm như vận chuyển, cát, lồng, ngày công lao động... ước thiệt hại gần 41,5 tỷ đồng.

Diện tích nuôi nhuyễn thể tại Vân Đồn đang chiếm đến 65% diện tích nuôi nhuyễn thể toàn tỉnh, trong đó phần lớn là nuôi ngao giá. (Ảnh chụp tại thị trấn Cái Rồng)

Ông Nguyễn Khắc Nghi, thị trấn Cái Rồng, cho biết: "Thường mỗi vụ nuôi tôi nhập khoảng 50 triệu con giống về ương dưỡng, vừa để thả nuôi thương phẩm vừa để cung cấp cho các hộ lân cận. Tuy nhiên năm nay, ngay sau khi ương ngao đã có hiện tượng chết, sau khoảng 1,5 tháng vớt lồng lên kiểm tra thì thậm chí ngao đã chết từ bao giờ, không còn vỏ ngao". Còn ông Phạm Thảo, xã Bản Sen thì cho hay: "Sau lứa ngao giống đầu tiên bị chết, tôi gây tiếp lứa ngao thứ 2 với hy vọng lấy lại vốn. Thế nhưng sau hơn một tháng, lứa ngao này cũng chẳng còn con nào sống. Đến giờ, riêng mỗi tiền ngao giống nhà tôi đã mất gần 200 triệu đồng". 

Theo Chi cục Thủy sản, hiện tượng ngao giá giống chết trong thời gian qua khiến nhu cầu giống ngao tăng đột biến, dẫn đến nhà sản xuất bán với giá cao. Thực tế, với lợi thế về diện tích mặt nước lớn, khá kín gió, lưu lượng nước cao, sạch, nhiều phù du nên Vân Đồn rất thích hợp với nuôi trồng thủy sản, đặc biệt là nuôi nhuyễn thể. Bởi vậy, những năm gần đây diện tích nuôi nhuyễn thể của Vân Đồn, trong đó có ngao giá liên tục tăng cao. Tính đến thời điểm cuối năm 2017 đã đạt 2.215ha mặt nước biển, chiếm 56% tổng diện tích nuôi nhuyễn thể toàn tỉnh, trong đó diện tích ngao giá chiếm gần một nửa với trên 1.000ha. Nhiều hộ còn tận dụng diện tích nuôi bằng cách áp dụng phương pháp nuôi 2 tầng nước, trong đó tầng trên nuôi hàu Thái Bình Dương, tầng dưới nuôi ngao giá.

Để giảm giá thành giống, vụ nuôi năm 2018 người dân nhập giống kích cỡ nhỏ, dưới 1mm.

Chính vì sự “bùng nổ” diện tích nuôi ngao giá nên nhu cầu con giống ngao giá từ đầu năm trở lại đây tăng đột biến, ước đạt trên 700 triệu con, bằng 50% tổng nhu cầu giống nhuyễn thể nói chung toàn tỉnh, tăng gấp gần 2 lần so với nhu cầu giống ngao giá năm 2016. Trong khi ngao giá là đối tượng chưa có cơ sở sản xuất giống tại chỗ, hầu hết đều phải thu mua từ các cơ sở sản xuất giống tại Nha Trang. Để giảm chi phí, người nuôi Vân Đồn đã lấy giống với kích thước nhỏ hơn mọi năm (dưới 1mm/con), dẫn đến chất lượng không an toàn, kết hợp vận chuyển xa, yếu tố môi trường thay đổi khiến sức sống của con giống yếu.

Bên cạnh đó, qua kết quả xét nghiệm trong tháng 5 và tháng 6 vừa qua của Chi cục Thú y vùng II cho thấy, có 50% mẫu ngao bị phát hiện dương tính với ký sinh trùng Perkinsus làm sưng vòi và suy giảm hệ miễn dịch dẫn đến chết.

Đáng nói, hiện việc mua bán giống ngao của người dân Vân Đồn không có hóa đơn, giấy tờ kiểm dịch, không đăng ký kê khai sản xuất ban đầu với địa phương; diện tích nuôi cũng tự phát. Điều này không chỉ khó trong công tác quản lý của cơ quan chức năng mà còn gây nguy cơ phát sinh và lây lan dịch bệnh cho cả vùng nuôi, dẫn đến hậu quả nặng nề như đã từng xảy ra hiện tượng chết hàng loạt với đối tượng nuôi tu hài tại Vân Đồn vào năm 2012.

Ngao giá giống chết ngay sau khi thả ương dưỡng.

Từ thực trạng này, huyện Vân Đồn cần tăng cường công tác quản lý đăng ký kê khai sản xuất ban đầu; khẩn trương thực hiện việc quy hoạch chi tiết và việc giao, cho thuê bãi triều, mặt nước biển; tập trung xử lý hiện tượng các cơ sở nuôi ngoài quy hoạch; khống chế số lượng nhuyễn thể thả nuôi đảm bảo trong giới hạn tự điều chỉnh của môi trường vùng nuôi. Mỗi người nuôi ngao cũng cần nâng cao nhận thức, kỹ năng tuân thủ quy hoạch nuôi trồng thủy sản, sử dụng con giống rõ nguồn gốc, đảm bảo kích cỡ, chất lượng; thực hiện nuôi trồng theo các quy trình sản xuất đã được công bố.

Được biết, trước đó Sở NN&PTNT nhiều lần làm việc với UBND huyện Vân Đồn, khuyến cáo, chỉ đạo cụ thể trong việc không mở rộng diện tích hay gia tăng đột biến, ồ ạt số lượng lồng/bè nhuyễn thể; khẩn trương xây dựng quy hoạch chi tiết nuôi trồng thuỷ sản tại Vân Đồn. Tuy nhiên, đến nay UBND huyện Vân Đồn mới triển khai thực hiện công tác đấu thầu lựa chọn nhà thầu lập quy hoạch chi tiết nuôi trồng thủy sản trên biển (trong đó có nhuyễn thể).

Hiện Vân Đồn chưa quy hoạch chi tiết nuôi trồng thuỷ sản, người dân đang sản xuất tự phát. (Ảnh chụp tại Bản Sen)

Việt Hoa