Xung quanh dự án Nhà máy sản xuất xút của Công ty Tân Tiến: Bảo vệ môi trường phải đặt lên hàng đầu

Gần đây, thông tin về việc Công ty TNHH Sản xuất và Kinh doanh thương mại Tân Tiến (gọi tắt là Công ty Tân Tiến) đề xuất đầu tư xây dựng công trình Nhà máy sản xuất xút và các thương phẩm khác (chất trợ lắng PAC và Javen) tại Khu công nghiệp (KCN) Việt Hưng, TP Hạ Long, đã thu hút sự quan tâm nhiều của dư luận. 

[links()]

Dự án của Công ty Tân Tiến được BQL Khu kinh tế tỉnh cấp giấy chứng nhận đầu tư lần đầu vào năm 2006 để sản xuất hóa chất (phèn lọc nước, xút, vôi bột) và chế biến bột than. Nhà đầu tư đã hoàn thiện các thủ tục về môi trường, quy hoạch, đất đai, xây dựng nhà xưởng và đi vào hoạt động sản xuất kinh doanh với mục tiêu “sản xuất phèn” theo công suất đăng ký từ tháng 6/2013.

Năm 2016 BQL Khu kinh tế đã cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư điều chỉnh lần 2 cho dự án, trong đó quy mô dự án được điều chỉnh thành: Phèn lọc nước 982 tấn/năm, xút 20.000 tấn/năm, axit HCL 32% là 44.900 tấn/năm; Clo lỏng 2.400 tấn/năm; Javen 3.600 tấn/năm. Đồng thời, BQL Khu kinh tế tỉnh phối hợp, tạo điều kiện hỗ trợ Công ty Tân Tiến thực hiện các nội dung, thủ tục pháp lý theo quy định, hướng dẫn công ty hoàn thiện báo cáo Bộ TN&MT xem xét, thẩm định và phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường của dự án.

Dự án mở rộng Nhà máy sản xuất xút của Công ty TNHH Sản xuất và Kinh doanh thương mại Tân Tiến đang tạm dừng.

Ngày 20/3/2017, Bộ TN&MT có quyết định phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường của dự án, trong đó có khuyến cáo ảnh hưởng trong trường hợp có sự cố rò rỉ hóa chất Clo3 ra môi trường. Trên cơ sở đó, BQL Khu kinh tế tỉnh đã làm việc với Công ty Tân Tiến để trao đổi về những nguy cơ ô nhiễm môi trường của dự án. Sau đó, công ty có văn bản xin thu hồi giấy chứng nhận đăng ký đầu tư chứng nhận điều chỉnh lần 2 ngày 4/5/2017 và đề nghị cấp lại dự án mới (trong đó công ty bỏ mục tiêu sản xuất Clo lỏng và axit HCL - đây là 2 hóa chất cơ bản có nguy cơ ảnh hưởng đến môi trường theo khuyến cáo của Bộ TN&MT).

Sau khi nhận được hồ sơ đề nghị cấp lại dự án mới của Công ty Tân Tiến, BQL Khu kinh tế tỉnh đã lấy ý kiến các sở, ngành liên quan và TP Hạ Long. Do dự án tiềm ẩn nguy cơ gây sự cố rò rỉ hóa chất nguy hiểm, gây ô nhiễm môi trường theo hồ sơ tác động môi trường đã được Bộ TN&MT thẩm định, phê duyệt, BQL Khu kinh tế tỉnh đã báo cáo UBND tỉnh tham vấn ý kiến của các chuyên gia, nhà khoa học có kinh nghiệm, kiến thức chuyên sâu về lĩnh vực hóa chất, bảo vệ môi trường. Đồng thời, đầu tháng 4/2018, BQL Khu kinh tế tỉnh tổ chức cuộc họp với nhà đầu tư, đại diện Bộ TN&MT, Bộ Công Thương, các chuyên gia, nhà khoa học, các sở, ngành để xem xét, đánh giá các nội dung đề xuất của nhà đầu tư trên cơ sở không xung đột lợi ích với các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội khác của cộng đồng dân cư khu vực quanh dự án, đảm bảo tuân thủ định hướng phát triển của tỉnh là bền vững…

Trao đổi với phóng viên Báo Quảng Ninh, lãnh đạo BQL Khu kinh tế tỉnh cho biết: Theo nội dung hồ sơ đề xuất của Công ty Tân Tiến đề nghị được cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư cho dự án xây dựng công trình Nhà máy sản xuất xút 20.000 tấn/năm và các thương phẩm khác thì công ty đã giải trình và khẳng định dự án lựa chọn công nghệ tiên tiến nhất; cam kết không xả nước thải ra vịnh Cửa Lục, không ảnh hưởng đến người dân xung quanh và KCN; khẳng định tính toán của dự án là chính xác về mặt dây chuyền công nghệ...

Mặc dù vậy, vẫn còn một số nội dung chưa rõ ràng như: Chưa làm rõ các công đoạn chuyển giao từ các phản ứng, quy trình sản xuất sản phẩm chính theo dây chuyền (sản phẩm từ quá trình điện phân NaCl là NaOH, Clo, Hydro được phân tách, chuyển sang các công đoạn điều dụng, sản xuất các sản phẩm tiếp theo cụ thể, chi tiết tại bước nào và thiết bị gì). Nội dung thuyết minh không có số liệu cụ thể về lượng hóa chất sử dụng trong từng công đoạn, mức dư thừa (đặc biệt là đối với axit HCl được sử dụng trong 2 công đoạn). Bên cạnh đó, chưa làm rõ việc cân bằng, định lượng các sản phẩm chính trong dây chuyền sản xuất: Vẫn còn dư Clo, chưa có giải pháp xử lý lượng Clo này. Công ty Tân Tiến đã có văn bản giải trình bổ sung và khẳng định không còn Clo và axit HCl dư (chỉ còn lượng Clo tồn tại trong thiết bị khoảng 10,75kg).

Tuy nhiên, theo tham vấn ý kiến chuyên gia, để sản xuất xút (NaOH) 20.000 tấn/năm thì lượng Clo sinh ra tương ứng là 17.740 tấn/năm, để sản xuất 3.600 tấn Javen cần 3.382 tấn Clo; sản xuất 20.000 tấn dung dịch PAC và 10.000 tấn PAC bột sẽ cần 4.812 tấn Clo. Như vậy tổng lượng Clo sử dụng trong quá trình sản xuất là 9.194 tấn/năm, trong khi lượng Clo sinh ra từ quá trình sản xuất xút là 17.740 tấn/năm thì lượng Clo vẫn còn dư là 9.546 tấn/năm.

Theo tính toán trên, nếu nhà máy đi vào hoạt động thì không biết sẽ ảnh hưởng như thế nào đến môi trường. Chúng ta đã có những bài học nhãn tiền về sự cố môi trường như vụ Fomosa xả thải ra 4 tỉnh miền Trung, gây thiệt hại nặng nề về môi trường, hệ sinh thái biển và nguồn lợi hải sản. Việc tạm dừng dự án trên của Công ty Tân Tiến để xem xét tính khả thi cũng như những tác động đến môi trường là việc làm hết sức cần thiết.

Hiểu Trân