Nâng cao chất lượng thỏa ước lao động tập thể: Công cụ bảo vệ quyền lợi người lao động

Thỏa ước lao động tập thể (TƯLĐTT) là cơ sở pháp lý quan trọng bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của các bên trong quan hệ lao động; là công cụ quan trọng của Công đoàn trong việc đại diện, bảo vệ người lao động (NLĐ). Vì vậy, trong nhiều năm qua LĐLĐ tỉnh đã đặc biệt quan tâm, chỉ đạo, hướng dẫn các cấp công đoàn triển khai thực hiện xây dựng, thương lượng, ký kết thực hiện TƯLĐTT tại doanh nghiệp, đơn vị. 

Chủ tịch LĐLĐ tỉnh Trần Danh Chức thăm CNLĐ Công ty TNHH KHKT Texhong Ngân Long (KCN Hải Yên, TP Móng Cái) nhân địp Tháng Công nhân 2017.

Linh hoạt, phù hợp thực tiễn

Theo số liệu của LĐLĐ tỉnh, 5 năm qua (2013 - 2017), các cấp công đoàn đã ký mới 546 TƯLĐTT. Tổng số TƯLĐTT toàn tỉnh hiện có là 809 bản. Theo tiêu chí đánh giá xếp loại TƯLĐTT của Tổng LĐLĐ Việt Nam, trong số đó có 21,5% TULĐTT đạt loại A; 33,3% loại B; 30,5% loại C;14,7% loại D. Chất lượng các bản TƯLĐTT đã được nâng lên, từng bước hạn chế việc sao chép lại các quy định của pháp luật.

Nội dung các bản TƯLĐTT tập trung vào một số nội dung đem lại lợi ích cho NLĐ như: Áp dụng mức lương tối thiểu cao hơn quy định pháp luật, lương tháng thứ 13, các khoản tiền thưởng; hỗ trợ tiền tàu xe cho CNLĐ nghỉ phép năm; quy định thêm ngày nghỉ có hưởng lương trong năm và nghỉ việc riêng có hưởng lương; ưu tiên tuyển dụng con em CNLĐ trong doanh nghiệp có đủ điều kiện vào làm việc; hỗ trợ đào tạo, nâng cao trình độ, tay nghề; hỗ trợ tiền thuê nhà trọ; tặng quà những ngày lễ tết, sinh nhật, tham quan, nghỉ mát; thăm hỏi hiếu, hỷ, trợ cấp nữ CNLĐ sau sinh, khen thưởng con CNLĐ học giỏi, mua bảo hiểm thân thể cho NLĐ; nâng cao chất lượng bữa ăn ca cho NLĐ bằng hoặc cao hơn 15.000 đồng/người/ngày hoặc chi ăn miễn phí cả 3 bữa/ngày… Hiện 52% số bản TƯLĐTT có nội dung về đảm bảo bữa ăn ca của NLĐ. Điển hình là ở các doanh nghiệp ngành than; Công ty CP giải trí Quốc tế Lợi Lai...

Theo đồng chí Trần Danh Chức, Chủ tịch LĐLĐ tỉnh, 5 năm qua, LĐLĐ tỉnh đã có nhiều giải pháp hiệu quả, đổi mới, sáng tạo nâng cao chất lượng TƯLĐTT. Cụ thể, tổ chức 20 lớp tập huấn cho 1.550 lượt cán bộ CĐCS, cấp trên cơ sở về thực hiện Nghị định 60/2013/NĐ-CP và quy trình, kỹ năng thương lượng, ký kết và thực hiện TƯLĐTT; kiện toàn Tổ chuyên gia hỗ trợ CĐCS trong việc thương lượng, ký kết TƯLĐTT. Năm 2013, LĐLĐ tỉnh đã bảo vệ xuất sắc đề tài nghiên cứu khoa học cấp tỉnh "Giải pháp nâng cao chất lượng thương lượng, ký kết và thực hiện TƯLĐTT tại các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh" với nhiều giải pháp được vận dụng linh hoạt vào thực tiễn. Vừa qua, LĐLĐ tỉnh cũng xây dựng Thư viện TƯLĐTT giúp cho các cấp công đoàn thuận lợi trong việc chia sẻ và tìm kiếm thông tin về TƯLĐTT trong quá trình thương lượng tập thể cũng như nâng cao chất lượng chỉ đạo, hướng dẫn CĐCS thương lượng, ký kết và tổ chức thực hiện TƯLĐTT.

Bữa ăn ca của CNLĐ Công ty TNHH Vinanewtarp (KCN Cái Lân, TP Hạ Long).

Nhiều LĐLĐ cấp huyện đã vận động thành công và tổ chức lễ ký kết TƯLĐTT cho nhiều doanh nghiệp trong một buổi lễ, kết hợp với công bố kết nạp đoàn viên, quyết định thành lập và ra mắt CĐCS. Điển hình như ở LĐLĐ Hạ Long, Uông Bí, Đông Triều, Hoành Bồ, Móng Cái, Cẩm Phả… tạo ra không khí đoàn kết, hiểu biết lẫn nhau giữa các CĐCS, doanh nghiệp trong cùng một ngành, địa phương. Đặc biệt, LĐLĐ TP Uông Bí đã tổ chức hướng dẫn đại diện tập thể NLĐ thương lượng tập thể, ký kết TƯLĐTT tại 4 doanh nghiệp chưa có tổ chức công đoàn - làm tiền đề cho việc phát triển đoàn viên và thành lập CĐCS ở các doanh nghiệp này.

Trong những năm gần đây, số lượng doanh nghiệp ngành nghề du lịch, dịch vụ tại TP Hạ Long ngày càng phát triển. Để ổn định tình hình quan hệ lao động và bảo vệ quyền lợi NLĐ tại các doanh nghiệp này, hạn chế NLĐ "nhảy việc", tháng 10/2017 LĐLĐ tỉnh sẽ chỉ đạo LĐLĐ TP Hạ Long nghiên cứu xây dựng đề án tổ chức thực hiện thí điểm Thương lượng tập thể nhóm doanh nghiệp du lịch, dịch vụ tàu thăm Vịnh Hạ Long. Đây là mô hình mới nhằm hiện thực hóa việc đổi mới phương thức tổ chức hoạt động công đoàn, góp phần khẳng định vai trò, vị trí của công đoàn trong việc bảo vệ quyền và lợi ích NLĐ.

Để công cụ thực sự hữu hiệu

Dù đã đạt một số kết quả nhưng công tác xây dựng và thực hiện TƯLĐTT trong doanh nghiệp còn nhiều hạn chế. Một số doanh nghiệp thương lượng, ký kết và thực hiện TƯLĐTT vẫn mang tính hình thức, nội dung chủ yếu ghi lại các nội dung của Bộ luật Lao động, chưa có nhiều điều khoản có lợi hơn cho NLĐ so với quy định pháp luật...

Vì thế, để TƯLĐTT thực sự là công cụ sắc bén của tổ chức công đoàn bảo vệ quyền và lợi ích của NLĐ, trong giai đoạn 2018-2023, LĐLĐ tỉnh đã đặt ra một số chỉ tiêu phấn đấu thực hiện. Cụ thể: có trên 85%  doanh nghiệp có CĐCS tổ chức thương lượng, ký kết và thực hiện TƯLĐTT; CĐCS chủ động tổ chức đối thoại tại nơi làm việc giữa người sử dụng lao động với NLĐ theo quy định của pháp luật. 25% trở lên bản TƯLĐTT được thương lượng, ký kết đảm bảo chất lượng xếp loại A và dưới 5% TƯLĐTT đạt loại D. 100% LĐLĐ huyện, thị xã, thành phố, công đoàn ngành thành lập tổ, nhóm chuyên gia hoặc phân công cán bộ phụ trách việc hỗ trợ CĐCS, người sử dụng lao động xây dựng, thương lượng ký kết TƯLĐTT.

Công ty TNHH nến cao cấp AIDI (KCN Cái Lân, TP Hạ Long) thực hiện nhiều chính sách có lợi cho người lao động như: bữa ăn ca, chế độ độc hại...

Để thực hiện những chỉ tiêu này, đồng chí Trần Danh Chức cho biết: LĐLĐ tỉnh sẽ tổ chức tập huấn chuyên sâu cho cán bộ công đoàn cấp trên cơ sở về kỹ năng đối thoại xã hội, đàm phán, thương lượng, ký kết TƯLĐTT cùng với triển khai thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở. Tiếp tục thực hiện cơ chế hỗ trợ kinh phí cho tuyên truyền, hướng dẫn thương lượng, ký kết TƯLĐTT được xây dựng mới cho các công đoàn cấp trên cơ sở (từ 1- 2 triệu đồng/TƯLĐTT); phối hợp kiểm tra, giám sát thực hiện pháp luật lao động, quy chế dân chủ cơ sở, TƯLĐTT.

Bên cạnh đó, công đoàn cấp trên cơ sở cũng cử cán bộ quản lý hồ sơ TƯLĐTT để theo dõi, hỗ trợ, giúp đỡ cơ sở trong việc xây dựng dự thảo mới hoặc sửa đổi, bổ sung nội dung, tổ chức thương lượng, ký kết và thực hiện TƯLĐTT. Đồng thời, khảo sát doanh nghiệp chưa có tổ chức công đoàn để tuyên truyền, vận động và phân công cán bộ đại diện thương lượng, ký kết TƯLĐTT khi NLĐ ở đó yêu cầu. Về phía CĐCS, cũng cần tập trung thương lượng những nội dung và những điều khoản có lợi hơn cho NLĐ so với pháp luật quy định.

Tuy nhiên, theo đồng chí Trần Danh Chức, để các bản TƯLĐTT đi vào thực chất, các cơ quan quản lý nhà nước cần tăng cường sự hỗ trợ quá trình thương lượng, thanh kiểm tra chuyên đề về quy trình thương lượng và thực hiện TƯLĐTT; xử lý nghiêm những doanh nghiệp cố tình vi phạm. 

Thanh Hằng