Hải Hà nhiều "bờ xôi, ruộng mật" bị bỏ hoang

3 năm trở lại đây, KCN Texhong Hải Hà đi vào hoạt động đã tạo việc làm cho lao động trên địa bàn huyện và các địa phương khác. Đời sống của nhiều gia đình cũng đỡ vất vả. Tuy nhiên, bên cạnh mặt tích cực đó, do cơ cấu lao động từ nông nghiệp chuyển sang làm dịch vụ, công nghiệp khiến Hải Hà hiện đối mặt với tình trạng nhiều ruộng, vườn bị bỏ hoang.

Cỏ mọc trong ruộng lúa, vườn chè

Chúng tôi có mặt tại xã Quảng Điền, huyện Hải Hà vào sáng ngày 17-8. Vào thời điểm này trước đây, cánh đồng lúa vụ Mùa đã ngút ngàn màu xanh mát mắt của lúa non. Nhưng giờ đây, xen lẫn những ruộng đã cấy vẫn còn nhiều ruộng bị bỏ cỏ dại mọc, trong đó có một số thửa nằm sát đường đi lại, thuận tiện cho gieo trồng, gặt hái.

Diện tích chè mới trồng ở xã Quảng Long bị bỏ cho cỏ mọc.

Anh Nguyễn Văn Thi, thôn 4 cho biết: “Gia đình tôi có 4 lao động với 8 sào ruộng. Các vụ trước đều cấy hết, nhưng vụ này, chúng tôi bỏ 3 sào bởi khu vực đó ruộng sâu, khó đưa máy móc vào cày, bừa, trong khi lao động của gia đình lại thiếu bởi nhà tôi làm thêm bánh ngọt để bán phục vụ bà con trong xã và công nhân khu công nghiệp”. Còn gia đình chị Hoàng Thu Trang, thôn 4 dù chỉ có 2 sào ruộng cũng bỏ cả vì chồng chị hiện đi xây phục vụ các công trình phụ trợ KCN Texhong Hải Hà, chị bận con nhỏ. Ở thôn có gia đình bỏ tới 8 sào ruộng do chỉ còn ông bà già ở nhà, con cái đều đã đi làm ăn xa...

Nói về tình trạng bỏ ruộng, Phó Chủ tịch UBND xã Quảng Điền Mai Ngọc Năng cho biết: “Toàn xã có 340ha đất nông nghiệp và có khoảng 1.500 lao động. Trước đây bà con chủ yếu là làm ruộng và đi biển, từ khi khu công nghiệp đi vào hoạt động, ở xã có 420 lao động được tuyển vào làm việc ở Texhong; khoảng 100 lao động làm dịch vụ thương mại và 100 lao động đi học, làm ăn xa. Do nhiều gia đình không còn lao động nên tình trạng bỏ ruộng diễn ra ngày càng nhiều. Từ đầu năm đến nay, toàn xã có khoảng 60 ha lúa bị bỏ cấy... Xã cũng đã kêu gọi doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp bằng cách thuê đất của bà con trồng rau sạch. Tuy nhiên tâm lý bà con muốn giữ đất không cho thuê dù không gieo trồng. Thêm vào đó, việc tiêu thụ rau sạch trên địa bàn huyện cũng không thuận nên doanh nghiệp không mặn mà”.

Nhiều sào ruộng chỉ để cỏ mọc ở xã Quảng Điền, huyện Hải Hà

Hải Hà là địa phương có diện tích đất nông nghiệp khá lớn so với một số huyện, thị xã, thành phố khác trên địa bàn tỉnh với gần 34.791 ha, trong đó  hơn 3.000 ha đất trồng lúa. Từ năm 2015 trên địa bàn huyện lác đác xảy ra tình trạng bỏ ruộng, bỏ vườn. Theo thống kê của Phòng NN&PTNT huyện, riêng vụ Mùa 2017, toàn huyện có gần 70 ha ruộng bị bỏ không cấy, tập trung nhiều ở các xã: Đường Hoa, Quảng Điền, Quảng Phong, Quảng Long... Không chỉ có tình trạng bỏ ruộng, mà nhiều diện tích trồng chè kể cả chè lâu năm lẫn chè mới trồng của huyện cũng không còn được người dân chăm sóc mà bỏ mặc cho cỏ mọc um tùm, lá chè xoăn lại không thể tạo búp. Thậm chí còn có tình trạng, người dân trồng xen lẫn keo, bạch đàn vào diện tích chè.

Bỏ hoang cũng không cho thuê, không bán

Theo thống kê của Phòng Lao động- Thương binh và Xã hội Hải Hà, toàn huyện có hơn 38.000 lao động trong độ tuổi. Tính đến thời điểm tháng 12- 2015, có gần 66,7% lao động trong lĩnh vực nông lâm, ngư nghiệp thì đến tháng 6- 2017, tỷ lệ này giảm chỉ còn hơn 59,6%. Dự kiến sắp tới tỷ lệ này giảm nữa. Việc chuyển dịch cơ cấu lao động từ nông nghiệp sang công nghiệp, dịch vụ là hướng đi đúng của huyện, góp phần nâng cao đời sống cho người dân. Tuy nhiên đồng nghĩa với đó sẽ có thêm nhiều diện tích trồng lúa, trồng màu, trồng chè... tiếp tục bị bỏ bẵng và dần trở nên hoang hóa nếu huyện không có giải pháp tích cực.

Trưởng thôn 4, xã Quảng Điền, huyện Hải Hà và lãnh đạo xã kiểm tra thực tế những ruộng bà con bỏ cấy trong vụ Mùa 2017.

Được biết, năm 2016, huyện đã cho nhân dân trồng chè ký cam kết nhổ bỏ trồng cây xen keo vào diện tích trồng chè, chăm sóc chè theo quy trình kỹ thuật. Đã có 18 hộ ký và nhổ bỏ keo trồng xen lẫn. Đồng thời hiện nay, huyện còn có văn bản chỉ đạo các xã đôn đốc bà con gieo trồng hết vụ Mùa. Tuy nhiên, thực tế vẫn còn nhiều ruộng, diện tích chè bị bỏ hoang.

Theo ông Nguyễn Tiến Đức, Trưởng Phòng NN&PTNT huyện, về lâu dài hơn, huyện sẽ chuyển diện tích trồng lúa kém hiệu quả sang trồng ngô, cỏ làm nguyên liệu cung cấp cho Công ty TNHH Phú Lâm trên địa bàn để chăn nuôi bò. Cùng với đó, huyện vận động các hộ cố gắng sắp xếp lao động để đảm bảo gieo trồng lúa, màu; thu hoạch, chăm sóc chè... không để đất bỏ hoang. Bởi thực tế ở khu công nghiệp hiện chỉ sử dụng lao động độ tuổi 18-35 còn sau 35 tuổi không sử dụng tiếp; đồng thời những lao động hiện đang tham gia làm việc ở công trình phụ trợ như trồng cỏ, làm đường, xây nhà, xưởng... sau khi công trình hoàn thiện cũng phải trở về công việc đồng áng. Bên cạnh đó, huyện cũng vận động những hộ không có nhu cầu  sử dụng đất trao trả lại cho Nhà nước hoặc để cho các doanh nghiệp, cá nhân thuê lại; đồng thời, làm việc với các doanh nghiệp sản xuất chè thuê lại vùng nguyên liệu hoặc có giải pháp giữ giá chè tươi ổn định để người dân mặn mà hơn với cây chè...

Tuy dự kiến là vậy, nhưng thực tế qua trao đổi với nhiều hộ dân cho thấy, dù các hộ không còn lao động để trồng cấy, nhưng họ vẫn muốn giữ đất nông nghiệp để phòng thân sau này, dù có thể nhiều năm đất đó bị bỏ không... Bởi vậy, huyện cần có kế hoạch cụ thể, đồng thời các xã phải chủ động, tích cực vào cuộc đến các hộ dân tuyên truyền, giải thích để nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp trên địa bàn.

 Thu Nguyệt