Giám sát môi trường bằng quan trắc tự động

Quan trắc môi trường luôn là hoạt động không thể tách rời trong công tác bảo vệ môi trường. Hiện nay, quan trắc tự động, liên tục là một trong những hoạt động nhằm hiện đại hoá công tác quan trắc môi trường, là cơ sở đánh giá nhanh cũng như theo dõi diễn biến chất lượng môi trường liên tục theo thời gian và không gian để từ đó giúp cơ quan quản lý có cảnh báo kịp thời, đề xuất các biện pháp phù hợp để quản lý và bảo vệ môi trường.

Xuất phát từ thực tiễn phát triển KT-XH gắn với bảo vệ môi trường, chuyển đổi phương thức phát triển, đổi mới mô hình tăng trưởng, tỉnh Quảng Ninh đã chủ động chỉ đạo thực hiện dự án tổng thể đầu tư xây dựng các trạm quan trắc môi trường tự động mang tính đột phá, trong việc đầu tư công nghệ hiện đại phục vụ công tác quản lý, bảo vệ môi trường. Dự án bao gồm 19 trạm quan trắc tự động và 7 hệ thống truyền dẫn dữ liệu tại các nhà máy xi măng, nhiệt điện với tổng mức đầu tư là 123 tỷ đồng, trong đó kinh phí từ ngân sách nhà nước 77,8 tỷ đồng; TKV và 7 doanh nghiệp xi măng, nhiệt điện trên địa bàn tỉnh là 45,3 tỷ đồng. Tính đến thời điểm này, từ khi hệ thống quan trắc tự động đi vào vận hành từ cuối năm 2015 đã cho phép thu thập được dữ liệu tự động liên tục từ các trạm quan trắc chất lượng không khí, nước trên địa bàn 7/14 địa phương của tỉnh. Hệ thống cũng giám sát liên tục nguồn phát thải của một số nhà máy xi măng, nhiệt điện phục vụ công tác kiểm soát, cảnh báo ô nhiễm trên địa bàn tỉnh.

Bảng điện tử truyền các thông số quan trắc môi trường được đặt tại khu vực Kênh Liêm (TP Hạ Long) để nhân dân phối hợp giám sát.

Tại Trạm quan trắc môi trường không khí khu sản xuất Nam Cầu Trắng (Công ty Tuyển than Hòn Gai), trước đây là điểm nóng về ô nhiễm môi trường, hiện nay đã được lắp đặt trạm quan trắc không khí tại đây. Trạm có các module phân tích khí SO2 (lưu huỳnh oxit), NOx (Nitơ Oxit), H2S (Hydro sunphua), CO (oxit cacbon), O3 (ozôn), HC (Hydro Cacbon); module phân tích bụi và module phóng xạ. Theo đó, các module sẽ liên tục cập nhật các số liệu về các khí trên trong khu vực về máy tính với bình quân 5 phút/1 lần cập nhật số liệu; sau 30 phút sẽ cập nhật số liệu bình quân và tự động gửi về Trung tâm Quan trắc và Phân tích môi trường. Khi phát sinh ô nhiễm, Trung tâm sẽ báo cáo Sở TN&MT kịp thời xử lý. Trong khi đó, trước đây, chủ yếu là lấy mẫu phân tích phòng thí nghiệm, tần suất quan trắc thưa, số liệu không liên tục... nên kết quả quan trắc chưa phản ảnh được tình trạng chất lượng môi trường, nhất là tại các khu vực trọng điểm, khu vực nhạy cảm về môi trường.

Có thể thấy, thời gian qua, hệ thống quan trắc môi trường tự động đã thể hiện được tính hiệu quả trong công tác bảo vệ môi trường qua việc định kỳ hàng quý báo cáo lãnh đạo tỉnh kết quả quan trắc các nhà máy xi măng, nhiệt điện, diễn biến môi trường tại các khu vực chịu nhiều tác động, có nguy cơ ô nhiễm môi trường cao như vùng Cẩm Phả, Hạ Long, Uông Bí, Đông Triều... bước đầu thu thập được bộ dữ liệu quan trắc tự động cho phép đánh giá sơ bộ được mức độ ô nhiễm. Những thông số quan trắc này được truyền dữ liệu tại bảng điện tử đặt tại khu vực Kênh Liêm (TP Hạ Long) để nhân dân phối hợp giám sát. Theo kết quả quan trắc tại trung tâm điều hành đặt tại Trung tâm Quan trắc của Sở TN&MT cho thấy tại các nhà máy xi măng, nhiệt điện kết quả vượt giới hạn cho phép tương đối trùng khớp với các báo cáo của các nhà máy. Từ đó, Sở TN&MT đã yêu cầu các nhà máy xi măng, nhiệt điện thực hiện nghiêm công tác thông tin báo cáo mỗi khi có sự cố.

Theo đánh giá của Sở TN&MT việc thực hiện lắp đặt thiết bị quan trắc môi trường tự động bước đầu đã thay đổi nhận thức của chủ doanh nghiệp đối với công tác bảo vệ môi trường trong quá trình sản xuất. Để hoàn chỉnh hệ thống quan trắc môi trường tự động, Sở TN&MT đã báo cáo UBND tỉnh cho phép thực hiện dự án nâng cấp trung tâm điều hành và lắp đặt bổ sung một số trạm quan trắc tự động tại các khu vực nhạy cảm. Trước mắt xây dựng trạm quan trắc nước biển ven biển tại xã Quảng Phong (huyện Hải Hà) theo chỉ đạo của Bộ TN&MT, dự kiến hoàn thành vào quý I-2018.

Như vậy, với việc đầu tư đồng bộ và đưa các trạm quan trắc môi trường tự động vào hoạt động sẽ cung cấp thông tin để phục vụ công tác quản lý nhà nước về môi trường trên địa bàn tỉnh; tăng cường năng lực cảnh báo và giám sát môi trường. Qua đó, góp phần đắc lực trong công tác bảo vệ môi trường trên địa bàn tỉnh.

Thu Trang