Phân cấp ngân sách: Tạo chủ động, đảm bảo tiết kiệm, hiệu quả

Giai đoạn 2011-2016, tỉnh đã thực hiện có hiệu quả phân cấp ngân sách, góp phần tạo sự chủ động cho các địa phương khai thác nguồn thu và chi đúng; tăng tính công khai minh bạch của ngân sách Nhà nước, khắc phục tình trạng “xin - cho”... Phát huy kết quả đạt được, giai đoạn 2017-2020, tỉnh tiếp tục phân cấp mạnh mẽ, đồng thời khắc phục những cơ chế, chính sách còn bất cập, chưa phù hợp với thực tế.

Giao dịch khách hàng tại Chi cục Thuế TX Đông Triều.

Bên cạnh kết quả tích cực đạt được, quy định phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi và định mức phân bổ theo Nghị quyết 35/2010/NQ-HĐND “Về việc quy định phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa các cấp ngân sách; tỷ lệ điều tiết nguồn thu giữa các cấp ngân sách; định mức phân bổ dự toán chi thường xuyên ngân sách địa phương năm 2011 và thời kỳ ổn định ngân sách 2011-2015”, cũng còn một số hạn chế. Về phân cấp nguồn thu, cơ bản Nghị quyết đã thực hiện phân cấp triệt để các khoản thu gắn liền với chính quyền địa phương. Tuy nhiên, có các khoản thu như: Phí bảo vệ môi trường đối với hoạt động khai thác than theo quy định tại Nghị quyết được để lại 70% cho Cẩm Phả; 50% cho Hạ Long, Uông Bí; 100% cho Đông Triều, Hoành Bồ chưa thực sự phù hợp trong cả giai đoạn, nên đến năm 2016 thực hiện chỉ đạo của Tỉnh uỷ, đã điều chỉnh để lại 100% cho các địa phương. Phí tham quan Vịnh Hạ Long giai đoạn 2011-2016 được điều tiết 100% cho ngân sách tỉnh, từ năm 2016 chuyển về cho Hạ Long. Đồng thời, tỉnh đã đồng ý để lại toàn bộ số thu phí tham quan Vịnh Hạ Long giai đoạn 2016-2020 để đầu tư trở lại cho việc bảo tồn, phát huy giá trị Vịnh Hạ Long và hạ tầng liên quan phục vụ du lịch.

Bên cạnh đó, tiền sử dụng và bảo vệ đất lúa từ năm 2015 là khoản thu ngân sách tỉnh được hưởng 100%. Tuy nhiên, đây là khoản thu gắn liền với chính quyền địa phương cấp huyện, vì vậy giai đoạn 2017-2020 tỉnh điều chỉnh phân cấp về ngân sách huyện cho phù hợp. Phí bảo vệ môi trường đối với nước thải sinh hoạt thu qua hoá đơn sử dụng nước (Công ty CP Nước sạch Quảng Ninh thu) giai đoạn 2011-2016 được điều tiết 100% cho ngân sách tỉnh. Tuy nhiên, nhiều địa phương kiến nghị điều tiết khoản thu này cho ngân sách huyện hưởng 100% để chi cho các hoạt động về xử lý nước thải, vệ sinh môi trường ở các địa phương cũng đã được HĐND tỉnh đồng ý thông qua.

Theo ý kiến của lãnh đạo các địa phương, việc phân cấp mạnh sẽ tạo sự chủ động của cấp chính quyền địa phương trong công tác quản lý điều hành ngân sách, tăng khả năng tự cân đối, phấn đấu giảm dần số bổ sung từ ngân sách cấp trên cho ngân sách cấp dưới, đảm bảo mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương; sử dụng ngân sách tiết kiệm, hiệu quả. Thực tế đã cho thấy điều đó. Điển hình như năm 2011, phí tham quan Vịnh Hạ Long nộp ngân sách Nhà nước chỉ 40 tỷ đồng, bằng 0,5% tổng thu cân đối qua ngân sách địa phương; nhưng đến năm 2016 khi đưa khoản này về cho TP Hạ Long, nộp ngân sách Nhà nước lên đến 600 tỷ đồng, bằng 4% tổng thu cân đối của ngân sách địa phương. Dự báo năm 2017-2020 sẽ tiếp tục tăng, chiếm từ 6-8% tổng thu cân đối của ngân sách địa phương.

Với hiệu quả rõ rệt của việc phân cấp thu ngân sách cho các địa phương như vậy, giai đoạn 2017-2020, tỉnh tiếp tục thực hiện phân cấp ngân sách mạnh mẽ cho các địa phương. Theo đó, cùng với các khoản thu đã nói ở trên thì nhiều khoản thu được tăng cường phân cấp cho các địa phương hưởng 100% như: Thuế tài nguyên thu các doanh nghiệp nhà nước địa phương quản lý, khu vực công thương nghiệp và dịch vụ ngoài quốc doanh; lệ phí môn bài của các doanh nghiệp quốc doanh do địa phương quản lý, thu từ khu vực ngoài quốc doanh. Riêng thuế tài nguyên, môn bài thu từ các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài trên địa bàn TP Móng Cái được điều tiết 100% cho ngân sách thành phố. Tiền cho thuê đất, thuê mặt nước các dự án; thu cấp quyền khai thác khoáng sản do các địa phương có thẩm quyền cấp phép khai thác; tiền sử dụng đất các dự án; phí bảo vệ môi trường đối với hoạt động khai thác khoáng sản; phí sử dụng hạ tầng cửa khẩu... cũng để lại ngân sách cấp huyện 100%.

Theo đồng chí Trịnh Thị Minh Thanh, Giám đốc Sở Tài chính, song song với việc phân cấp thu ngân sách mạnh mẽ cho các địa phương, tỉnh cũng rất rõ ràng trong việc phân cấp chi đầu tư và chi thường xuyên. Trong phân cấp nhiệm vụ chi đối với thị xã, thành phố thuộc tỉnh phải có nhiệm vụ chi đầu tư xây dựng các trường phổ thông công lập các cấp, điện chiếu sáng, cấp thoát nước, giao thông đô thị, vệ sinh đô thị và các công trình phúc lợi công cộng khác. Ngân sách huyện, xã có nhiệm vụ chi ứng dụng khoa học công nghệ (giai đoạn trước chỉ ngân sách tỉnh mới có nhiệm vụ chi này). Điều chỉnh lại nhiệm vụ chi thường xuyên của cấp tỉnh, cấp huyện phù hợp với mô hình quản lý của ngành y tế, giáo dục và nông nghiệp (chuyển nhiệm vụ chi đối với các trạm y tế; các trường phổ thông dân tộc nội trú, các trung tâm giáo dục hướng nghiệp và giáo dục thường xuyên chuyển từ tỉnh về huyện...).

Thanh Hằng