Quyền được an toàn của người tiêu dùng

Năm 2016, Bộ Công Thương chọn chủ đề “Quyền được an toàn của người tiêu dùng” là chủ đề chính của “Ngày Quyền của người tiêu dùng”. Đây là một trong 8 quyền cơ bản của người tiêu dùng đã được quy định tại Điều 8 của Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Nhân viên siêu thị Big C Hạ Long phát tài liệu tuyên truyền về Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng cho khách hàng tại siêu thị.

Ngày 12-10-2015, Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tỉnh (BVQLNTD) nhận được phản ánh từ một đoàn khách 13 người do ông Nguyễn Hữu Nguyên, địa chỉ 704 Thái Thịnh, Đống Đa, Hà Nội làm trưởng đoàn sau khi ăn trưa trên tàu Thịnh An 28, số đăng ký QN 6822, chủ tàu đưa hoá đơn thanh toán là 32 triệu đồng. Nhận được thông tin, Hội đã liên hệ với Thanh tra Sở Văn hoá Thể thao và Du lịch và Chi cục Quản lý thị trường tỉnh tiến hành thẩm tra, xác minh. Qua xác minh, Đội QLTT số 1 đã ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính 6,4 triệu đồng và đề nghị cảng vụ thuỷ nội địa ngừng cấp lệnh hoạt động 5 ngày đối với tàu Thịnh An 28, đồng thời thoả thuận thanh toán bữa trưa là 10 triệu đồng. Từ vụ việc nêu trên cho thấy, Hội BVQLNTD đã phát huy được những hiệu quả tích cực, nhất là trong công tác giải quyết khiếu nại. Việc giải quyết tốt các khiếu nại không đảm bảo quyền lợi, mà còn mang lại niềm tin cho người tiêu dùng.

Mặc dù đã có không ít vụ việc vi phạm quyền lợi NTD được giải quyết, song con số 34 vụ việc được Hội BVQLNTD xử lý trong năm 2015 quá nhỏ bé so với thực tế đang diễn ra hiện nay. Tình trạng NTD bị ngộ độc thực phẩm; phân bón giả; chất tạo nạc; loạn phí trông giữ phương tiện, thực phẩm bẩn; chặt chém du khách; bán hàng lừa đảo... đang diễn ra khắp nơi cho thấy số vụ việc NTD bị xâm phạm còn lớn hơn rất nhiều lần, nhưng do khách hàng im lặng, không khiếu nại, hoặc không biết khiếu nại đến đâu, hoặc có khiếu nại mà chưa được giải quyết. Đó là bởi, mặc dù Luật Bảo vệ quyền lợi NTD đã có hiệu lực từ hơn 4 năm nay, song nhận thức của người dân về Luật vẫn chưa vượt quá 20%.

Ông Vũ Văn Thìn, Chủ tịch Hội BVQLNTD tỉnh cho biết, đến nay, nhiều NTD vẫn mù mờ không rõ, thậm chí là không biết về Luật Bảo vệ quyền lợi NTD có 8 quyền cơ bản. Điều đó dẫn đến lơ là hoặc thờ ơ trong việc tự bảo vệ những quyền lợi chính đáng mà lẽ ra mình được hưởng. Đa số khách hàng còn ngại phiền phức khi khiếu nại về việc bị lừa, bị gian dối khi mua hàng hoá. Ngoài ra, thói quen khi mua hàng không đọc kỹ bản hợp đồng các dịch vụ trước khi đặt bút ký, hoặc mua hàng mà không tìm hiểu kỹ thông tin về nguồn gốc xuất xứ, hạn sử dụng, không yêu cầu xuất hoá đơn nên khi mua nhầm hàng gian, hàng giả, hàng kém chất lượng... rất khó khiếu nại.

Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tỉnh cùng đoàn kiểm tra liên ngành kiểm tra an toàn vệ sinh thực phẩm tại Khu trưng bày, giới thiệu sản phẩm của HTX Hoa Phong tại chợ Cột, TX Đông Triều.

Thêm nữa, các tổ chức đoàn thể phối hợp với Hội vẫn theo kiểu “đánh trống ghi tên” nhưng trên thực tế là vẫn chưa triển khai, lồng ghép các hoạt động liên quan đến BVQLNTD. Trong khi đó, các địa phương hiện đang giao nhiệm vụ BVQLNTD cho những đầu mối khác nhau như phòng kinh tế - hạ tầng, văn hoá… Ở cấp tỉnh đã có Hội BVQLNTD, nhưng bộ máy còn mỏng, không có biên chế, thiếu nhân lực chuyên trách, không có kinh phí hoạt động, nên Hội không đủ sức để triển khai. Điển hình như hàng loạt vi phạm ATTP trên địa bàn tỉnh đã được lực lượng chức năng kiểm tra, phát hiện, xử lý, song việc xử phạt chưa đủ sức răn đe, nên tình trạng sản xuất, buôn bán, vận chuyển hàng hoá không bảo đảm VSATTP vẫn diễn biến phức tạp, khó kiểm soát.

Ông Nguyễn Xuân Quyền, khu 2, phường Mạo Khê (TX Đông Triều), cho biết: Hàng ngày lực lượng chức năng trên địa bàn tỉnh đều xử lý không ít các vụ việc vi phạm ATTP. Song hầu hết các vụ việc vi phạm ATTP đã được xử lý chỉ dừng ở mức xử phạt hành chính. Trong khi đó, những người sản xuất kinh doanh thực phẩm không an toàn, đang đầu độc người tiêu dùng từng giờ, từng ngày. Nếu chế tài xử phạt mới chỉ dừng ở việc xử phạt hành chính, tịch thu hàng hoá vi phạm thì chưa đủ sức răn đe.

Một trong những khó khăn hiện nay đó là các doanh nghiệp vẫn thiếu tính chủ động trong công tác bảo vệ NTD và chưa thực sự quan tâm đến quyền lợi của NTD. Mặc dù số lượng NTD khiếu nại đến Hội BVQLNTD tỉnh không nhiều, nhưng phần lớn trong số đó vẫn là các vụ khiếu nại về chất lượng hàng hoá. Tuy nhiên, việc đòi lại quyền lợi cho NTD không hề đơn giản và mất rất nhiều thời gian. Đáng chú ý là trong quá trình sử dụng dịch vụ, sản phẩm nếu phát hiện ra dịch vụ, sản phẩm đó có chất lượng không tốt hoặc bị lỗi thì việc NTD yêu cầu doanh nghiệp bảo hành, đổi, trả sản phẩm gặp không ít khó khăn. Việc các doanh nghiệp không cung cấp hàng hoá tương tự để NTD sử dụng trong thời gian chờ bảo hành sản phẩm; không thông báo rõ nguyên nhân hỏng hóc; không chịu chi phí vận chuyển trong thời gian bảo hành; tìm cách đổ lỗi cho khách hàng; hoặc cố tình kéo dài thời gian bảo hành lên nhiều tháng với các thủ tục rắc rối khiến cho khách hàng phải nản lòng, buông xuôi việc khiếu kiện... là tình trạng chung hiện nay mà NTD gặp phải. Vì vậy, để công tác BVQLNTD thật sự đạt hiệu quả và có chiều sâu rất cần sự chung tay và hưởng ứng của toàn xã hội.

Cao Quỳnh