Ngành Hải quan tỉnh: Hướng tới mục tiêu giảm thời gian thông quan ngang bằng các nước Asean-6

Tháng 1-2016, Cục Hải quan tỉnh đã tổ chức khai trương địa điểm kiểm tra chuyên ngành xuất nhập khẩu (XNK) hàng hoá tại khu vực cảng Cái Lân (TP Hạ Long) và cửa khẩu Móng Cái (TP Móng Cái), trở thành đơn vị duy nhất trong nước có 2 địa điểm kiểm tra chuyên ngành. Đây được xem là một trong những giải pháp quan trọng để ngành Hải quan tỉnh hỗ trợ doanh nghiệp một cách thiết thực nhất trong giai đoạn hiện nay.

Kiểm tra chuyên ngành, kiểm tra việc bố trí lực lượng, máy móc thiết bị tại địa điểm kiểm tra chuyên ngành khu vực cảng Cái Lân.

Những năm vừa qua, tại một số cửa khẩu trên địa bàn tỉnh chỉ có cơ quan kiểm dịch động vật, thực vật thực hiện kiểm dịch các mặt hàng động thực vật. Riêng khu vực TP Hạ Long có thêm Đội kiểm tra chất lượng xe cơ giới thực hiện kiểm tra chất lượng mặt hàng ô tô, xe máy chuyên dùng các loại. Còn một lượng lớn hàng hoá XNK phải tiến hành kiểm tra nhà nước về chất lượng VSATTP như: Thức ăn chăn nuôi, lúa mỳ, hạt đậu tương thực phẩm cho người, nguyên liệu sản xuất dầu thực vật… thì tại các cửa khẩu chưa có đơn vị nào đủ điều kiện, năng lực được các bộ, ngành chỉ định kiểm tra đối với hàng nhập khẩu. Theo đó, doanh nghiệp bắt buộc phải đến các cơ quan kiểm tra tại Hải Phòng hoặc Hà Nội để đăng ký kiểm tra nhà nước về chất lượng, kiểm tra VSATTP. Trên cơ sở giấy đăng ký kiểm tra và đề nghị của doanh nghiệp, cơ quan Hải quan cho phép doanh nghiệp mang hàng hoá về bảo quản. Sau khi hàng hoá đã tập kết tại kho bãi của doanh nghiệp, cơ quan kiểm tra mới tiến hành kiểm tra, lấy mẫu theo quy định. Sau 1-2 tuần, khi cơ quan kiểm tra có thông báo kết quả kiểm tra gửi trả doanh nghiệp, cơ quan Hải quan căn cứ thông báo kiểm tra để thông quan hoặc xử lý vi phạm theo quy định. Với quy trình như trên, doanh nghiệp mất rất nhiều thời gian, chi phí lưu kho bãi, chi phí đi lại trong việc kiểm tra nhà nước về chất lượng, kiểm tra VSATTP. Kết quả năm 2014 và năm 2015 của Cục Hải quan cho thấy thời gian thông quan, giải phóng hàng hoá của doanh nghiệp phụ thuộc rất nhiều vào việc kiểm tra của cơ quan chuyên ngành. Cụ thể, đối với hàng xuất khẩu, thời gian giải phóng hàng trung bình gần 25 giờ, hàng nhập khẩu  gần 33 giờ, nhưng hàng hoá nhập khẩu phải kiểm tra chuyên ngành mất tới 10-15 ngày.

Không những gây mất nhiều thời gian cho doanh nghiệp, mà với quy trình cũ này, công tác quản lý cũng chưa đảm bảo chặt chẽ. Bởi lẽ, nhiều doanh nghiệp sau khi được cơ quan hải quan cho phép mang hàng về bảo quản đã không xuất trình hàng hoá cho cơ quan kiểm tra chuyên ngành kiểm tra. Thậm chí có trường hợp, doanh nghiệp còn bán hàng hoá trước khi có kết quả kiểm tra của cơ quan chuyên ngành. Do đó, hàng năm, các chi cục trực thuộc Cục Hải quan tỉnh đã phải xử lý nhiều trường hợp doanh nghiệp nộp chậm kết quả kiểm tra chuyên ngành hoặc không nộp kết quả kiểm tra chuyên ngành.

Trước thực trạng của Quảng Ninh và các địa phương khác trong cả nước, tháng 11-2015, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt  Đề án “Giải pháp nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hoá xuất nhập khẩu”. Nhằm sớm hiện thực hoá Đề án và tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, tháng 12-2015, Cục Hải quan tỉnh đã tổ chức họp bàn với 10 cơ quan kiểm tra chuyên ngành đang có hoạt động kiểm tra tại các cửa khẩu trên địa bàn tỉnh để thống nhất các giải pháp nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hoá XNK. Đồng thời lên phương án triển khai địa điểm kiểm tra chuyên ngành tại khu vực cảng Cái Lân và cửa khẩu Móng Cái. Tháng 1-2016, Cục Hải quan tỉnh chính thức thành lập 2 địa điểm kiểm tra chuyên ngành hàng hoá XNK. Để tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp và căn cứ vào nhu cầu thực tế tại các cửa khẩu, tại khu vực cảng Cái Lân có 5 cơ quan kiểm tra chuyên ngành bố trí lực lượng làm việc là: Cục Đăng kiểm Việt Nam, Trạm Kiểm dịch thực vật Hạ Long, Công ty CP Chứng nhận và Giám định Vinacert, Trung tâm Chứng nhận phù hợp Quacert tại Hải Phòng, Chi nhánh Vinacontrol Quảng Ninh. Tại khu vực cửa khẩu Móng Cái có 3 cơ quan là: Cục Đăng kiểm Việt Nam, Chi nhánh Vinacontrol Hải Phòng và Trung tâm An toàn mỏ.

Trao đổi với chúng tôi về mô hình này, ông Nguyễn Bá Tuân, Phó Phòng Cung ứng, Công ty TNHH Dầu thực vật Cái Lân, cho biết: “Chúng tôi rất hoan nghênh việc triển khai địa điểm kiểm tra chuyên ngành ngay trên địa bàn tỉnh. Điều này sẽ giúp cho các doanh nghiệp thuận lợi hơn khi rút ngắn được thời gian chuyển đăng ký gốc, thời gian lấy mẫu và thời gian nhận kết quả. Đồng nghĩa với việc sẽ rút ngắn thời gian thông quan hàng hoá”.

Việc triển khai địa điểm kiểm tra chuyên ngành đã khắc phục tình trạng bất cập của quy trình cũ, tạo thuận lợi cho hoạt động XNK tại các cửa khẩu theo hướng: Đơn giản hoá thủ tục, nhanh chóng, thuận tiện, giảm chi phí cho doanh nghiệp; nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động kiểm tra chuyên ngành. Đây chính là bước đi đột phá, thiết thực của ngành Hải quan để thực hiện thành công mục tiêu giảm thời gian thông quan hàng hoá XNK ngang bằng với các nước Asean-6.

Hoàng Nga