Quản lý, bảo vệ và phát triển rừng ở Lương Mông (Ba Chẽ): Đụng đâu khó đấy

Trong những năm gần đây, lâm nghiệp trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, góp phần tích cực trong việc cải thiện đời sống của người dân Lương Mông. Tuy nhiên, hiện nay một số diện tích rừng liên quan đến rừng thông, đất rừng tự nhiên, đất được quy hoạch là đất lâm nghiệp... đang tồn tại nhiều vướng mắc gây khó khăn trong công tác bảo vệ và phát triển rừng.

Khó cũ chưa qua...

Xã Lương Mông (huyện Ba Chẽ) có trên 6.500ha rừng, trong đó có hơn 4.00ha rừng trồng, gần 4.500ha rừng đã được giao cho dân, cộng đồng và doanh nghiệp quản lý, số diện tích còn lại hơn 2.000ha do UBND xã quản lý.

Các hộ dân lén lút khai thác nhựa cây thông non bằng cách đặt các túi nilong để hứng nhựa. Ảnh: Anh Lương Văn Khoa, cán bộ xã Lương Mông gỡ bỏ các túi nilong hứng nhựa trái phép.

Còn nhớ những năm 2012, 2013 trên địa bàn xã Lương Mông xảy ra tình trạng người dân các vùng giáp ranh là xã Đồng Sơn (huyện Hoành Bồ), xã Dương Hưu và xã An Lạc (huyện Sơn Động, tỉnh Bắc Giang), xã Lâm Ca (huyện Đình Lập, tỉnh Lạng Sơn) lén lút lấn chiếm đất rừng tự nhiên để trồng rừng, trong đó chủ yếu trên diện tích 290ha rừng tự nhiên chưa có hoặc có ít cây rừng. Có thời điểm diện tích này lên đến trên 20ha, đều là những vị trí rừng sâu, xa, khó kiểm tra giám sát, trên hiện trạng không có cây rừng. Nguyên nhân của việc này được xác định do người dân xã bạn thiếu đất trồng rừng và do ranh giới các vùng giáp ranh giữa Lương Mông với các xã bạn chưa rõ ràng. Quyết tâm lập lại trật tự về tình trạng lấn chiếm đất rừng, xã Lương Mông tập trung nhân lực tăng cường rà soát, kiểm tra, phòng chống, ngăn chặn các trường hợp lấn chiếm đất rừng; phối hợp tích cực với các xã giáp ranh trong việc giải quyết các trường hợp đã lấn chiếm để trả lại đất rừng cho địa phương. Nhờ đó tình trạng lấn chiếm đất rừng đã được ngăn chặn, không phát sinh mới thế nhưng đối với các trường hợp lấn chiếm cũ, do người dân các xã giáp ranh lấn chiếm đất rừng của Lương Mông để trồng rừng đã diễn ra trước đó cùng với thời gian xử lý vụ việc lâu nên gần chục ha diện tích rừng lấn chiếm đã có cây trồng được 3 đến 4 năm tuổi. Chính bởi vậy nên xã Lương Mông đã buộc phải để lại chờ đến khi người dân khai thác rừng (6-7 năm tuổi đối với loại cây keo) thì mới nhận lại đất.

Như vậy đến thời điểm này, trên địa bàn xã Lương Mông, mặc dù tình trạng lấn chiếm đất rừng mới cơ bản đã được kiểm soát nhưng hàng chục ha đất rừng đã bị lấn chiếm thì vẫn chưa được giải quyết dứt điểm, khiến cho công tác quản lý bảo vệ và phát triển rừng trên địa bàn ít nhiều gặp những khó khăn.

Khó mới đã tới...

Trên địa bàn xã Lương Mông còn 515ha diện tích thông, trong đó có 315ha thông từ 7-9 tuổi; 200ha thông 3 tuổi. Ở lứa tuổi này, cây thông đều còn non, tuy nhiên vì lợi nhuận trước mắt nên bắt đầu từ năm 2014 đến nay người dân trên địa bàn đã lén lút khai thác nhựa trái phép đối với 315ha rừng từ 7-9 tuổi (tuổi khai thác của cây thông thường từ 15 năm trở lên).

Việc khai thác nhựa thông non này đã khiến cho cây thông bị ép sinh nhựa sớm, bị khai thác một cách tận diệt nên cây còi cọc không phát triển được. Hoạt động khai thác nhựa thông non trên địa bàn xã Lương Mông còn khó kiểm soát hơn khi tại các xã giáp ranh việc khai thác nhựa thông không bị cấm (do cây thông đã đủ tuổi khai thác nhựa) và trên địa bàn có nhiều cơ sở thu mua, chế biến nhựa thông thuận lợi cho việc mua bán nhựa. Vì thế nên mặc dù chính quyền xã Lương Mông và cơ quan chức năng huyện Ba Chẽ đã vào cuộc một cách kiên quyết nhưng tình trạng khai thác nhựa thông non trên địa bàn xã vẫn ngày càng gia tăng và diễn biến phức tạp. Anh Triệu Văn Tài, Phó Chủ tịch UBND xã Lương Mông cho biết: Xã có một tổ chuyên làm công tác quản lý bảo vệ; ngoài ra còn thường xuyên huy động gần chục đồng chí khác cơ động tham gia các buổi tuần tra rừng, tiến hành thu dọn, gỡ bỏ các túi nilong đựng nhựa trái phép do người dân đặt nhưng diện tích rừng quá rộng, đặc thù rừng núi khó đi lại nên việc thực hiện không hề dễ dàng.

Để xử lý dứt điểm tình trạng này, mới đây huyện Ba Chẽ đã đồng ý giao 315ha thông đang bị khai thác non nói trên cho Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Ba Chẽ lập phương án bảo vệ, chăm sóc. Theo đơn vị này, phương án tối ưu là sẽ giao khoán cho người dân bảo vệ, khai thác trên cơ sở người dân được hưởng lợi song vẫn phải đảm bảo hài hoà sự sinh trưởng và phát triển của cây. Tuy nhiên đơn vị này cũng nhận định với thực trạng hiện nay, khi người dân đã quen với việc khai thác mà không phải mất công chăm sóc hay thực hiện bất cứ trách nhiệm nghĩa vụ gì thì phương án trên không hẳn khả thi. Và đến khi đó Công ty chỉ còn cách khai thác kiệt rồi phá bỏ lớp cây thông này đi để trồng lớp thông mới, tất nhiên việc này sẽ được thực hiện theo lộ trình. Bên cạnh đó từ đầu năm tới nay xã Lương Mông cũng đã tiến hành giao đất rừng (bao gồm đất rừng phòng hộ, rừng thông non, đất được quy hoạch là đất lâm nghiệp đang được xã quản lý) bổ sung cho các hộ dân mới tách, hộ trước đã được giao nhưng diện tích nhỏ… Tuy nhiên, việc này hiện đang bị vướng bởi phần lớn quỹ đất được quy hoạch là đất lâm nghiệp (khoảng gần 1.300ha) hiện người dân đã tự ý trồng cây trên đó, trong đó nhiều loại cây có thời gian khai thác lâu dài đến vài chục năm như sa mộc, thông, hồi, quế… Bởi vậy đã xảy ra tình trạng các hộ dân trong diện được giao đất bổ sung từ đầu năm đến nay mặc dù đã được nhận đất nhưng vẫn chưa thể sản xuất kinh doanh ngay được. Thực tế tính đến thời điểm này Lương Mông đã giao bổ sung gần 200ha rừng (đều là đất được quy hoạch là đất lâm nghiệp) cho người dân nhưng theo khảo sát có đến 60% diện tích này đã có cây rừng.

Có thể nói đến thời điểm hiện nay, mặc dù đã thật sự nỗ lực song công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng trên địa bàn xã Lương Mông vẫn còn rất nhiều khó khăn. Thực trạng này đòi hỏi huyện Ba Chẽ bên cạnh việc tăng cường triển khai các hoạt động chuyên môn cần thiết còn phải đưa ra phương án, cơ chế quản lý thật sự phù hợp, hiệu quả, có như vậy mới lập lại trật tự trong công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng.

Việt Hoa