Xã hội hoá đầu tư chợ: Vẫn khó cho người bỏ vốn

Theo Sở Công Thương, toàn tỉnh hiện có 7/14 huyện, thị xã, thành phố đã thực hiện chuyển đổi mô hình quản lý chợ theo hướng xã hội hoá (XHH) với 10 doanh nghiệp và 1 hợp tác xã tham gia đầu tư, khai thác và quản lý chợ. Thế nhưng, không ít chợ được đầu tư hàng tỷ đồng lâm vào cảnh “dở sống, dở chết”.

Chợ Cẩm Đông, phường Cẩm Đông, TP Cẩm Phả là một trong những chợ do Công ty CP Xây dựng thương mại TKL làm chủ đầu tư được đánh giá là hoạt động hiệu quả. Chợ được xây dựng trên diện tích hơn 7.000m2 với tổng mức đầu tư trên 80 tỷ đồng, gồm các hạng mục chính như: Nhà chợ chính 3 tầng, 2 nhà chợ phụ 2 tầng, nhà điều hành 5 tầng. Đến nay, chợ đang hoạt động ổn định và phát huy hiệu quả với 550 hộ kinh doanh. Không chỉ đáp ứng nhu cầu mua sắm của người dân, khu vực tầng 3 chợ chính còn được đầu tư thành khu vui chơi giải trí.

Chợ Hồng Hà, TP Hạ Long do Công ty CP Minh Anh làm chủ đầu tư hoạt động hiệu quả. (Ảnh minh họa)

Chia sẻ kinh nghiệm về đầu tư chợ Cẩm Đông, bà Lê Thị Kim Anh, Giám đốc Công ty CP Xây dựng thương mại TKL cho biết: Phần lớn các tiểu thương không quan tâm đến việc chợ mới to, đẹp hơn chợ trước hay không, mà điều duy nhất họ quan tâm là quyền lợi và lợi ích của họ sau khi vào chợ mới. Yếu tố quan trọng nhất là phải có sự đồng thuận từ các tiểu thương. Để làm được điều này thì vấn đề mấu chốt đó là sự công khai, minh bạch. Khâu đầu tiên khi triển khai thực hiện dự án, chủ đầu tư cần tổ chức tiếp kiến các hộ kinh doanh để thông báo công khai về dự án và lắng nghe, tiếp thu ý kiến của các hộ kinh doanh. Trên cơ sở ý kiến các hộ kinh doanh sẽ xây dựng các phương án đầu tư, mức thu phí để các hộ cùng bàn bạc và cùng thống nhất. Bởi vậy, nên khi dự án chợ Cẩm Đông thực hiện các bước tiếp theo như giải phóng mặt bằng, thu hút tiểu thương… đều rất thuận lợi.

Tuy nhiên, bên cạnh các chợ đầu tư theo hình thức XHH thành công thì còn có không ít những dự án thất bại. Điển hình như chợ Yên Thanh, phường Yên Thanh, TP Uông Bí do Doanh nghiệp tư nhân (DNTN) Thanh Thảo làm chủ đầu tư. Mục sở thị tại chợ Yên Thanh, chúng tôi không khỏi ngỡ ngàng. Chợ được đầu tư kiên cố, hiện đại; các gian hàng được bố trí hợp lý; đảm bảo vệ sinh môi trường, hệ thống phòng cháy chữa cháy. Thế nhưng, sau 6 năm, số điểm kinh doanh hiện được đưa vào sử dụng mới chỉ là 33/460 điểm. Số còn lại vẫn đang trong tình trạng “đóng cửa”.

Chợ Yên Thanh (Uông Bí). Ảnh minh hoạ

Ông Nguyễn Khắc Thảo, Giám đốc DNTN Thanh Thảo chia sẻ: Thực hiện sự kêu gọi của thành phố, doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư xây dựng chợ Yên Thanh với tổng kinh phí trên 40 tỷ đồng. Để duy trì hoạt động của chợ thì hàng tháng doanh nghiệp phải chi trả không ít các khoản thuế, phí... Trong khi đó, chợ chưa thu hút được tiểu thương vào buôn bán đó là bởi trong vòng bán kính chưa đầy 1km xung quanh chợ Yên Thanh có rất nhiều chợ khác đang hoạt động như chợ chiều Quang Trung, chợ Trung Tâm... Đó là chưa kể đến các điểm kinh doanh tự phát. Hy vọng rằng, khi dân cư khu vực xung quanh đường tỉnh lộ 18B phát triển, chợ sẽ đáp ứng nhu cầu của người dân, thu hút được các tiểu thương vào hoạt động.

Tương tự như tình trạng của chợ Yên Thanh, chợ Cốc, phường Phong Cốc, TX Quảng Yên cũng “vắng như chùa bà Đanh” sau hơn một năm đi vào hoạt động dù được đầu tư hơn 27 tỷ đồng. Lý giải cho điều này, ông Đặng Văn Ngữ, chủ Doanh nghiệp vận tải và xây dựng Đông Bắc: Chợ có diện tích 3ha mà đến nay mới chỉ có 98 hộ kinh doanh tạm thời ổn định. Hiện nay, chúng tôi vẫn còn giữ mức thu rất thấp chỉ bằng 1/4 đến 1/3 quy định thu phí của Nhà nước. Việc thu vẫn chưa đủ chi phần dịch vụ chợ chứ sao dám nghĩ đến thu hồi vốn. Bởi dù chợ mới có đủ điều kiện cơ sở hạ tầng đảm bảo, nhưng các hộ kinh doanh vẫn không chịu vào. Một phần do chợ cũ và chợ mới đang tồn tại song song nếu chợ cũ bị dẹp bỏ thì họ mang hàng ra đường bán, khiến cho suốt dọc con đường gần khu chợ cũ hàng quán mọc lên “như nấm sau mưa”... Một phần khác đó là do tình trạng chợ cóc tại Cẩm La, Phong Hải đang bao vây tứ phía khiến người mua hàng bị phân tán, người kinh doanh trong chợ không bán được hàng.

Trong khi chợ Cốc mới được xây dựng khang trang mà rất ít tiểu thương vào kinh doanh...

Không chỉ riêng chợ Yên Thanh, chợ Cốc, trên địa bàn tỉnh vẫn còn không ít chợ xây xong rồi bỏ không. Điều này gây lãng phí rất lớn cho doanh nghiệp và Nhà nước. Nhằm phát triển hệ thống thương mại, đầu tư xây dựng chợ theo hình thức XHH chợ sẽ là xu thế tất yếu. Vì thế, bên cạnh sự nỗ lực của các chủ đầu tư, các ban, ngành và địa phương cũng cần hỗ trợ bằng những việc cụ thể trong khuôn khổ pháp luật quy định như mạnh tay dẹp bỏ những chợ tạm, chợ cóc. Đồng thời, cần có những chính sách ưu đãi để thu hút các doanh nghiệp tham gia vào đầu tư xây dựng chợ như chính sách giao đất, chính sách thuế theo chủ trương khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư, gắn kết giữa đầu tư chợ và khai thác khu dân cư…

Cao Quỳnh